Επιστολή της Ε.Σ.Α.μεΑ. προς τον κ. Κ. Πιερρακάκη, Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων & Αθλητισμού με θέμα: «Το δικαίωμα της ισότιμης πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία ή/και χρόνιες και σπάνιες παθήσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση: διαπιστώσεις και αιτήματα της Ε.Σ.Α.μεΑ.»
Πληροφορίες: Δημήτρης Λογαράς
Αθήνα: 19.02.2025
Αρ. Πρωτ.:
219
ΠΡΟΣ: κ. Κ. Πιερρακάκη, Υπουργό Παιδείας,
Θρησκευμάτων & Αθλητισμού
ΚΟΙΝ: «Πίνακας Αποδεκτών»
ΘΕΜΑ: «Το δικαίωμα της ισότιμης πρόσβασης των ατόμων
με αναπηρία ή/και χρόνιες και σπάνιες παθήσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση:
διαπιστώσεις και αιτήματα της Ε.Σ.Α.μεΑ.»
Κύριε Υπουργέ,
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) με
την παρούσα επιστολή της σας υποβάλλει τις διαπιστώσεις και τα αιτήματά της
αναφορικά με το δικαίωμα της ισότιμης πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία ή/και
χρόνιες και σπάνιες παθήσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, το οποίο
κατοχυρώνεται τόσο στο Σύνταγμα της χώρας (παρ. 6, άρθρο 21 και παρ. 4
άρθρο 16) όσο και στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων
με Αναπηρίες (άρθρο 24), την οποία η χώρα μας δεσμεύτηκε να εφαρμόσει με την
κύρωσή της από την Ελληνική Βουλή με τον ν.4074/2012.
Ειδικότερα, το άρθρο 24 «Εκπαίδευση» της Σύμβασης των
Ηνωμένων Εθνών υποχρεώνει τα κράτη να διασφαλίζουν ένα συμπεριληπτικό
εκπαιδευτικό σύστημα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης (προσχολική,
πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια, επαγγελματική εκπαίδευση και δια βίου
μάθηση), παρέχοντας παράλληλα τις κατευθυντήριες γραμμές για τη διαμόρφωσή του
ώστε τα άτομα με αναπηρία ή/και χρόνιες και σπάνιες παθήσεις να ασκούν το
δικαίωμά τους σε ποιοτική εκπαίδευση, σε ισότιμη βάση με τους άλλους και χωρίς
διακρίσεις. Το άρθρο 24 απαιτεί από τα κράτη να εξασφαλίσουν ένα σύστημα
συμπεριληπτικής εκπαίδευσης που να αποσκοπεί: (α) στην πλήρη ανάπτυξη των
ανθρώπινων δυνατοτήτων και στην αίσθηση αξιοπρέπειας και αυτοεκτίμησης, στην
ενίσχυση του σεβασμού για τα δικαιώματα του ανθρώπου, τις θεμελιώδεις
ελευθερίες και την ανθρώπινη ποικιλομορφία, β) στην ανάπτυξη της
προσωπικότητας, των ταλέντων και της δημιουργικότητας των ατόμων με αναπηρία,
όπως επίσης και των διανοητικών και σωματικών ικανοτήτων, στο μέγιστο βαθμό και
γ) στη διευκόλυνση των ατόμων με αναπηρία προκειμένου να συμμετέχουν
αποτελεσματικά σε μια ελεύθερη κοινωνία.
