ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ για τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ
ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ 2023 Μέρος 25ο
Χορήγηση οφειλόμενων παροχών σε κληρονόμους
Ο Συνήγορος του Πολίτη έχει λάβει κατ’ επανάληψη αναφορές
πολιτών, στις οποίες ανακύπτει το ζήτημα της απώλειας ποσών επιδομάτων
αναπηρίας, λόγω της
μεγάλης καθυστέρησης στην ολοκλήρωση της απαιτούμενης
διοικητικής διαδικασίας. Στο σύνολο των αναφορών, η γνωμάτευση της υγειονομικής
επιτροπής ΚΕ.Π.Α. εκδόθηκε μετά τον θάνατο του ενδιαφερόμενου, ενώ, με βάση την
εκτίμηση των στοιχείων του φακέλου, συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση
του παραπληγικού επιδόματος ή/και του επιδόματος απολύτου αναπηρίας (ενδεικτικά
Φ.Υ. 346820 και 343979).
Σύμφωνα με το γενικό έγγραφο e-ΕΦΚΑ υπ’ αριθμ. πρωτ.
Σ30/6/249278/18.05. 2023, με τη νέα διαδικασία πιστοποίησης αναπηρίας μέσω της
Εθνικής Πύλης Αναπηρίας, εκδίδεται μια ενιαία ιατρική γνωμάτευση (ΓΑ.Π.Α.) που
ο πολίτης μπορεί να χρησιμοποιήσει σε οποιοδήποτε φορέα και για οποιαδήποτε
παροχή επιθυμεί να λάβει, χωρίς να χρειάζεται παραπεμπτικό από τον φορέα που
χορηγεί την παροχή. Στις περιπτώσεις που ο δικαιούχος, άτομο με αναπηρία, δεν
έχει υποβάλει αίτηση στον φορέα για την παροχή σύνταξης ή επιδόματος, και ο
θάνατος επήλθε στο στάδιο αναμονής της γνωμάτευσης της υγειονομικής επιτροπής
είτε μετά την έκδοση αυτής και εντός του διαστήματος των τεσσάρων μηνών ή και
μετά την άπρακτη παρέλευση αυτού, τυχόν αξιώσεις των κληρονόμων θεωρούνται άνευ
αντικειμένου «λόγω μη αναγνωρισμένου με διοικητική πράξη (απόφαση)
δικαιώματος».
Πρέπει να επισημανθεί ότι, καθώς το ΚΕ.Π.Α. λειτουργεί στο
πλαίσιο του e-ΕΦΚΑ και με διοικητικές υπηρεσίες που εντάσσονται στον εν λόγω
φορέα, οι πολίτες συχνά θεωρούν (εσφαλμένα) ότι απαιτείται μία και μόνο αίτηση,
προκειμένου να τύχουν της χορήγησης παροχών αναπηρίας σε χρήμα. Η ηλεκτρονική
διαδικασία τους διευκολύνει μεν, καθώς δεν είναι αναγκαία η αυτοπρόσωπη παρουσία
τους για την κατάθεση της αίτησης, δεν εξασφαλίζεται ωστόσο η ορθή πληροφόρησή
τους, ότι δηλαδή στις περιπτώσεις ατόμων με αναπηρία σε ιδιαιτέρως βεβαρυμμένη
κατάσταση υγείας θα πρέπει οι δύο αιτήσεις να κατατεθούν ταυτόχρονα. Θα πρέπει
επίσης να επισημανθεί ότι η διάρκεια ολοκλήρωσης διαδικασίας έκδοσης
γνωμάτευσης υγειονομικής επιτροπής ΚΕ.Π.Α. είναι συνήθως πολύμηνη, με αρκετά
μεγάλες καθυστερήσεις, στις περιπτώσεις των ατόμων με αναπηρία σε βεβαρυμμένη
κατάσταση υγείας και αδυναμία μετακίνησης, που είναι αναγκαία η κατ’ οίκον
εξέτασή τους από την επιτροπή.
Ο Συνήγορος του Πολίτη έχει εκφράσει την άποψη ότι, η
εισαγωγή της ηλεκτρονικής διαδικασίας χορήγησης παροχών αναπηρίας μέσω της
ανάπτυξης της εφαρμογής της πλατφόρμας της Εθνικής Πύλης Αναπηρίας, αλλά και το
θεσμικό πλαίσιο όπως διαμορφώθηκε με τις διατάξεις του άρθρου 103 παρ. 10 ν.
4961/2022, βάσει του οποίου προηγείται η αίτηση για εξέταση από υγειονομική
επιτροπή ΚΕ.Π.Α. και έπεται η αίτηση στον φορέα χορήγησης της κοινωνικής
παροχής λόγω αναπηρίας, π.χ. e-ΕΦΚΑ, αφήνει ρυθμιστικό κενό, στην περίπτωση που
ο ενδιαφερόμενος αποβιώσει κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εξέτασης και
έκδοσης γνωμάτευσης από την υγειονομική επιτροπή ΚΕ.Π.Α. ή μετά την έκδοση αυτής και εντός του προβλεπόμενου χρονικού διαστήματος για την κατάθεση αίτησης στον φορέα χορήγησης παροχής. Η ρύθμιση του ζητήματος, με βάση τις γενικές διατάξεις περί έναρξης του δικαιώματος συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο από αιτήσεως και επέλευσης του κληρονόμου στο δικαίωμα του κληρονομούμενου μόνο εφόσον υφίσταται σε εκκρεμότητα αίτηση του ιδίου του θανόντος, δεν οδηγεί στην κάλυψη των πραγματικών αναγκών των δικαιούχων και των οικογενειών τους, και άρα είναι ανεπαρκής. Σύμφωνα με το υπ’ αριθμ. πρωτ. 713539/05.12.2023 έγγραφο του e-ΕΦΚΑ, κατά την άποψη της υπηρεσίας, δεν υπάρχει ρυθμιστικό κενό κατά την εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας, εφόσον οι ασφαλισμένοι δεν εμποδίζονται να υποβάλουν την υποχρεωτική αίτηση στον e-ΕΦΚΑ για τη χορήγηση της παροχής, ακόμα και πριν από την αίτηση στην Εθνική Πύλη Αναπηρίας για την πιστοποίηση της κατάστασης της υγείας τους. Σε κάθε περίπτωση, εάν δεν έχει υποβληθεί ξεχωριστή αίτηση στον e-ΕΦΚΑ για τη χορήγηση της συνταξιοδοτικής παροχής, όπως εν προκειμένω του εξωϊδρυματικού επιδόματος, τα ασφαλιστικά όργανα δεν νομιμοποιούνται να προβούν οίκοθεν στην αναγνώριση τέτοιου δικαιώματος. Επομένως, ελλείψει αίτησης και σχετικής διοικητικής πράξης, οι αξιώσεις των κληρονόμων για τη χορήγηση της παροχής δεν προβάλλονται νομίμως, επειδή δεν ασκήθηκε εν ζωή δικαίωμα και δεν αναγνωρίστηκε, με συνέπεια η παροχή να μην συμπεριλαμβάνεται στην περιουσία του κληρονομούμενου.
