ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ για τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ
ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ 2023 Μέρος 16ο
Στέγαση και υποστήριξη ατόμων με αναπηρία με αυξημένη
ευαλωτότητα
Ο Συνήγορος του Πολίτη καλείται συχνά να διαμεσολαβήσει σε
υποθέσεις όπου η συνδρομή στο ίδιο πρόσωπο περισσότερων παραγόντων που το
καθιστούν ευάλωτο, δημιουργεί ιδιαίτερες υποχρεώσεις και αυξημένες προκλήσεις
για την πολιτεία. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση που αφορούσε στη μεγάλη
χρονική καθυστέρηση και τις παλινωδίες των αρμοδίων φορέων, ως προς την
εξεύρεση κατάλληλης δομής ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης για πρόσφυγα με
διαγνωσμένη ψυχική πάθηση (Φ.Υ. 339121), παρά το γεγονός ότι τα αιτήματα
στέγασης ασθενών με απόλυτη έλλειψη υποστηρικτικού οικογενειακού περιβάλλοντος
πρέπει να διεκπεραιώνονται κατά προτεραιότητα. Διαγνωσθείς με ηβηφρενική
σχιζοφρένεια και έχοντας ήδη νοσηλευθεί στα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία Αττικής
«Δαφνί» και «Δρομοκαΐτειο», ο αλλοδαπός εξακολουθούσε να φιλοξενείται στη δομή
ανηλίκων, όπου είχε αρχικά τοποθετηθεί ως ασυνόδευτος ανήλικος, ακόμη και μετά
την ενηλικίωσή του και χωρίς ρητή απόφαση παράτασης της διαμονής του από το Υπουργείο
Μετανάστευσης και Ασύλου. Παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες και τις συνεχείς
επικοινωνίες της επιστημονικής ομάδας της δομής ανηλίκων, όπου διέμενε ο
εξυπηρετούμενος, με την αρμόδια Υγειονομική Περιφέρεια (Υ.Πε.), καθώς και την
Ειδική Γραμματεία Ασυνόδευτων Ανηλίκων, δεν μπορούσε να βρεθεί λύση για τον
ωφελούμενο, ο οποίος παρακολουθούταν εξωτερικά από ψυχίατρο και λάμβανε
θεραπευτική αγωγή. Το αίτημα παραπομπής του
στο πρόγραμμα «ΕΣΤΙΑ ΙΙ», εξάλλου, απορρίφθηκε, καθώς
κρίθηκε ότι, λόγω της συνδρομής της ψυχικής νόσου, ο ενδιαφερόμενος αλλοδαπός
δεν μπορούσε να αντεπεξέλθει στην αυτόνομη διαβίωση που παρέχεται στα
διαμερίσματα του προγράμματος.
Και οι επόμενες προσπάθειες στέγασης του ψυχικά πάσχοντος
αλλοδαπού σε κατάλληλη δομή, με την οποία είχε προηγουμένως πραγματοποιήσει
επικοινωνία η δομή ανηλίκων, «έπεσαν στο κενό», με την αιτιολογία ότι ο αιτών
δεν είχε αποκτήσει το προσφυγικό καθεστώς. Η αναγνώρισή του ως δικαιούχου
διεθνούς προστασίας επήλθε σε σύντομο διάστημα, χωρίς όμως και πάλι αυτό να
οδηγήσει σε επίλυση του προβλήματος, αφού αυτή τη φορά η 2η Υγειονομική
Περιφέρεια (Υ.Πε.) αποφάσισε να αναπέμψει το φάκελο στην 1η Υγειονομική
Περιφέρεια, προ- κειμένου να αποφασίσει η τελευταία για τη στέγαση του
αναγνωρισμένου πρόσφυγα σε κατάλληλη δομή. Η απόφαση τοποθέτησής του στη
μοναδική δομή, η οποία δεχόταν αλλοδαπούς που δεν μιλούν την ελληνική γλώσσα,
έμεινε και πάλι ανεκτέλεστη, καθώς, κατά τη χρονική εκείνη περίοδο, δεν υπήρχε
κενή θέση για άρρενες στον εν λόγω ξενώνα. Ακολούθησε η απόφαση της Επιτροπής
Διαχείρισης της Μετάβασης Ψυχικά Ασθενών σε Μονάδες Ψυχοκοινωνικής
Αποκατάστασης για τοποθέτηση του ψυχικά πάσχοντος σε άλλον ξενώνα, για να
ακυρωθεί και πάλι στην πράξη, αφού ο ξενώνας ενημέρωσε τη δομή ανηλίκων – που
εξακολουθούσε όλο αυτό το διάστημα να φιλοξενεί τον πρόσφυγα – για την αδυναμία
του να τον δεχτεί, λόγω μη γνώσης της ελληνικής γλώσσας (παρά το γεγονός ότι
μιλούσε την αγγλική γλώσσα).
Η δομή ανηλίκων, όσο διαρκούσαν οι ανωτέρω ενέργειες,
επεσήμαινε διαρκώς προς τους συναρμόδιους φορείς, αφενός την επείγουσα ανάγκη
μεταστέγασης του φιλοξενούμενου αλλοδαπού, για λόγους που αφορούσαν την
κατάλληλη ψυχιατρική αντιμετώπιση του ίδιου, αλλά και την εύρυθμη λειτουργία
της δομής όπου διέμεναν ανήλικοι, αφετέρου τις δυσμενείς συνέπειες από τη μη
χρηματοδότηση της δομής για τον εξυπηρετούμενο, καθώς τυπικά ο ενηλικιωθείς
αλλοδαπός δεν ανήκε πλέον στους ωφελούμενους της δομής. Κατά την τελευταία
επικοινωνία της επιστημονικά υπεύθυνης της δομής με την αρμόδια Υ.Πε., η ανάγκη
μεταστέγασης του ψυχικά πάσχοντος δεν ήταν πλέον μόνο ενδεδειγμένη, αλλά
επιτακτική: η δομή ανηλίκων είχε ενημερωθεί ότι επίκειται τερματισμός της
λειτουργίας του ξενώνα φιλοξενίας της, με αποτέλεσμα ο ψυχικά πάσχων πρόσφυγας
να βρίσκεται εφεξής αντιμέτωπος με την αστεγία.
Ο Συνήγορος απευθύνθηκε στη 2η Υ.Πε., επισημαίνοντας την αναγκαιότητα να κατοχυρωθεί άμεσα η φιλοξενία του ενδιαφερομένου στον μοναδικό ξενώνα που διέθετε τη δυνατότητα φιλοξενίας αλλοδαπών που δεν γνωρίζουν την ελληνική γλώσσα. Η Αρχή ζήτησε να δρομολογηθούν οι απαραίτητες διαδικασίες, προκειμένου να συγκληθεί άμεσα η Επιτροπή Διαχείρισης της Μετάβασης Ψυχικά Ασθενών σε Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης, ώστε να δοθεί οριστικά θέση στον ενδιαφερόμενο. Σε απάντηση, η Αρχή έλαβε έγγραφο του Υποδιοικητή της 2ης Υ.Πε., στο οποίο αναφέρονταν οι ενέργειες που είχαν λάβει χώρα και οι οποίες είχαν ως κατάληξη τη μετάβαση του ενδιαφερόμενου σε κενή θέση που προέκυψε στον ανωτέρω ξενώνα.