Στις Τελικές Παρατηρήσεις και Συστάσεις της στην αρχική
έκθεση της χώρας μας , η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των
Ατόμων με Αναπηρίες αναφορικά με την εφαρμογή των απαιτήσεων του άρθρου 24
«Εκπαίδευση» της Σύμβασης:
α) εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι: i) δεν
υπάρχει ολοκληρωμένη και σαφής νομοθεσία, στρατηγική και διάθεση πόρων για τη
συμπεριληπτική εκπαίδευση, ii) τα σχολεία και τα πανεπιστήμια δεν διαθέτουν
προσβάσιμα και συμπεριληπτικά περιβάλλοντα, κτίρια, εκπαιδευτικό υλικό,
υπηρεσίες, εξοπλισμό, τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας, καθώς και
εξατομικευμένη στήριξη για εκπαιδευόμενους με αναπηρία και iii) δεν υπάρχουν
επαρκή στοιχεία για το ύψος των δημόσιων κονδυλίων που διατίθενται για τη
συμπεριληπτική εκπαίδευση στα γενικά σχολεία και τα ιδρύματα ανώτερης
εκπαίδευσης, για καθορισμένα διαφανή πρωτόκολλα σε σχέση με εξατομικευμένα
εκπαιδευτικά πλάνα και για σχετικές τεχνολογίες και μέσα επικοινωνίας που να
διασφαλίζουν την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε όλα τα επίπεδα της
εκπαίδευσης, και
β) συνιστά στη χώρα μας: i) να εξασφαλίσει την
προσβασιμότητα των σχολικών και των πανεπιστημιακών περιβαλλόντων, προωθώντας
τον καθολικό σχεδιασμό, τη λήψη ειδικών μέτρων και την εξατομικευμένη
υποστήριξη, όπως προσβάσιμα και προσαρμοσμένα υλικά, συμπεριληπτικά προγράμματα
σπουδών, συμπεριληπτικές ΤΠΕ για μαθητές και φοιτητές με αναπηρία, ii) να
διαθέσει επαρκείς οικονομικούς και υλικούς πόρους και κατάλληλα και τακτικά
εκπαιδευμένο προσωπικό, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία, ώστε να
εγγυηθεί τη συμπεριληπτική εκπαίδευση με αποτελεσματικό τρόπο και iii)
ενσωματώσει τη συμπεριληπτική επαγγελματική εκπαίδευση στα προγράμματα σπουδών
ανώτερης εκπαίδευσης για τους μελλοντικούς εκπαιδευτικούς και στα προγράμματα
κατάρτισης για το σημερινό διδακτικό προσωπικό, διαθέτοντας επαρκή
χρηματοδότηση» (βλ. παρ. 34 και 35).
Α. Διαπιστώσεις
1. Στην Ανακοίνωση της Επιτροπής «Ένωση ισότητας: στρατηγική
για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030» διαπιστώνεται ότι
«Εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη ανάγκη για ανάληψη δράσης, όπως διαφαίνεται από
την αναντιστοιχία στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα μεταξύ εκπαιδευομένων με και
χωρίς αναπηρία. Περισσότεροι νέοι με αναπηρία εγκαταλείπουν το σχολείο πρόωρα
και λιγότεροι εκπαιδευόμενοι με αναπηρία αποκτούν πανεπιστημιακό τίτλο
σπουδών». Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης
των Νοικοκυριών που επεξεργάστηκε το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της
Ε.Σ.Α.μεΑ., ο δείκτης «Ποσοστό ατόμων ηλικίας 30-34 ετών που έχουν ολοκληρώσει
την τριτοβάθμια εκπαίδευση» σημείωσε θετική μεταβολή μεταξύ των ετών 2022 και
2020. Ειδικότερα, το ποσοστό των ατόμων με σοβαρή αναπηρία (30-24 ετών) που
έχουν ολοκληρώσει πανεπιστημιακές σπουδές ανήλθε στο 23,6% το 2022,
καταγράφοντας σημαντική αύξηση της τάξεως των 10 μονάδων σε διάστημα 2 ετών.
Ωστόσο, το χάσμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης -δηλαδή η διαφορά του ποσοστού
αποφοίτων τριτοβάθμιας με σοβαρή αναπηρία σε σχέση με το ποσοστό αποφοίτων
χωρίς αναπηρία- παρά το γεγονός ότι μειώθηκε από 31,5 σε 20 μονάδες,
εξακολουθεί να είναι υψηλό.
