kathimerini.gr
Οι παγίδες, οι αδικίες και τα γκρίζα σημεία που κρύβει ο επανυπολογισμός των συντάξεων | Ελληνική Οικονομία
ΡΟΥΛΑ ΣΑΛΟΥΡΟΥ
Παγίδες, που σε ορισμένες περιπτώσεις φέρνουν τους νυν συνταξιούχους σε δυσχερέστερη θέση από τους νέους, κρύβει ο επανυπολογισμός των συντάξεων που ήδη έχει ξεκινήσει από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης. Ο κύβος ερρίφθη, οι μειώσεις στις συντάξεις κατά 1,8 δισ. ευρώ «κλείδωσαν» με τη συμφωνία της Μάλτας και πλέον ο χρόνος μετρά αντίστροφα έως το 2019 προκειμένου περίπου 900.000 σημερινοί συνταξιούχοι να υποστούν περικοπές από 1 έως και 360 ευρώ. Διαπιστώνεται, μάλιστα, ότι υπάρχουν συνταξιούχοι για τους οποίους ο λογαριασμός βγαίνει βαρύτερος απ’ ό,τι στους νέους, παρά το γεγονός ότι στόχος είναι η διαγενεακή δικαιοσύνη στο σύστημα.
Παράλληλα, και καθώς το ιδεολόγημα της προσωπικής διαφοράς στηρίχθηκε στην προσπάθεια της κυβέρνησης να προσπεράσει την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές συντάξεων που επιβλήθηκαν το διάστημα 2012-2013, ο επανυπολογισμός των συντάξεων χρησιμοποιείται σαν «κολυμβήθρα του Σιλωάμ» μέσω της οποίας παλαιές και νέες περικοπές... εξαγνίζονται και νομιμοποιούνται. Ο γνωστός δικηγόρος Δημήτρης Μπούρλος, μιλώντας στην «Κ», αναλύει τις παγίδες, τις αδικίες αλλά και τα γκρίζα σημεία μιας διαδικασίας που πρέπει να ολοκληρωθεί έως τον Σεπτέμβριο. Κι όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει, ενώ ο υπολογισμός των νέων συντάξεων θα γίνει τελικά λαμβάνοντας υπόψη τις συντάξιμες αποδοχές όπως αυτές θα αναπροσαρμοστούν με βάση τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ), ο επανυπολογισμός των παλαιών δεν θα τύχει της αντίστοιχης προσαρμογής. Αυτό στην πράξη θα οδηγήσει τους νέους συνταξιούχους σε μικρότερες μειώσεις, ή αντίστοιχα τους παλαιούς σε μεγαλύτερες προσωπικές διαφορές και κατά συνέπεια μεγαλύτερες περικοπές.
Ειδικά για τους πρώην μισθωτούς συνταξιούχους, ο επανυπολογισμός των παροχών θα γίνει λαμβάνοντας υπόψη ως συντάξιμο μισθό «το 25πλάσιο του τεκμαρτού ημερομισθίου της ασφαλιστικής κλάσης στην οποία είχαν καταταγεί, όπως έχει διαμορφωθεί από 1/10/2008». Αντίθετα, στον υπολογισμό των νέων συντάξεων ο συντάξιμος μισθός θα διαμορφωθεί με βάση τον ΔΤΚ, ενώ παράλληλα θα προσμετρηθούν και τα Δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα και το επίδομα άδειας (13ος και 14ος μισθός). Ετσι, ο παλαιός συνταξιούχους θα δει ακόμη μεγαλύτερες μειώσεις. Στον αντίποδα, στις συντάξεις λόγω θανάτου (χηρείας), ενώ θα γίνει ο επανυπολογισμός βάσει του νέου νόμου, τα ποσοστά που θα ληφθούν υπόψη θα είναι τα παλαιά, με αποτέλεσμα οι μειώσεις να είναι σημαντικά μικρότερες. Δεν ισχύει το ίδιο για παράδειγμα στις περιπτώσεις των προσαυξήσεων λόγω οικογενειακών βαρών. Τα οικογενειακά επιδόματα που λαμβάνουν συνταξιούχοι θα ενταχθούν αυτόματα στις προσωπικές διαφορές, καθώς ο νέος νόμος τα καταργεί. Κατά συνέπεια, θα κοπούν μαζί με τις συντάξεις.
