Επιστολή της Ε.Σ.Α.μεΑ. προς την κα Ζωή Μακρή, Υφυπουργό
Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού με θέμα: «Η Ε.Σ.Α.μεΑ. καταθέτει το
σύνολο των αιτημάτων της για την Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση των
μαθητών/τριών με αναπηρία ή/ και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.»
Πληροφορίες: Χριστίνα Σαμαρά
ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΕΠΕΙΓΟΝ
Αθήνα: 19.02.2025
Αρ. Πρωτ.: 216
ΠΡΟΣ: κα Ζωή Μακρή, Υφυπουργό Παιδείας,
Θρησκευμάτων και Αθλητισμού
ΚΟΙΝ: «Πίνακας Αποδεκτών»
ΘΕΜΑ: «Η Ε.Σ.Α.μεΑ. καταθέτει το σύνολο των αιτημάτων
της για την Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση των μαθητών/τριών με αναπηρία ή/
και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.»
Κυρία Υφυπουργέ,
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.)
αποτελεί την τριτοβάθμια Οργάνωση των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και
των οικογενειών τους στη χώρα και αναγνωρισμένο Κοινωνικό Εταίρο της ελληνικής
Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας.
Κύρια αποστολή της είναι η καταπολέμηση των διακρίσεων σε
βάρος των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους και η
προώθηση, προστασία και απόλαυση των ανθρωπίνων και συνταγματικά κατοχυρωμένων
δικαιωμάτων τους. Όσον αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία,
αυτά κατοχυρώνονται με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των
Ατόμων με Αναπηρίες που η χώρα μας μαζί με το Προαιρετικό της Πρωτόκολλο
επικύρωσε με τον Ν. 4074/2012.
Έχουμε τονίσει πολλές φορές την ανάγκη για ουσιαστική
αναμόρφωση της εκπαίδευσης για τους μαθητές/τριες με αναπηρία ή/ και ειδικές
εκπαιδευτικές ανάγκες, στην κατεύθυνση της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης,
δεδομένου ότι αντικειμενικά η μεγάλη πλειονότητα των μαθητών με αναπηρία
βρίσκεται στη γενική εκπαίδευση χωρίς υποστήριξη.
Βασικές προτεραιότητες σε ένα σχέδιο δράσης για την Α/βάθμια
και Β/βάθμια εκπαίδευση, για την καθολική ένταξη όλων των μαθητών/τριών με
αναπηρία ή/ και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στο εκπαιδευτικό σύστημα της
χώρας, είναι οι εξής:
Α. Προσχολική Αγωγή και Εκπαίδευση
1. Διασφάλιση της πρόσβασης σε υπηρεσίες πρώιμης διάγνωσης
και παρέμβασης παιδιών με αναπηρία στην πρώιμη παιδική ηλικία, προωθώντας
ταυτόχρονα στην κατεύθυνση αυτή την ανάπτυξη ενός κεντρικού σχεδιασμού και των
αναγκαίων συνεργειών – εντοπισμένων στον τομέα της εκπαίδευσης, στον τομέα της
υγείας και στον κοινωνικό τομέα – που πρέπει να αναπτυχθούν ώστε να ευδοκιμήσει
το εγχείρημα.
2. Συμπερίληψη των Ν.Π.Ι.Δ., μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα,
μεταξύ των οποίων και γονεϊκά σωματεία ατόμων με αναπηρία, που λειτουργούν
Κέντρα Ημέρας (Μονάδες Ψυχικής Υγείας), που παρέχουν πρώιμη παρέμβαση σε νήπια
με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (Δ.Α.Φ.) – καθώς και όλων των φορέων που θα
ενταχθούν στο μητρώο παρόχων πρώιμης παρέμβασης, κατά την εφαρμογή του
σχετικού, ήδη θεσμοθετημένου Πιλοτικού Προγράμματος – στους φορείς έκδοσης της
βεβαίωσης / υλοποίησης της πρώιμης θεραπευτικής παρέμβασης, η οποία απαιτείται
για την πρόωρη αποχώρηση ή καθυστερημένη προσέλευση στο πρόγραμμα του
νηπιαγωγείου.