2. Ως προς τη συμμόρφωση με τις Συστάσεις της Επιτροπής των
Ηνωμένων Εθνών, ιδιαίτερα σημαντικές κρίνονται οι παρακάτω ενέργειες:
α) Η ψήφιση του ν. 4957/2022 (Αρ. ΦΕΚ Α΄141/21.7.2022) «Νέοι
Ορίζοντες στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα: Ενίσχυση της ποιότητας, της
λειτουργικότητας και της σύνδεσης των ΑΕΙ με την κοινωνία και λοιπές
διατάξεις», ο οποίος, σε συνέχεια των προβλέψεων της δράσης 7 του Στόχου 12 του
Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία 2020-2023,
περιλαμβάνει σημαντικές διατάξεις που θωρακίζουν σε θεσμικό επίπεδο την ισότιμη
πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση των φοιτητών/τριών με αναπηρία ή/και
χρόνιες και σπάνιες παθήσεις. Ο ν.4957/2022 εναρμονίζεται με τις διατάξεις της
Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, και αυτό
οφείλεται στο γεγονός ότι ενσωματώθηκε σε αυτόν η πλειοψηφία των προτάσεων που
υπέβαλαν κατά τη δημόσια διαβούλευση του σχεδίου νόμου η Ε.Σ.Α.μεΑ. και η
Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας (ΕΑΠ). Ιδιαίτερα σημαντική για την εφαρμογή από τα
ΑΕΙ των διατάξεων που προβλέπονται στον ν.4957/2022 προς όφελος των
φοιτητών/τριών με αναπηρία ή/και χρόνιες και σπάνιες παθήσεις αποτελεί η ένταξη
στα Περιφερειακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2021-2027: i) δράσης που
συγχρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ για τη βελτίωση των υποδομών εξυπηρέτησης των
καθημερινών αναγκών των φοιτητών με αναπηρία και ii) δράσης που
συγχρηματοδοτείται από το ΕΚΤ+ για την υποστήριξη των Μονάδων Ισότιμης
Πρόσβασης Ατόμων με Αναπηρία και Ατόμων με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες, η
σύσταση των οποίων προβλέπεται στο άρθρο 209 του ν. 4957/2022. Ωστόσο, όσον
αφορά στη δράση που συγχρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ, μόνο 6 από τις 13 Ειδικές
Υπηρεσίες Διαχείρισης (ΕΥΔ) των Περιφερειών έχουν προχωρήσει στη δημοσίευση
σχετικής πρόσκλησης. Όσον αφορά στη δράση που συγχρηματοδοτείται από το ΕΚΤ+,
παρά το γεγονός ότι έχουν προχωρήσει στη δημοσίευση σχετικής πρόσκλησης οι 11 από
τις 13 ΕΥΔ των Περιφερειών, μέχρι το τέλος Οκτωβρίου είχαν εκδοθεί 14 αποφάσεις
ένταξης από 8 μόνο Περιφερειακά Προγράμματα. Από τα προαναφερθέντα προκύπτει
ότι η υλοποίηση των δράσεων παρουσιάζει σημαντική καθυστέρηση δεδομένου ότι
βρισκόμαστε στο 5ο έτος υλοποίησης του ΕΣΠΑ.
β) Η συμπερίληψη στην Εθνική Στρατηγική για τα Δικαιώματα
των Ατόμων με Αναπηρία 2024-2030 (για την εκπόνηση της οποίας η
Ε.Σ.Α.μεΑ. συνεργάστηκε στενά με τον Συντονιστικό Μηχανισμό του άρθρου 69 του
ν.4488/2017) του «Στόχου ΙV.3: Διασφάλιση συμπερίληψης στην τριτοβάθμια
εκπαίδευση», στον οποίο περιλαμβάνονται σημαντικές δράσεις , προς ικανοποίηση
και πάγιων αιτημάτων της Ε.Σ.Α.μεΑ. Ωστόσο επειδή δεν έχει ακόμη δημοσιευτεί
από τον Συντονιστικό Μηχανισμό η πρώτη Ετήσια Έκθεση Προόδου (Δράση 155 της
Εθνικής Στρατηγικής) για το έτος 2024, δεν γνωρίζουμε σε ποια φάση βρίσκεται η
υλοποίησή τους.