Στην περίπτωση της αναπηρίας, η «αδικία» είναι εσωτερική. Η σχετική εγκύκλιος προβλέπει διαφορετικά ποσοστά μεταξύ των παλαιών ασφαλισμένων, ανάλογα με το Ταμείο. Ετσι, φαίνεται πως ευνοούνται οι συνταξιούχοι που προέρχονται από τα πρώην ταμεία ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ, στους οποίους η Εθνική Σύνταξη στον επανυπολογισμό θα καταβάλλεται χωρίς μείωση, ανεξάρτητα από το ποσοστό αναπηρίας.
Στις διπλές συντάξεις από ίδιο δικαίωμα, μετά τον επανυπολογισμό ο δικαιούχος θα λάβει μία σύνταξη συν προσαύξηση. Δεν έχει διευκρινιστεί, ποια από τις δύο συντάξεις θα θεωρείται πρώτη, αν θα προηγείται αυτή που εκδόθηκε πρώτη, ή αυτή με τον μεγαλύτερο χρόνο ασφάλισης ή τέλος η μεγαλύτερη σύνταξη, προκειμένου να καθοριστεί το τελικό ποσό και να αποσαφηνιστεί το ύψος των περικοπών.
Σε όλες τις περιπτώσεις, η προσωπική διαφορά θα προκύπτει από την παλαιά σύνταξη αφού θα έχουν αφαιρεθεί οι μνημονιακές μειώσεις, μείον το το νέο ποσό σύνταξης στο οποίο θα επιβάλλονται μόνο οι εισφορές υπέρ ΑΚΑΓΕ και υγειονομικής περίθαλψης. Αυτό έχει ως συνέπεια μικρότερες προσωπικές διαφορές, «νομιμοποιώντας» όμως μειώσεις που έχουν κριθεί αντισυνταγματικές. Σύμφωνα με τον κ. Μπούρλο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ιδέα του επανυπολογισμού είναι άρρηκτα δεμένη με την προσπάθεια αποφυγής των δημοσιονομικών απωλειών από την υποχρέωση εφαρμογής των αποφάσεων του ΣτΕ. Ο επανυπολογισμός πρέπει να γίνει με απόφαση των αρμοδίων οργάνων του ΕΦΚΑ, η οποία θα πρέπει να κοινοποιείται στον κάθε συνταξιούχο.
Πρόταση για «κόφτη» στις περικοπές
Το σύνολό ή μέρος της προσωπικής διαφοράς, του ποσού δηλαδή που θα προκύψει όταν από την παλιά σύνταξη, όπως αυτή πληρώνεται σήμερα, αφαιρέσουμε το νέο ποσό που θα βγει από τον υπολογισμό με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου, θα χάσουν από τον Ιανουάριο του 2019 τουλάχιστον 900.000 συνταξιούχοι. Στόχος της κυβέρνησης είναι να τεθεί «πλαφόν» στις μειώσεις ώστε να αμβλυνθούν οι ακραίες περικοπές, στο σύνολο της κύριας σύνταξης. Στην πράξη, εφόσον κάτι τέτοιο εγκριθεί και από τους εκπροσώπους των δανειστών, η προσωπική διαφορά θα κόβεται τόσο, ώστε το συνολικό ποσό της σύνταξης να μη μειώνεται πάνω από 20%-25%. Συνεπώς, οι απώλειες θα είναι διαφορετικών ταχυτήτων, θα ξεκινούν από 1 ευρώ και σε ορισμένες ακραίες αλλά πραγματικές περιπτώσεις θα ξεπερνούν τα 350 ευρώ.
Στο... κάδρο με τους μεγάλους χαμένους των νέων περικοπών, μπαίνουν χωρίς αμφιβολία οι περίπου 270.000 συνταξιούχοι που προέρχονται από το πρώην ΤΕΒΕ. Θα χάσουν το σύνολο της λεγόμενης βασικής σύνταξης των 220 ευρώ. Ο επανυπολογισμός εκτιμάται ότι θα βγάλει προσωπικές διαφορές πάνω κι από 400 ευρώ. Αν «περάσει» η πρόταση για «κόφτη» στις περικοπές, ενδέχεται να διασωθούν περίπου 100 ευρώ από τις συντάξεις τους.
