ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ για τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ
ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ 2023 Μέρος 13ο
Προσβασιμότητα στις ψηφιακές υπηρεσίες
Τα άρθρα 105 και 106 του νόμου 4961.
Το 2022 προβλέφθηκε, με τις διατάξεις των άρθρων 105 και 106
του ν. 4961/2022, η δημιουργία Ψηφιακού Μητρώου Ατόμων με Αναπηρία και η έκδοση
Ψηφιακής
Κάρτας Αναπηρίας για όλα τα άτομα με αναπηρία της χώρας.
Κατά τη σταδιακή υλοποίηση των συγκεκριμένων διατάξεων εντός του 2023, ο
Συνήγορος έγινε αποδέκτης αναφορών από άτομα με αναπηρία, οι οποίες σχετίζονταν
κυρίως είτε με το θέμα της μη ένταξής τους στο Ψηφιακό Μητρώο και της
επακόλουθης αποστέρησης του δικαιώματός τους να εκδώσουν Ψηφιακή Κάρτα
Αναπηρίας, είτε με τη μη αποδοχή της Ψηφιακής Κάρτας Αναπηρίας που είχαν ήδη
εκδώσει, όταν ήθελαν να αποδείξουν, για τη διεκδίκηση κάποιου δικαιώματός τους,
το ποσοστό αναπηρίας τους.
Μη ένταξη όλων των Ατόμων με Αναπηρία της χώρας στο Ψηφιακό
Μητρώο Ατόμων με Αναπηρία
Κατά το 2023 ο Συνήγορος του Πολίτη εξακολούθησε να
ασχολείται με ένα ζήτημα που είχε ήδη αναδείξει από το 2022 (κυρίως σε σχέση με
τη χορήγηση φοροαπαλλαγών λόγω αναπηρίας , αλλά και την ατελή διέλευση των
ατόμων με αναπηρία από τους αυτοκινητοδρόμους της χώρας ), ζήτημα το οποίο εν
συνεχεία γενικεύθηκε ακριβώς λόγω της δημιουργίας του Ψηφιακού Μητρώου Ατόμων
με Αναπηρία και της Ψηφιακής Κάρτας Αναπηρίας (εφεξής: Ψ.Κ.Α.).
Ειδικότερα, ενώ η, σχετική για το Ψηφιακό Μητρώο, νομοθεσία
περιλαμβάνει ρητά, στις αρχές πιστοποίησης ατόμων με αναπηρία, τις στρατιωτικές
υγειονομικές επιτροπές , εκ των πραγμάτων, όσοι αξιολογούνται από τις επιτροπές
αυτές, αποκλείονται τόσο από την ένταξη στο Ψηφιακό Μητρώο, όσο και από τη
χορήγηση της Ψ.Κ.Α.
Ο αποκλεισμός αυτός είναι εμφανής ήδη όταν εισέρχεται κανείς
στην αντίστοιχη ιστοσελίδα στον κυβερνητικό ιστοχώρο gov.gr , όπου αναφέρεται
ότι: «Στο Ψηφιακό Μητρώο Ατόμων με Αναπηρία εντάσσονται όλα τα άτομα που
διαθέτουν ενεργή πιστοποίηση αναπηρίας, η οποία εχει εκδοθεί από αρμόδια αρχή
πιστοποίησης της αναπηρίας κατά υγειονομική κρίση στη χώρα. Η τροφοδότηση του
Μητρώου διενεργείται αποκλειστικά με ηλεκτρονικό και διαλειτουργικό τρόπο με τα
επιμέρους πληροφοριακά συστήματα των αρχών πιστοποίησης. Ως εκ τούτου, σε πρώτη
φάση, εγγεγραμμένοι στο Μητρώο είναι μόνο τα άτομα που έχουν ενεργή πιστοποίηση
από το Κέντρο Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕ.Π.Α.) του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα
Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε- ΦΚΑ)».
Αρχικά, η Ανωτάτη Στρατιωτική Υγειονομική Επιτροπή (Α.Σ.Υ.Ε.