3. Στις 13 Νοεμβρίου 2024 η Ε.Σ.Α.μεΑ. συνδιοργάνωσε με
μεγάλη επιτυχία στην Αθήνα-στο πλαίσιο υλοποίησης του Ευρωπαϊκού Έργου
«Ευρωπαϊκό Κέντρο Πόρων Προσβασιμότητας-AccessibleEU» , που αποτελεί μια από
τις εμβληματικές πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τα Δικαιώματα των
Ατόμων με Αναπηρία 2021-2030- υβριδικό Εργαστήριο με θέμα «Ανώτατα Εκπαιδευτικά
Ιδρύματα: Βελτιώνοντας την προσβασιμότητα-Προωθώντας τη συμπερίληψη» . Στο
Εργαστήριο, στο οποίο απηύθυνε χαιρετισμό μέσω βίντεο ο Γενικός Γραμματέας
Ανώτατης Εκπαίδευσης καθ. Νικόλαος Παπαϊωάννου, συμμετείχαν ως εισηγητές: i)
εκπρόσωποι της Επιτροπής Νεολαίας-Υπο-ομάδα Κωφών Φοιτητών της Ομοσπονδίας
Κωφών Ελλάδος (ΟΜΚΕ) και της Επιτροπής Νεολαίας του Πανελληνίου Συνδέσμου
Τυφλών (ΠΣΤ), οι οποίοι παρουσίασαν τις εμπειρίες τους και ii) εκπρόσωποι
Μονάδων Ισότιμης Πρόσβασης Ατόμων με Αναπηρία και Ατόμων με Ειδικές
Εκπαιδευτικές Ανάγκες από επτά ΑΕΙ της χώρας.
Πέρα από τα εμπόδια στις κτιριακές εγκαταστάσεις, στις
ηλεκτρονικές εφαρμογές και στις μετακινήσεις προς και από τα ΑΕΙ, αλλά και της
απουσίας θέσεων στάθμευσης για οχήματα ατόμων με αναπηρία, οι εκπρόσωποι
των Επιτροπών Νεολαίας της ΟΜΚΕ και του ΠΣΤ εστίασαν στα εξής προβλήματα: i)
στην έλλειψη ενημέρωσης από την πλευρά του διδακτικού προσωπικού και του
προσωπικού γραμματειακής υποστήριξης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία,
με αποτέλεσμα την εκδήλωση υποτιμητικών συμπεριφορών, ii) στην απουσία
υποστηρικτικών τεχνολογιών κατά τη διάρκεια των διαλέξεων (π.χ. για την
μετατροπή ομιλίας σε κείμενο σε πραγματικό χρόνο), με αποτέλεσμα αρκετοί
φοιτητές/τριες με αναπηρία είτε να απουσιάζουν συχνά από τα μαθήματα είτε να
εγκαταλείπουν τις σπουδές τους, iii) στην παροχή υποστήριξης από τις Μονάδες
Ισότιμης Πρόσβασης μόνο στους προπτυχιακούς φοιτητές/τριες με αναπηρία ή/και
χρόνιες και σπάνιες παθήσεις, ενώ θα έπρεπε οι εν λόγω Μονάδες να υποστηρίζουν
και τους μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς φοιτητές/τριες με αναπηρία ή/και
χρόνιες και σπάνιες παθήσεις, iv) στη μη έγκαιρη διάθεση των ακαδημαϊκών
συγγραμμάτων σε προσβάσιμη μορφή (αρκετές φορές η διάθεσή τους λαμβάνει χώρα
ακόμη και μετά την ολοκλήρωση της εξεταστικής περιόδου).