Δίπλα στους πρώην ελεύθερους επαγγελματίες θα πρέπει να τεθούν οι συνταξιούχοι του Δημοσίου. Οι προσωπικές τους διαφορές υπολογίζονται από 153 έως και 240 ευρώ, ήτοι περίπου το 15% με 20% της συνολικής τους σύνταξης. Θα είναι οι διπλά «άτυχοι» της υπόθεσης, καθώς θα δουν το σύνολο της προσωπικής τους διαφοράς να κόβεται. Το «μαχαίρι» θα υποστούν περισσότερο οι πρώην δημόσιοι υπάλληλοι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με πάνω από 35 χρόνια ασφάλισης και ακολουθούν οι τεχνολογικής και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που συνταξιοδοτήθηκαν με 35ετία. Δεν φαίνεται να διασώζονται ούτε οι ένστολοι ούτε οι γιατροί του ΕΣΥ με 35ετία. Μικρότερη προσωπική διαφορά θα έχουν όσοι αποχώρησαν με 28-32 έτη ασφάλισης, ενώ μικρή ή και καθόλου θα δουν όσοι αποχώρησαν με 25ετία και κάτω.
Περίοπτη θέση στο... κάδρο διεκδικούν επίσης συνταξιούχοι του Ταμείου Νομικών και του ΤΣΑΥ, του πρ. ΤΑΕ–ΟΑΕΕ και ΤΣΜΕΔΕ.
Οι πρώτοι υπολογισμοί βγάζουν προσωπικές διαφορές κοντά στα 40 ευρώ και για τις συντάξεις με κατώτατα όρια, παρότι η πλειονότητα των συνταξιούχων του ΙΚΑ θα έχουν μηδενικές ή ελάχιστες προσωπικές διαφορές. Το μαχαίρι κατά περίπου 7% με 10% της σύνταξης εκτιμάται ότι θα τεθεί σε όσους συνταξιούχους λαμβάνουν σήμερα συντάξεις κοντά στα 1.000 με 1.300 ευρώ. Διασώζονται επίσης συνταξιούχοι πρ. ΤΣΑ–ΟΑΕΕ, αλλά και ταμείων ΔΕΚΟ–Τραπεζών, οι τελευταίοι λόγω της προσαύξησης που δικαιούνται λόγω αυξημένων εισφορών.
Οι παγίδες, οι αδικίες και τα γκρίζα σημεία που κρύβει ο επανυπολογισμός των συντάξεων | Ελληνική Οικονομία
ΡΟΥΛΑ ΣΑΛΟΥΡΟΥ
Παγίδες, που σε ορισμένες περιπτώσεις φέρνουν τους νυν συνταξιούχους σε δυσχερέστερη θέση από τους νέους, κρύβει ο επανυπολογισμός των συντάξεων που ήδη έχει ξεκινήσει από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης. Ο κύβος ερρίφθη, οι μειώσεις στις συντάξεις κατά 1,8 δισ. ευρώ «κλείδωσαν» με τη συμφωνία της Μάλτας και πλέον ο χρόνος μετρά αντίστροφα έως το 2019 προκειμένου περίπου 900.000 σημερινοί συνταξιούχοι να υποστούν περικοπές από 1 έως και 360 ευρώ. Διαπιστώνεται, μάλιστα, ότι υπάρχουν συνταξιούχοι για τους οποίους ο λογαριασμός βγαίνει βαρύτερος απ’ ό,τι στους νέους, παρά το γεγονός ότι στόχος είναι η διαγενεακή δικαιοσύνη στο σύστημα.
Παράλληλα, και καθώς το ιδεολόγημα της προσωπικής διαφοράς στηρίχθηκε στην προσπάθεια της κυβέρνησης να προσπεράσει την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές συντάξεων που επιβλήθηκαν το διάστημα 2012-2013, ο επανυπολογισμός των συντάξεων χρησιμοποιείται σαν «κολυμβήθρα του Σιλωάμ» μέσω της οποίας παλαιές και νέες περικοπές... εξαγνίζονται και νομιμοποιούνται. Ο γνωστός δικηγόρος Δημήτρης Μπούρλος, μιλώντας στην «Κ», αναλύει τις παγίδες, τις αδικίες αλλά και τα γκρίζα σημεία μιας διαδικασίας που πρέπει να ολοκληρωθεί έως τον Σεπτέμβριο. Κι όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει, ενώ ο υπολογισμός των νέων συντάξεων θα γίνει τελικά λαμβάνοντας υπόψη τις συντάξιμες αποδοχές όπως αυτές θα αναπροσαρμοστούν με βάση τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ), ο επανυπολογισμός των παλαιών δεν θα τύχει της αντίστοιχης προσαρμογής. Αυτό στην πράξη θα οδηγήσει τους νέους συνταξιούχους σε μικρότερες μειώσεις, ή αντίστοιχα τους παλαιούς σε μεγαλύτερες προσωπικές διαφορές και κατά συνέπεια μεγαλύτερες περικοπές.