Β. Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση
1. Εκπόνηση και εφαρμογή ενός ολιστικού πλάνου για την
ένταξη των μαθητών/τριών με αναπηρία ή/ και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στην
πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένης μίας στρατηγικής
για τη μετάβασή τους από τα ειδικά στα γενικά σχολεία.
2. Διασφάλιση της καθολικής προσβασιμότητας, μέσω της
εφαρμογής ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για την ανεμπόδιστη και καθολική ένταξη
των μαθητών/τριών με αναπηρία ή/ και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στις
κτιριακές εγκαταστάσεις, στο ηλεκτρονικό περιβάλλον, στις υπηρεσίες, στον
εξοπλισμό και το εκπαιδευτικό υλικό, και των εκπαιδευτικών μεθόδων και
διαδικασιών, καθώς και στην παρεχόμενη πληροφόρηση, σε όλες τις δημόσιες και
ιδιωτικές εκπαιδευτικές δομές της χώρας όλων των βαθμίδων, με αυστηρό έλεγχο
από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου και των εποπτευόμενων φορέων (π.χ.
Κτιριακές Υποδομές Α.Ε., Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.), καθώς και διασφάλιση της παροχής
εύλογων προσαρμογών (συμπεριλαμβανομένης της μετακίνησης των μαθητών) αν
χρειάζεται.
3. Θεσμική εκπροσώπηση της Ε.Σ.Α.μεΑ. Η συνεχής και
ουσιαστική συμμετοχή των ατόμων με αναπηρίες, μέσω των αντιπροσωπευτικών τους
οργανώσεων, στην ανάπτυξη και την εφαρμογή της νομοθεσίας και των πολιτικών που
τα αφορούν συνιστά νομοθετική δέσμευση (Άρθρο 4, παρ. 3 της Διεθνούς Σύμβασης
για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία), ενώ η ενεργός συμμετοχή των άμεσα
ενδιαφερόμενων αποτελεί βασική αρχή της χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευσης.
Κρίνεται απαραίτητη η εκπροσώπηση της Ε.Σ.Α.μεΑ. (ως θεσμοθετημένου φορέα
εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία ή/και με χρόνιες παθήσεις και των
οικογενειών τους) στα κέντρα λήψης πολιτικών και αποφάσεων που αφορούν στο
σύστημα εκπαίδευσης των ατόμων με αναπηρία, όπως στο Δ.Σ. του Εθνικού
Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού
(Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.), του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.), στις
επιτροπές καταλληλόλητας και επιλογής χώρων μετά κτηρίων για τη στέγαση
σχολικών μονάδων κ.α.
4. Υποστήριξη της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης με μόνιμους
αυξημένους πόρους από τον κρατικό προϋπολογισμό, ως αναπόσπαστο κομμάτι του
εκπαιδευτικού συστήματος, αντί της συστηματικής αντιμετώπισής της ως
δευτερεύουσας σημασίας έναντι της γενικής εκπαίδευσης, το οποίο αποδεικνύεται
και από την καθυστερημένη έναρξη του σχολικού έτους στις ΣΜΕΑΕ. Επίσης,
υιοθέτηση συγκεκριμένου και σαφούς σχεδίου σταδιακής αύξησης των πόρων (οικονομικών
και σε εξειδικευμένο προσωπικό) για την υποστήριξη της συμπεριληπτικής
εκπαίδευσης και την κάλυψη των αναγκών των μαθητών/τριών με αναπηρία, που
φοιτούν στα γενικά και στα ειδικά εκπαιδευτικά πλαίσια, όπως και για την
σταδιακή και ομαλή μετάβαση από τη διαχωρισμένη/ειδική στην συμπεριληπτική
εκπαίδευση.
5. Πρόσληψη μόνιμου προσωπικού, αλλά και εκπαίδευση,
κατάρτιση και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται
στις διαφοροποιημένες ανάγκες όλων των μαθητών/τριών, ειδικότερα των μαθητών/τριών
με αναπηρία ή/ και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Υποχρεωτική κατοχή
πιστοποιητικού επάρκειας Ε.Ν.Γ. για το προσωπικό παιδικών και βρεφονηπιακών
σταθμών που φοιτούν κωφά – βαρήκοα παιδιά.