Από την πλευρά τους οι εκπρόσωποι των Μονάδων Ισότιμης
Πρόσβασης των ΑΕΙ επεσήμαναν τα εξής: i) ότι για να είναι εφικτή η υποστήριξη
των μεταπτυχιακών και προπτυχιακών φοιτητών/τριων με αναπηρία ή/και χρόνιες και
σπάνιες παθήσεις απαιτείται η διάθεση περισσότερων πόρων, ii) η υλοποίηση
οριζόντιας δράσης για τη μεταφορά τεχνογνωσίας θα συνεισέφερε σημαντικά στη
βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους φοιτητές/τριες με αναπηρία ή/και
χρόνιες και σπάνιες παθήσεις, iii) απαιτείται η στελέχωση των Μονάδων Ισότιμης
Πρόσβασης με μόνιμο προσωπικό διότι όταν σταματά η χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ τα
ΑΕΙ αδυνατούν να καλύψουν με ιδίους πόρους το μισθολογικό κόστος αυτού του
προσωπικού, η συσσωρευμένη εμπειρία του οποίου είναι πολύτιμη για τη συνεχή
βελτίωση των υπηρεσιών που παρέχουν, iii) οι Μονάδες Ισότιμης Πρόσβασης
θα πρέπει να λειτουργούν ως «Υπηρεσίες Μιας Στάσης» προκειμένου οι
φοιτητές/τριες με αναπηρία ή/και χρόνιες και σπάνιες παθήσεις να απευθύνονται
για το σύνολο των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν σε συγκεκριμένα στελέχη, περιορίζοντας
έτσι την ταλαιπωρία αλλά και τον στιγματισμό, iv) η δημιουργία κουλτούρας γύρω
από την προσβασιμότητα και τη συμπερίληψη είναι ζήτημα ιδιαίτερα πολύπλοκο που
μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της συνεχούς ενημέρωσης του συνόλου του
προσωπικού των ΑΕΙ. Επιπρόσθετα, συμφώνησαν με την πρόταση του Προέδρου της
Ε.Σ.Α.μεΑ. να συσταθεί μια κεντρική επιτροπή συντονισμού, παρακολούθησης και
αποτίμησης της εφαρμογής των διατάξεων του ν.4957/2022 προς όφελος των ατόμων
με αναπηρία ή/και χρόνιες και σπάνιες παθήσεις. Τέλος, αναφέρθηκαν στην ανάγκη
ενίσχυσης του ν.4957/2022 με πρόσθετες πρόνοιες με στόχο να καταστεί
υποχρεωτική η επιμόρφωση του ακαδημαϊκού, διοικητικού και λοιπού προσωπικού
-μόνιμου και ορισμένου χρόνου- στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, να
στελεχωθούν οι Μονάδες Ισότιμης Πρόσβασης με εξειδικευμένο προσωπικό, να
αξιολογούνται οι υπηρεσίες των εν λόγω Μονάδων από τους ωφελούμενους με
αναπηρία ή/και χρόνιες και σπάνιες παθήσεις και να πιστοποιούνται οι υπηρεσίες
που παρέχουν από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ). Το γενικό
συμπέρασμα ήταν ότι η κατάσταση μεταξύ των ΑΕΙ διαφοροποιείται αρκετά, και πως
καθοριστικό ρόλο στην όλη διαδικασία διαδραματίζουν οι Πρυτανικές Αρχές και τα
Συμβούλια Διοίκησης των ΑΕΙ.
ΙΙ. Αιτήματα
Θέση της Ε.Σ.Α.μεΑ. είναι ότι η προσπάθεια για ολιστική
αντιμετώπιση της προσβασιμότητας και ανάπτυξη κουλτούρας συμπερίληψης πρέπει να
ενταθεί προκειμένου το σύνολο των φοιτητών/τριών, του διδακτικού, διοικητικού
και λοιπού προσωπικού με αναπηρία ή/και χρόνιες και σπάνιες παθήσεις των ΑΕΙ να
μπορεί να ασκεί και να απολαμβάνει τα κατοχυρωμένα δικαιώματά του. Επιπρόσθετα,
για την Ε.Σ.Α.μεΑ., το Πανεπιστήμιο δεν διαδραματίζει μόνο σημαντικό ρόλο στην
ανάπτυξη δεξιοτήτων για τη ζωή και την εργασία, αλλά αποτελεί και την κοιτίδα
των νέων πολιτικών, καθώς μέσω της εκπαίδευσης που παρέχει μπορεί να συμβάλλει
στην παραγωγή ενός πλήρως καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού στον σχεδιασμό και
την εφαρμογή συμπεριληπτικών πολιτικών, σε όλους τους τομείς, και ως εκ τούτου
στην οικοδόμηση βιώσιμων κοινωνιών, δίχως διακρίσεις και αποκλεισμούς.