) αρνήθηκε να εμπλακεί στο ζήτημα για δύο λόγους:
α) επικαλέστηκε κίνδυνο να διαρρεύσουν, λόγω της
διαλειτουργικότητας, στοιχεία που αφορούν στη δομή των Ενόπλων Δυνάμεων και
β) πρόβαλε τον ισχυρισμό ότι θεωρεί εφικτή την ψηφιοποίηση
των γνωματεύσεών της από τις υπηρεσίες του Ε.Φ.Κ.Α. .
Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, απαντώντας,
διατύπωσε την άποψη ότι η τήρηση και η ψηφιοποίηση των διοικητικών εγγράφων,
όπως για παράδειγμα των πιστοποιήσεων αναπηρίας, αποτελεί αποκλειστική ευθύνη
της αρχής έκδοσης αυτών, η οποία οφείλει, προκειμένου να το επιτύχει αυτό, να
υποβάλει αίτημα διασύνδεσης με το Κέντρο Διαλειτουργικότητας του Υπουργείου
Ψηφιακής Διακυβέρνησης .
Αφού ο Συνήγορος έθεσε αυτές τις αντικρουόμενες απόψεις
υπόψη των εμπλεκόμενων φορέων , έλαβε απάντηση από τη Διεύθυνση Υγειονομικού
του Γενι¬κού Επιτελείου Στρατού (εφεξής: ΓΕ.Σ.) ότι, στις 29.05.2023,
πραγματοποιήθηκε συνάντηση των δυο φορέων με αντικείμενο την ηλεκτρονική
ενημέρωση του πληροφοριακού συστήματος «Εθνικό Μητρώο Αναπηρίας», με στόχο την
εξέταση της δυνατότητας βελτίωσης του υφιστάμενου τρόπου αξιολόγησης της
αναπηρίας. Στην απάντηση σημειωνόταν, επίσης, ότι οι συναντήσεις αυτές επρόκειτο
να συνεχιστούν, διότι το θέμα έχει χαρακτηρισθεί ως ιδιαίτερης σημασίας και
υψηλού ενδιαφέροντος .
Ο Συνήγορος επανήλθε με νέο έγγραφό του προς τους δύο
φορείς, επαναλαμβάνοντας ότι, όσο συνεχίζεται η καθυστέρηση, τόσο οι
στρατιωτικές επιτροπές εξακολουθούν να πιστοποιούν άτομα με αναπηρία που
αδυνατούν να εγγραφούν στο Ψηφιακό Μητρώο και να λάβουν την Ψ.Κ.Α. Συνεπώς,
αφενός μεγαλώνει ο αριθμός των ατόμων που αντιμετωπίζουν την πολύ σοβαρή αυτή
διάκριση, και,
αφετέρου, η πολιτεία ακυρώνει στην πράξη την αρχική
εξαγγελία της για ενσωμάτωση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στην
Ψ.Κ.Α., ακριβώς επειδή η τελευταία δεν καλύπτει όλους τους δικαιούχους.
Η Διεύθυνση Υγειονομικού του Γ.Ε.Σ. απάντησε στις 25.07.2023
με έγγραφό της , στο οποίο επανέλαβε ότι το ζήτημα είναι υψηλού ενδιαφέροντος
για το Γ.Ε.Σ. και ότι συνεχίζονται οι συναντήσεις μεταξύ των φορέων για την
επίλυση τόσο των θεσμικών, όσο και των τεχνικών θεμάτων και την επίτευξη της
διαλειτουργικότητας.
Καμία άλλη εξέλιξη επί του θέματος δεν υπήρξε μέσα στο 2023
(Φ.Υ. 307924).
Μη αποδοχή της Ψηφιακής Κάρτας Αναπηρίας ως αποδεικτικού
στοιχείου του ποσοστού αναπηρίας
Στον επίσημο κόμβο εξυπηρέτησης και πληροφόρησης των Ατόμων
με Αναπηρία με τίτλο «Εθνική Πύλη Αναπηρίας», στο σημείο «Συχνές ερωτήσεις
Κάρτας Αναπηρίας », αναφέρονται τα εξής:
«8. Ποιες παροχές έχω με την Κάρτα;
Η Κάρτα Αναπηρίας, με την επίδειξή της από τον δικαιούχο της
και τον ψηφιακό έλεγχο εγκυρότητάς της, αποδεικνύει την ταυτότητα του κατόχου
της, την ιδιότητα του ως ατόμου με αναπηρία και το κλιμάκιο ποσοστού αναπηρίας
που του έχει αναγνωριστεί.