Ειδικά για τους πρώην μισθωτούς συνταξιούχους, ο επανυπολογισμός των παροχών θα γίνει λαμβάνοντας υπόψη ως συντάξιμο μισθό «το 25πλάσιο του τεκμαρτού ημερομισθίου της ασφαλιστικής κλάσης στην οποία είχαν καταταγεί, όπως έχει διαμορφωθεί από 1/10/2008». Αντίθετα, στον υπολογισμό των νέων συντάξεων ο συντάξιμος μισθός θα διαμορφωθεί με βάση τον ΔΤΚ, ενώ παράλληλα θα προσμετρηθούν και τα Δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα και το επίδομα άδειας (13ος και 14ος μισθός). Ετσι, ο παλαιός συνταξιούχους θα δει ακόμη μεγαλύτερες μειώσεις. Στον αντίποδα, στις συντάξεις λόγω θανάτου (χηρείας), ενώ θα γίνει ο επανυπολογισμός βάσει του νέου νόμου, τα ποσοστά που θα ληφθούν υπόψη θα είναι τα παλαιά, με αποτέλεσμα οι μειώσεις να είναι σημαντικά μικρότερες. Δεν ισχύει το ίδιο για παράδειγμα στις περιπτώσεις των προσαυξήσεων λόγω οικογενειακών βαρών. Τα οικογενειακά επιδόματα που λαμβάνουν συνταξιούχοι θα ενταχθούν αυτόματα στις προσωπικές διαφορές, καθώς ο νέος νόμος τα καταργεί. Κατά συνέπεια, θα κοπούν μαζί με τις συντάξεις.
Στην περίπτωση της αναπηρίας, η «αδικία» είναι εσωτερική. Η σχετική εγκύκλιος προβλέπει διαφορετικά ποσοστά μεταξύ των παλαιών ασφαλισμένων, ανάλογα με το Ταμείο. Ετσι, φαίνεται πως ευνοούνται οι συνταξιούχοι που προέρχονται από τα πρώην ταμεία ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ, στους οποίους η Εθνική Σύνταξη στον επανυπολογισμό θα καταβάλλεται χωρίς μείωση, ανεξάρτητα από το ποσοστό αναπηρίας.
Στις διπλές συντάξεις από ίδιο δικαίωμα, μετά τον επανυπολογισμό ο δικαιούχος θα λάβει μία σύνταξη συν προσαύξηση. Δεν έχει διευκρινιστεί, ποια από τις δύο συντάξεις θα θεωρείται πρώτη, αν θα προηγείται αυτή που εκδόθηκε πρώτη, ή αυτή με τον μεγαλύτερο χρόνο ασφάλισης ή τέλος η μεγαλύτερη σύνταξη, προκειμένου να καθοριστεί το τελικό ποσό και να αποσαφηνιστεί το ύψος των περικοπών.
Σε όλες τις περιπτώσεις, η προσωπική διαφορά θα προκύπτει από την παλαιά σύνταξη αφού θα έχουν αφαιρεθεί οι μνημονιακές μειώσεις, μείον το το νέο ποσό σύνταξης στο οποίο θα επιβάλλονται μόνο οι εισφορές υπέρ ΑΚΑΓΕ και υγειονομικής περίθαλψης. Αυτό έχει ως συνέπεια μικρότερες προσωπικές διαφορές, «νομιμοποιώντας» όμως μειώσεις που έχουν κριθεί αντισυνταγματικές. Σύμφωνα με τον κ. Μπούρλο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ιδέα του επανυπολογισμού είναι άρρηκτα δεμένη με την προσπάθεια αποφυγής των δημοσιονομικών απωλειών από την υποχρέωση εφαρμογής των αποφάσεων του ΣτΕ. Ο επανυπολογισμός πρέπει να γίνει με απόφαση των αρμοδίων οργάνων του ΕΦΚΑ, η οποία θα πρέπει να κοινοποιείται στον κάθε συνταξιούχο.