Βάσει λοιπόν των προαναφερθεισών απαιτήσεων, συστάσεων,
διαπιστώσεων και θέσεων, η Ε.Σ.Α.μεΑ. αιτείται τα ακόλουθα:
1. Σύσταση στο Υπουργείο Παιδείας Κεντρικής Επιτροπής
Συντονισμού και Παρακολούθησης της εφαρμογής των ευνοϊκών προς τα άτομα με
αναπηρία ή/και χρόνιες και σπάνιες παθήσεις διατάξεων του ν.4957/2022, στην
οποία να συμμετέχουν εκπρόσωποι όλων των εμπλεκόμενων φορέων (Υπουργείο, ΑΕΙ,
ΕΘΑΑΕ, εκπρόσωποι αρμόδιων υπηρεσιών του ΕΣΠΑ κ.α.) και εκπρόσωποι της
Ε.Σ.Α.μεΑ. Η Επιτροπή θα μπορούσε να έχει τις εξής αρμοδιότητας: i) να
παρακολουθεί την εφαρμογή των νομοθετικών διατάξεων, ii) να αποτιμά (ποσοτικά
και ποιοτικά) τα αποτελέσματά τους στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία ή/και
χρόνιες και σπάνιες παθήσεις, iii) να προτείνει λύσεις για την αντιμετώπιση των
προβλημάτων που διαπιστώνονται, iv) να εισηγείται προτάσεις για τη βελτίωση
(τροποποιήσεις/συμπληρώσεις) του νομοθετικού πλαισίου κ.α.
2. Συμπερίληψη εκπαιδευτικών ενοτήτων σχετικών με την
αναπηρία (δικαιώματα, ανάγκες, φυσική και ηλεκτρονική προσβασιμότητα, καθολικός
σχεδιασμός κ.λπ.) σε όλα τα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών,
κατ’ εφαρμογή της πρόβλεψης της παρ. 2 του άρθρου 66 του ν.4488/2017, στην
οποία αναφέρεται: ότι «[…] 2. Προς το σκοπό της εκπαίδευσης φοιτητών,
σπουδαστών […] τα Πανεπιστήμια, […] μεριμνούν για τη συμπερίληψη στα
προγράμματα σπουδών και στα επιμορφωτικά τους σεμινάρια εκπαιδευτικών ενοτήτων
που αφορούν στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, όπως αυτά απορρέουν από τη
Σύμβαση. Με αποφάσεις των οικείων Υπουργών, σε συνεργασία με το Συντονιστικό
Μηχανισμό του άρθρου 69 και το Κεντρικό Σημείο Αναφοράς του άρθρου 70,
ρυθμίζονται οι επιμέρους θεματικές ενότητες, το περιεχόμενο των εκπαιδευτικών
ενοτήτων, καθώς και κάθε άλλο θέμα τεχνικού ή λεπτομερειακού χαρακτήρα.».