Οι κάτοχοι Κάρτας Αναπηρίας μπορούν με την επίδειξή της:
■
να εξυπηρετούνται κατά προτεραιότητα σε υπηρεσίες εξυπηρέτησης κοινού και να
απολαμβάνουν κάθε απαιτούμενη διευκόλυνση
■
να τη χρησιμοποιούν ως δικαιολογητικό αντί της πιστοποίησης αναπηρίας για τα
αναγραφόμενα σε αυτήν δεδομένα».
Παρ’ όλα αυτά, ο Συνήγορος διαπίστωσε από αναφορές πολιτών
(Φ.Υ. 332017 και 330003) ότι οι δημόσιες υπηρεσίες συχνά δεν δέχονται την επίδειξη
της Ψ.Κ.Α. και εξακολουθούν να ζητούν ως δικαιολογητικό τη Γνωστοποίηση
Αποτελέσματος Πιστοποίησης Αναπηρίας των ΚΕ.Π.Α., ακόμη και στις περιπτώσεις
που η άσκηση του δικαιώματος απαιτεί μόνο την απόδειξη του ποσοστού της
αναπηρίας (όπως λ.χ. για την έκδοση του Δελτίου Μετακίνησης ΑμεΑ).
Ο Συνήγορος, με έγγραφά του προς τις αρμόδιες υπηρεσίες ,
επεσήμανε την ανάγκη να διευκρινιστεί προς όλους τους φορείς, η δυνατότητα της
χρήσης της Ψ.Κ.Α. έναντι της γνωστοποίησης του αποτελέσματος Αναπηρίας των ΚΕ.Π.Α.
Σημείωσε, δε, ότι η λύση αυτή ανταποκρίνεται και στις υποχρεώσεις προστασίας
των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων των Ατόμων με Αναπηρία.
Το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, αρμόδιο πλέον για τα θέματα αναπηρίας, υποσχέθηκε ότι, στην επόμενη Κ.Υ.Α. που θα εκδοθεί για το Δελτίο Μετακίνησης, θα υπάρξει σαφής αναφορά στη συγκεκριμένη δυνατότητα. Ώστόσο, καμία εξέλιξη επί του θέματος δεν υπήρξε εντός του 2023.
Τελειώνω την ανάρτησή μου αυτή με τα άρθρα 105 και 106 του νόμου 4961, στα οποία ο συνήγορος του πολίτη αναφέρεται.
ΝΟΜΟΣ - 4961 - 2022
Αρθρο:105
Ημ/νία:27/07/2022
Περιγραφή όρου θησαυρού
ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΩΝ-ΦΟΡΕΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ
ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ (ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ),
Τίτλος Αρθρου
Ψηφιακό Μητρώο Ατόμων με Αναπηρία
Σχόλια
Σύμφωνα με τις 1 και 3 του άρθρου 70 του Ν. 4997/2022 (Α'
219/25.11.2022), το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων υλοποιεί
πιλοτικό πρόγραμμα υποστηριζόμενης απασχόλησης ατόμων με διαταραχές αυτιστικού
φάσματος. Το πρόγραμμα συνίσταται ιδίως: α) στην υποστήριξη των ωφελουμένων
κατά τη διαδικασία εύρεσης εργασίας, β) στην καθοδήγηση των υποψήφιων εργοδοτών
κατά τη διαμόρφωση του εργασιακού περιβάλλοντος, γ) στην υποστήριξη των
ωφελουμένων, του εργοδότη και του εργασιακού περιβάλλοντος κατά το διάστημα
απασχόλησης των ωφελουμένων και δ) στην κάλυψη μισθολογικού και μη μισθολογικού
εργοδοτικού κόστους, συμπεριλαμβανομένων των εύλογων προσαρμογών στις υποδομές.