Πρόταση για «κόφτη» στις περικοπές
Το σύνολό ή μέρος της προσωπικής διαφοράς, του ποσού δηλαδή που θα προκύψει όταν από την παλιά σύνταξη, όπως αυτή πληρώνεται σήμερα, αφαιρέσουμε το νέο ποσό που θα βγει από τον υπολογισμό με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου, θα χάσουν από τον Ιανουάριο του 2019 τουλάχιστον 900.000 συνταξιούχοι. Στόχος της κυβέρνησης είναι να τεθεί «πλαφόν» στις μειώσεις ώστε να αμβλυνθούν οι ακραίες περικοπές, στο σύνολο της κύριας σύνταξης. Στην πράξη, εφόσον κάτι τέτοιο εγκριθεί και από τους εκπροσώπους των δανειστών, η προσωπική διαφορά θα κόβεται τόσο, ώστε το συνολικό ποσό της σύνταξης να μη μειώνεται πάνω από 20%-25%. Συνεπώς, οι απώλειες θα είναι διαφορετικών ταχυτήτων, θα ξεκινούν από 1 ευρώ και σε ορισμένες ακραίες αλλά πραγματικές περιπτώσεις θα ξεπερνούν τα 350 ευρώ.
Στο... κάδρο με τους μεγάλους χαμένους των νέων περικοπών, μπαίνουν χωρίς αμφιβολία οι περίπου 270.000 συνταξιούχοι που προέρχονται από το πρώην ΤΕΒΕ. Θα χάσουν το σύνολο της λεγόμενης βασικής σύνταξης των 220 ευρώ. Ο επανυπολογισμός εκτιμάται ότι θα βγάλει προσωπικές διαφορές πάνω κι από 400 ευρώ. Αν «περάσει» η πρόταση για «κόφτη» στις περικοπές, ενδέχεται να διασωθούν περίπου 100 ευρώ από τις συντάξεις τους.
Δίπλα στους πρώην ελεύθερους επαγγελματίες θα πρέπει να τεθούν οι συνταξιούχοι του Δημοσίου. Οι προσωπικές τους διαφορές υπολογίζονται από 153 έως και 240 ευρώ, ήτοι περίπου το 15% με 20% της συνολικής τους σύνταξης. Θα είναι οι διπλά «άτυχοι» της υπόθεσης, καθώς θα δουν το σύνολο της προσωπικής τους διαφοράς να κόβεται. Το «μαχαίρι» θα υποστούν περισσότερο οι πρώην δημόσιοι υπάλληλοι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με πάνω από 35 χρόνια ασφάλισης και ακολουθούν οι τεχνολογικής και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που συνταξιοδοτήθηκαν με 35ετία. Δεν φαίνεται να διασώζονται ούτε οι ένστολοι ούτε οι γιατροί του ΕΣΥ με 35ετία. Μικρότερη προσωπική διαφορά θα έχουν όσοι αποχώρησαν με 28-32 έτη ασφάλισης, ενώ μικρή ή και καθόλου θα δουν όσοι αποχώρησαν με 25ετία και κάτω.
Περίοπτη θέση στο... κάδρο διεκδικούν επίσης συνταξιούχοι του Ταμείου Νομικών και του ΤΣΑΥ, του πρ. ΤΑΕ–ΟΑΕΕ και ΤΣΜΕΔΕ.
Οι πρώτοι υπολογισμοί βγάζουν προσωπικές διαφορές κοντά στα 40 ευρώ και για τις συντάξεις με κατώτατα όρια, παρότι η πλειονότητα των συνταξιούχων του ΙΚΑ θα έχουν μηδενικές ή ελάχιστες προσωπικές διαφορές. Το μαχαίρι κατά περίπου 7% με 10% της σύνταξης εκτιμάται ότι θα τεθεί σε όσους συνταξιούχους λαμβάνουν σήμερα συντάξεις κοντά στα 1.000 με 1.300 ευρώ. Διασώζονται επίσης συνταξιούχοι πρ. ΤΣΑ–ΟΑΕΕ, αλλά και ταμείων ΔΕΚΟ–Τραπεζών, οι τελευταίοι λόγω της προσαύξησης που δικαιούνται λόγω αυξημένων εισφορών.