3. Στελέχωση των Μονάδων Ισότιμης Πρόσβασης Ατόμων με
Αναπηρία και Ατόμων με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες με μόνιμο προσωπικό
προκειμένου η λειτουργία τους, και ως εκ τούτου η παροχή των υπηρεσιών τους
στους φοιτητές/τριες με αναπηρία ή/και χρόνιες και σπάνιες παθήσεις, να μην
εξαρτάται από τις χρηματοδοτήσεις του ΕΣΠΑ. Επιπρόσθετα, βάσει της αποστολής
τους (άρθρο 209, ν.4957/2022), οι εν λόγω Μονάδες θα πρέπει να υποστηρίζουν: α)
τους κωφούς και βαρήκοους φοιτητές, παρέχοντάς τους υπηρεσίες διερμηνείας στην
Ελληνική Νοηματική Γλώσσα και σύγχρονων τεχνολογιών [speech to text (μετατροπή
ομιλίας σε κείμενο σε πραγματικό χρόνο), notetaking, απομαγνητοφώνηση,
ετεροχρονισμένος υποτιτλισμός κ.λπ.] και β) τους τυφλούς φοιτητές και τους
φοιτητές με μειωμένη όραση, παρέχοντάς τους τον απαραίτητο εξοπλισμό, όπως:
γραφομηχανή Braille, laptop με το αντίστοιχο λογισμικό και μπάρα Braille,
εκτυπωτή Braille και λογισμικό Duxbury απαραίτητο για την μετατροπή και
εκτύπωση βιβλίων από τη γραφή των βλεπόντων στο σύστημα Braille,
μεγεθυντικοί φακοί φορητοί ή επιτραπέζιοι, μεγεθυντές οθόνης κλειστού
κυκλώματος τηλεόρασης (CCTV), συσκευές PIAF για το σχεδιασμό ανάγλυφων
παραστάσεων σε μικροκαψουλικό χαρτί, κυβαριθμικό αριθμητικό κιτ (Cubarithm
arithmetic kit) που βοηθάει στην εκμάθηση μαθηματικών διατάξεων, γεωμετρικό
τάπητα που βοηθάει στην χάραξη και εκμάθηση γεωμετρικών σχημάτων καθώς και
ειδικούς διαβήτες.
4. Επιμόρφωση, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο της Ε.Σ.Α.μεΑ.
(«ΙΝ-ΕΣΑμεΑ»), του υφιστάμενου εκπαιδευτικού, διοικητικού και λοιπού προσωπικού
των ΑΕΙ, μόνιμου και ορισμένου χρόνου, στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία
ή/και χρόνιες και σπάνιες παθήσεις, στον καθολικό σχεδιασμό, στην
εξυπηρέτηση/αλληλεπίδραση με φοιτητές/τριες με αναπηρία ή/και χρόνιες και
σπάνιες παθήσεις.
5. Διάθεση χρηματοδότησης από το Υπουργείο Παιδείας για την
ενίσχυση του Προγράμματος Διερμηνείας στη Ελληνική Νοηματική Γλώσσα της
Ομοσπονδίας Κωφών Ελλάδος (ΟΜΚΕ) με στόχο την ανεμπόδιστη πρόσβαση των κωφών
και βαρήκοων φοιτητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
6. Πλήρη απαλλαγή (100%) των ατόμων με αναπηρία ή/και
χρόνιες και σπάνιες παθήσεις με ποσοστό αναπηρίας από 67% και άνω, ανεξαρτήτως
οικονομικής κατάστασης, από την υποχρέωση καταβολής τελών φοίτησης στα
Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών και απαλλαγή κατά το ήμισυ (50%) των μελών
νοικοκυριών με άτομο/άτομα αναπηρία με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω,
ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης, από την υποχρέωση καταβολής τελών φοίτησης
στα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών.
7. Θέσπιση μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών στο πεδίο των
Σπουδών Αναπηρίας (Disability Studies) δεδομένου ότι δεν υπάρχει εξειδικευμένο
προσωπικό που να μπορεί να υποστηρίξει τις αλλαγές και τις μεταρρυθμίσεις που
προϋποθέτει η εφαρμογή της δικαιωματικής προσέγγισης της αναπηρίας σε εθνικό,
περιφερειακό και τοπικό επίπεδο (Βλ. Δράση 103 του Στόχου ΙV.3 της Εθνικής
Στρατηγικής για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία).
8. Ίδρυση Ανώτατου Πανεπιστημιακού Τμήματος εξειδικευμένου
στη διδασκαλία και διερμηνεία της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας και στη μελέτη
της ιστορίας, της κουλτούρας και της ανθρωπολογίας της κοινότητας των
κωφών-βαρήκοων στην Ελλάδα, δεδομένου ότι αντίστοιχα τμήματα λειτουργούν ήδη σε
πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Το εν λόγω αίτημα βασίζεται στις προβλέψεις του άρθρου
30 (παρ.4) της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με
Αναπηρίες, στο οποίο αναφέρεται ότι: «τα άτομα με αναπηρίες δικαιούνται, σε ίση
βάση με τους άλλους, αναγνώρισης και υποστήριξης της ιδιαίτερης πολιτιστικής και
γλωσσικής ταυτότητάς τους, συμπεριλαμβανομένων των νοηματικών γλωσσών και του
πολιτισμού των κωφών».