6. Σύσταση τμήματος ψηφιακής και ηλεκτρονικής προσβασιμότητας
Εκπαίδευσης Ατόμων με Αναπηρία και χρόνιες παθήσεις στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας
Υπολογιστών και Εκδόσεων «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ».
7. Συνεχής παρακολούθηση και αξιολόγηση της εκπαίδευσης των
μαθητών/τριών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μέσω της συστηματικής
συλλογής στατιστικών δεδομένων σύμφωνα με το άρθρο 31 της Σύμβασης και τα άρθρα
62 & 68 του ν.4488/2017, αλλά και της διενέργειας στοχευμένων ποιοτικών
ερευνών και μελετών σε συνεργασία με το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της
Ε.Σ.Α.μεΑ., για την ποιοτική αξιολόγηση της λειτουργίας και των εκπαιδευτικών
αποτελεσμάτων των δομών και θεσμών υποστήριξης των μαθητών στα γενικά σχολεία
όπως των Τμημάτων Ένταξης και της Παράλληλης Στήριξης μαθητών/τριών με αναπηρία
ή/ και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες
8. Αναμόρφωση των σχολικών βιβλίων και όλου του
εκπαιδευτικού υλικού σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος, ώστε να
είναι συμβατά με τις διατάξεις της Σύμβασης, έτσι ώστε οι μαθητές/τριες με ή
χωρίς αναπηρία, να εκπαιδεύονται σύμφωνα με το δικαιωματικό μοντέλο προσέγγισης
της αναπηρίας.
9. Πλήρης αναμόρφωση του θεσμού των ΚΕΔΑΣΥ.
Επαρκής στελέχωση με εξειδικευμένο προσωπικό και ενίσχυση
των υπηρεσιών για την υποστήριξη όλων των κατηγοριών μαθητών με αναπηρία ή/και
ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, τήρηση των προδιαγραφών προσβασιμότητας,
πρόβλεψη κινητής μονάδας ΚΕΔΑΣΥ σε περιοχές που δεν υποστηρίζονται ή δυνατότητα
εξ αποστάσεως αξιολόγησης, εξασφάλιση έγκαιρης παρέμβασης και σωστής
καθοδήγησης από τα ΚΕΔΑΣΥ στα πρώτα στάδια της εκπαίδευσης, για την επιλογή του
κατάλληλου σχολικού περιβάλλοντος για τον μαθητή, με γνώμονα τις εκπαιδευτικές
και επικοινωνιακές του ανάγκες, κ.α.
10. Έγκαιρη χορήγηση όλου του τεχνικού ή τεχνολογικού
εξοπλισμού που έχουν ανάγκη οι μαθητές/τριες ανάλογα με την αναπηρία, τη χρόνια
πάθηση ή την εκπαιδευτική τους ανάγκη.
Ειδικά για τους μαθητές με αναπηρία όρασης, ο εξοπλισμός θα
πρέπει να συμπεριλαμβάνει υποχρεωτικά, από την πρώτη τάξη του δημοτικού
σχολείου τουλάχιστον, γραφομηχανή Braille, laptop με το αντίστοιχο
λογισμικό και μπάρα Braille, εκτυπωτή Braille και λογισμικό Duxbury απαραίτητο
για την μετατροπή και εκτύπωση βιβλίων από την γραφή των βλεπόντων στο σύστημα
Braille, οπτικά είδη (γυαλιά οράσεως, φακοί επαφής), μεγεθυντικούς φακούς για
την υποβοήθηση ατόμων με χαμηλή όραση φορητούς ή επιτραπέζιους και μεγεθυντές
οθόνης κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης (CCTV) σε περίπτωση μαθητών με χαμηλή
όραση, συσκευές PIAF για τον σχεδιασμό ανάγλυφων παραστάσεων σε μικροκαψουλικό
χαρτί, κυβαριθμικό αριθμητικό κιτ (Cubarithm arithmetic kit) που βοηθάει στην
εκμάθηση μαθηματικών διατάξεων, γεωμετρικό τάπητα που βοηθάει στην χάραξη και
εκμάθηση γεωμετρικών σχημάτων καθώς και ειδικούς διαβήτες. Ο τεχνικός
εξοπλισμός να χορηγείται άμεσα και χωρίς καθυστέρηση 4 ή και 5 ετών, όπως
συμβαίνει σήμερα. Επίσης να προβλεφθεί η προμήθεια δύο γραφομηχανών σε κάθε
μαθητή εκ των οποίων η μία θα παραμένει στο σχολείο, όπως γίνεται σήμερα, και η
άλλη θα παραχωρείται στο μαθητή στο σπίτι. Επιπρόσθετα, άμεση αναμόρφωση της
διαδικασίας αποζημίωσης για ακουστικά βαρηκοΐας σε μαθητές, ώστε το κόστος των
ακουστικών βαρηκοΐας να καλύπτεται απευθείας από το Υπουργείο Παιδείας και τον
ΕΟΠΥΥ, χωρίς την απαίτηση προκαταβολής από τους γονείς, όπως ισχύει σήμερα.