Ωφελούμενοι του προγράμματος είναι άτομα με διαταραχές αυτιστικού φάσματος, τα
οποία έχουν καταχωρισθεί στο Ψηφιακό Μητρώο Ατόμων με Αναπηρία του ΠΑΡΟΝΤΟΣ
άρθρου.
Κείμενο Αρθρου
1. Το Ψηφιακό Μητρώο Ατόμων με Αναπηρία είναι υποσύστημα της
Εθνικής Πύλης Αναπηρίας. Σε αυτό καταγράφονται όλα τα άτομα που διαθέτουν
πιστοποίηση αναπηρίας που έχει εκδοθεί από το Κέντρο Πιστοποίησης Αναπηρίας
(ΚΕ.Π.Α.), την Ανώτατη Υγειονομική Επιτροπή του Στρατού, του Ναυτικού, της
Αεροπορίας, της Ελληνικής Αστυνομίας και του Πυροσβεστικού Σώματος. Η καταγραφή
στο Ψηφιακό Μητρώο Ατόμων με Αναπηρία δεν θίγει την ισχύ πιστοποιήσεων
αναπηρίας που έχουν ήδη χορηγηθεί.
2. Το Ψηφιακό Μητρώο Ατόμων με Αναπηρία διασυνδέεται με
δημόσιους φορείς που χορηγούν παροχές ή κοινωνικές υπηρεσίες προς άτομα με
αναπηρία. Οι φορείς του πρώτου εδαφίου, ως αποδέκτες δεδομένων από το εν λόγω
Μητρώο, κατά την έννοια του στοιχ. (9) του άρθρου 4 του Κανονισμού (ΕΕ)
2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Απριλίου 2016
(L 119) (Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων - Γ.Κ.Π.Δ.), έχουν
πρόσβαση στο σύνολο των δεδομένων που είναι απαραίτητα για τη χορήγηση των
παραπάνω παροχών ή κοινωνικών υπηρεσιών και ενημερώνουν ψηφιακά την Εθνική Πύλη
Αναπηρίας ως προς τους συγκεκριμένους ωφελούμενους στους οποίους χορηγούνται
παροχές ή κοινωνικές υπηρεσίες, καθώς και ως προς το χρονικό διάστημα για το
οποίο χορηγούνται. Οι φορείς του πρώτου εδαφίου παρέχουν στατιστικά δεδομένα των
δικαιούχων και των ωφελουμένων από τις παροχές αυτές για σκοπούς άσκησης
δημόσιας πολιτικής.
Αρθρο:106
Ημ/νία:27/07/2022
Περιγραφή όρου θησαυρού
ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ (ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ),
Τίτλος Αρθρου
Κάρτα Αναπηρίας
Κείμενο Αρθρου
1. Στα άτομα με αναπηρία που διαθέτουν πιστοποίηση αναπηρίας
σε ισχύ και είναι εγγεγραμμένα στο Ψηφιακό Μητρώο Ατόμων με Αναπηρία χορηγείται
Κάρτα Αναπηρίας, εφόσον έχουν συνολικό ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον πενήντα τοις
εκατό (50%). Η Κάρτα Αναπηρίας αποδεικνύει την ταυτότητα του κατόχου της και
την ιδιότητα του ατόμου με αναπηρία έναντι κάθε δημόσιας αρχής και τρίτου.
2. Η Κάρτα Αναπηρίας διασυνδέεται με το Ψηφιακό Μητρώο
Ατόμων με Αναπηρία. Με τη διασύνδεση αυτή, επιβεβαιώνεται ότι ο κάτοχος της
Κάρτας Αναπηρίας είναι εγγεγραμμένος στο Ψηφιακό Μητρώο Ατόμων με Αναπηρία και
προσδιορίζονται τα πιστοποιημένα χαρακτηριστικά της αναπηρίας του, όπως και τα
ειδικότερα ωφελήματα που δικαιούται, για τα οποία είναι απαραίτητη η
ταυτοπροσωπία, καθώς και η απόδειξη της ιδιότητας του κατόχου μέσω της Κάρτας
Αναπηρίας.