9. Εισαγωγή στα προγράμματα σπουδών Ειδικής Αγωγής της
τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εξειδίκευσης στην κώφωση-βαρηκοΐα, την Ελληνική
Νοηματική Γλώσσα, την ανθρωπολογία της κοινότητας των κωφών – βαρήκοων, την
ιστορία και την κουλτούρα τους.
10. Αναμόρφωση του οδηγού σπουδών των Παιδαγωγικών Σχολών
και των Σχολών Προσχολικής Αγωγής προκειμένου οι φοιτητές να εκπαιδεύονται στην
αναγνώριση μαθησιακών δυσκολιών.
11. Απαλλαγή των κωφών και βαρήκοων φοιτητών από την
προϋπόθεση γνώσης ξένης γλώσσας για την εισαγωγή σε μεταπτυχιακά προγράμματα.
12. Θέσπιση επιπλέον Τμημάτων Εργοθεραπείας στα ΑΕΙ λόγω της
αυξημένης ζήτησης που παρατηρείται. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ζήτηση για την εν
λόγω ειδικότητα θα παρουσιάζει συνεχώς αυξητική τάση λόγω της γήρανσης του
πληθυσμού.
13. Παροχή ενίσχυσης από το Υπουργείο Παιδείας ύψους 800
ευρώ ανά τετραετία σε φοιτητές με οπτική αναπηρία για την κάλυψη των αναγκών
τους για οπτική είδη (γυαλιά οράσεως, φακοί επαφής), πλέον της αποζημίωσης του
ποσού των 100 € που παρέχει ο ΕΟΠΠΥ ανά τετραετία σε ενήλικες για αγορά οπτικών
ειδών, και αυτό διότι το ποσό που παρέχει ο ΕΟΠΠΥ δεν καλύπτει στο ελάχιστο τις
ανάγκες των ατόμων με οπτική αναπηρία για οπτικά είδη.
Τέλος, αναφορικά με τις μετεγγραφές των φοιτητών/τριών
αιτούμαστε τα εξής:
α) την τροποποίηση του άρθρου 72 του ν. 5149/2024 (ΦΕΚ
A΄169) «Μετεγγραφή βάσει οικονομικών και κοινωνικών κριτηρίων –
Τροποποίηση παρ. 2 και 3 άρθρου 75 ν. 4692/2020» προκειμένου ο αιτών/η αιτούσα
για κάθε μέλος της οικογένειάς του/της (γονέας, τέκνο, αδελφός/η ή
σύζυγος) με αναπηρία 67% και άνω να λαμβάνει 3 μόρια, αντί για 2 μόρια
που ισχύει σήμερα (εξίσωση με τα μόρια που λαμβάνει ο αιτών/η αιτούσα που είναι
μέλος τρίτεκνης/πολύτεκνης οικογένειας), και β) τη μετεγγραφή, άνευ
κριτηρίων, στο κοντινότερο στον τόπο κατοικίας τους σχετικό ΑΕΙ, των
φοιτητών/τριών που απέκτησαν αναπηρία όρασης κατά τη διάρκεια των σπουδών τους
(με την προϋπόθεση της υποβολής σχετικής γνωμάτευσης ΚΕΠΑ).
Κύριε Υπουργέ,
Ελπίζουμε στη θετική ανταπόκρισή σας στα προαναφερθέντα
δίκαια αιτήματά μας.
Με εκτίμηση
Ο Πρόεδρος
Ι. Βαρδακαστάνης
Ο Γεν. Γραμματέας
Β. Κούτσιανος
Πηγή: Ε.Σ.Α.μεΑ.