11. Πλήρης χρηματοδότηση των υπηρεσιών διερμηνείας στην
Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (Ε.Ν.Γ.) στις εκπαιδευτικές δομές, προκειμένου να
καλυφθούν οι ανάγκες επικοινωνίας όλων των κωφών και βαρήκοων μαθητών,
εκπαιδευτικών και διευθυντών στις σχολικές μονάδες, τόσο στα ειδικά όσο και στα
γενικά σχολεία, όπως στις συνεδριάσεις των συλλόγων διδασκόντων, στις υποχρεωτικές
επιμορφώσεις, στα σεμινάρια και στα προγράμματα που διοργανώνονται από το
υπουργείο, στις αξιολογήσεις των εκπαιδευτικών κ.α.
12. Εφαρμογή του θεσμού του ολοήμερου σχολείου και στα
ειδικά σχολεία.
13. Επαρκής παροχή προγραμμάτων Παράλληλης Στήριξης, έγκαιρη
τοποθέτηση σχολικών νοσηλευτών στις σχολικές μονάδες γενικής και ειδικής
εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων που κρίνεται απαραίτητο και δυνατότητα
αντικατάστασης του/της εκπαιδευτικού παράλληλης στήριξης ή του/της
νοσηλευτή/-τριας κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Επίσης άρση των
περιορισμών υποστήριξης των μαθητών/τριών με σοβαρή αναπηρία ή χρόνια πάθηση
που χρήζουν περισσότερες από μία στηρίξεις (παράλληλη στήριξη, συγχρόνως με
υποστήριξη από ειδικό βοηθητικό προσωπικό ή/και σχολικό νοσηλευτή).
14. Σχεδιασμός και εφαρμογή αντισεισμικής προστασίας και
θωράκιση των σχολικών κτιρίων.
– Πραγματοποίηση, σε συνεργασία με την Ε.Σ.Α.μεΑ.,
προσεισμικού ελέγχου όλων των σχολικών κτηρίων (στατική επάρκεια – έξοδοι
διαφυγής – πυρασφάλεια – επάρκεια σε προαύλια και χώρους συγκέντρωσης κλπ) και
να παρασχεθούν πιστοποιητικά καταλληλόλητας για όλα τα σχολεία, γενικής,
ειδικής και επαγγελματικής, δημόσιας και ιδιωτικής εκπαίδευσης
-Πραγματοποίηση των απαραίτητων παρεμβάσεων στα σχολικά
κτίρια που αντιμετωπίζουν προβλήματα συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής
αναβάθμισης και θέσπιση μητρώου επισκευών και συντήρησης με ευθύνη των Δήμων
για όλα τα σχολικά κτήρια
– Άμεση δρομολόγηση με ευθύνη της Πολιτείας, ανέγερσης
σύγχρονων και ασφαλών σχολικών συγκροτημάτων, για όσα έχουν κριθεί ως
ακατάλληλα, τα οποία πρέπει να είναι κατασκευασμένα σύμφωνα με τους τελευταίους
αντισεισμικούς κανονισμούς, (όχι πολυώροφα, επάρκεια σε προαύλια, αντοχή σε
μεγαλύτερες επιταχύνσεις κλπ.), με δεδομένο ότι μεγάλος αριθμός δημόσιων σχολείων
ούτε σύγχρονα είναι, ούτε ασφαλή, ούτε πληρούν βασικές προδιαγραφές
προσβασιμότητας (εντός και περιμετρικά των σχολικών μονάδων) τόσο για
μαθητές/μαθήτριες, όσο και για εκπαιδευτικούς και για προσωπικό των σχολείων
που είναι άτομα με αναπηρίες.
15. Με αφορμή την πρωτοβουλία για τη μετατροπή συγκεκριμένων
δημόσιων σχολείων σε Δημόσια Ωνάσεια Σχολεία (ΔΗΜ.Ω.Σ.), θεωρούμε σημαντικό να
τονίσουμε ότι η επιχειρούμενη μεταρρύθμιση δεν πρέπει να λειτουργήσει ως
πρόσθετο εμπόδιο για τη φοίτηση των μαθητών/τριών με αναπηρία, ούτε ως
παράγοντας αποκλεισμού του συγκεκριμένου μαθητικού πληθυσμού από το πεδίο της,
αλλά ως ευκαιρία ενδυνάμωσης της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης, στην εκάστοτε
βαθμίδα, για την οποία απαιτείται τουλάχιστον:
– Αναβάθμιση των δομών ειδικής αγωγής και ενταξιακής
εκπαίδευσης στα ΔΗΜ.Ω.Σ., σε πυλώνες συμπεριληπτικής εκπαίδευσης,
– Εξασφάλιση κατάλληλων προσαρμογών (εναλλακτικές μορφές
εξέτασης, επιμήκυνση χρόνου εξέτασης, δυνατότητα προφορικής αξιολόγησης κ.τλ)
στις εξεταστικές διαδικασίες για την αλλαγή εκπαιδευτικής βαθμίδας, ώστε να
παρέχονται συνθήκες ίσων ευκαιριών για μαθητές/τριες με μαθησιακές δυσκολίες,
σοβαρές χρόνιες παθήσεις, αισθητηριακές ή/και νευροαναπτυξιακές διαταραχές,
-Διασφάλιση πλήρως προσβάσιμων σχολικών εγκαταστάσεων, καθώς
και εκπαιδευτικών μέσων και υλικών και στις συγκεκριμένες σχολικές μονάδες,
– Διαβούλευση με την Ε.Σ.Α.μεΑ., την Π.Ο.Σ.Γ.Κ.Α.μεΑ., και
τις οργανώσεις των ατόμων με αναπηρία ή/και με χρόνια πάθηση, στην κατεύθυνση
του σχεδιασμού, της εξειδίκευσης και της υλοποίησης μέτρων που αφορούν και
επηρεάζουν τον μαθητικό πληθυσμό με αναπηρία από τη λειτουργία των ΔΗΜ.Ω.Σ. και
αποβλέπουν στην ισότιμη συμμετοχή του στο εκπαιδευτικό γίγνεσθαι.
Τέλος θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι λόγω του εξειδικευμένου
χαρακτήρα των ζητημάτων της εκπαίδευσης των κωφών/βαρήκοων και των τυφλών
μαθητών, θα ήταν σκόπιμο να προγραμματιστεί η εξέτασή τους σε μία νέα συνάντηση
μαζί σας, διότι δεν ήταν εφικτό να συμπεριληφθούν όλα στην παρούσα επιστολή.
Κυρία Υφυπουργέ,
Αναμένουμε και προσδοκούμε μία συνάντηση μαζί σας που θα
σηματοδοτήσει την απαρχή ουσιαστικού, εποικοδομητικού και αποτελεσματικού
διαλόγου και την οριοθέτηση άμεσων θεσμικών πρωτοβουλιών και παρεμβάσεων από το
Υπουργείο Παιδείας για την αναβάθμιση, βελτίωση και προσαρμογή της εκπαίδευσης
των μαθητών/τριών με αναπηρία ή/ και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, σύμφωνα με
όσα η Διεθνής Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και το
Σύνταγμα και οι νόμοι της χώρας ορίζουν.
Με εκτίμηση
Ο Πρόεδρος
Ι. Βαρδακαστάνης
Ο Γεν. Γραμματέας
Β. Κούτσιανος
Πηγή: Ε.Σ.Α.μεΑ.
