Αλλαγές στους Κώδικες προβλέπει το σχέδιο νόμου για την εναρμόνιση με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

Αλλαγές στους Κώδικες προβλέπει το σχέδιο νόμου για την εναρμόνιση με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Ποιες αλλαγές προβλέπονται σε Αστικό Κώδικα, Κώδικα Πολιτικής και Ποινικής Δικονομίας - 11,5 εκατ. ευρώ έχει καταβάλει σε αποζημιώσεις η Ελλάδα μόνο τα τελευταία 3 χρόνια Συντάκτης Lawspot.gr Δημιουργία 05/08/2020 Κατατέθηκε στη Βουλή των Ελλήνων η πρόταση νόμου: «Εναρμόνιση εθνικών διατάξεων με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Ε.Δ.Δ.Α.) και θέσπιση ειδικού ένδικου μέσου για τις συνθήκες κράτησης στα σωφρονιστικά καταστήματα». Διαβάστε σχετικά: Διακομματική πρόταση νόμου για τη συμμόρφωση της Ελλάδας με τις αποφάσεις του ΕΔΔΑ και την προσαρμογή της εθνικής νομοθεσίας στη νομολογία του Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση, τα έτη 2017-2018-2019 εκδόθηκαν 307 αποφάσεις από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Ε.Δ.Δ.Α.) για την Ελλάδα από τις οποίες οι 93 (31%) ήταν καταδικαστικές. 157 προσφυγές διεγράφησαν από το πινάκιο λόγω φιλικού διακανονισμού ή μονομερούς δήλωσης και 57 απορρίφθηκαν. Οι αποζημιώσεις που πλήρωσε η Ελλάδα την τριετία 2016- 2017-2018 ήταν περίπου 11.500.000 ευρώ. Στην τριετία 2017-2019 έπαυσε η επιτήρηση από το Συμβούλιο Υπουργών σε 311 υποθέσεις οι οποίες και μπήκαν στο αρχείο. Σήμερα στο Ε.Δ.Δ.Α. εκκρεμούν 735 προσφυγές κατά της Ελλάδας και υπάρχουν 186 συνολικά ανεκτέλεστες αποφάσεις του Ε.Δ.Δ.Α. που αφορούν στη χώρα μας. Ο αριθμός αυτός είναι πολύ μεγάλος σε σχέση με το μέγεθος της χώρας και τον πληθυσμό της. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι περισσότερες από τις ανεκτέλεστες από την Ελλάδα αποφάσεις έχουν καταστεί οριστικές μετά το 2010, ενώ ορισμένες (δέκα) από αυτές χρονολογούνται το διάστημα 2003-2009. Διαβάστε επίσης: ΕΔΔΑ: Η Ελλάδα παραμένει τρίτη σε καταδίκες για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και για το 2019 Αλλαγές σε Αστικό Κώδικα, Ποινικό Κώδικα, Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και άλλους Αστικός Κώδικας Με το άρθρο 1 προτείνεται η συμπλήρωση των άρθρων 57, 920 και 1357 του Αστικού Κώδικα, ώστε να υπάρξει συμμόρφωση της χώρας σε αποφάσεις του Ε.Δ.Δ.Α. στις οποίες διαπιστώθηκε παραβίαση του άρθρου 10 της Ε.Σ.Δ.Α. για την ελευθερία έκφρασης και του άρθρου 12 της Ε.Σ.Δ.Α. για το δικαίωμα στη σύναψη γάμου. Ειδικότερα, προστίθενται νέα εδάφια στα άρθρα 57 και 920 του Αστικού Κώδικα με σκοπό την συμμόρφωση της Χώρας σε αποφάσεις του Ε.Δ.Δ.Α. (ομάδα υποθέσεων Βασιλάκης κατά Ελλάδας), στις οποίες διαπιστώθηκε παραβίαση του άρθρου 10 της Ε.Σ.Δ.Α., λόγω επιδίκασης αποζημίωσης σε βάρος δημόσιων προσώπων (δημοσιογράφων, πολιτικών κ.λπ.) για άσκηση προσβλητικής κριτικής δια του τύπου σε δημόσια πρόσωπα (πολιτικούς, κατέχοντες δημόσια αξιώματα κ.λπ.). Με τις προτεινόμενες προσθήκες στα άρθρα 57 και 920 του Αστικού Κώδικα, επαναλαμβάνονται τα κριτήρια τα οποία, σύμφωνα με την νομολογία του Ε.Δ.Δ.Α. και κατ΄εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για τη θεμελίωση της ευθύνης και την έκταση αυτής, στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες οι πράξεις του υπεύθυνου της προσβολής συνιστούν άσκηση δημόσιας κριτικής σε δημόσια πρόσωπα για θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος. Με την παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου προτείνεται η προσθήκη εδαφίου στο άρθρο 1357 ΑΚ, ούτως ώστε μετά τη λύση ή ακύρωση του γάμου η συγγένεια εξ αγχιστείας σε πλάγια γραμμή μετά τον πρώτο βαθμό να μην αποτελεί κώλυμα γάμου. Με αυτό τον τρόπο επιχειρείται η συμμόρφωση της Χώρας στην από 5.9.2019 απόφαση του Ε.Δ.Δ.Α. στην υπόθεση Θεοδώρου και Τσοτσορού κατά Ελλάδας (αρ. προσφυγής 57854/15), ούτως ώστε, αφενός μεν η Χώρα μας να λάβει (πέρα από την καταβολή της δίκαιης ικανοποίησης που επιδικάστηκε) το πρόσφορο ατομικό μέτρο για την αποκατάσταση της νομιμότητας που διαταράχθηκε στη συγκεκριμένη περίπτωση, δηλαδή την εξάλειψη αυτού του κωλύματος γάμου λόγωσυγγένειας εξ αγχιστείας δεύτερου βαθμού σε πλάγια γραμμή, ώστε οι προσφεύγοντες να είναι σε θέση να επαναλάβουν τον γάμο, εφόσον το επιθυμούν, αφετέρου δε, παράλληλα το ίδιο μέτρο θα αποτελέσει και το πλέον πρόσφορο γενικό μέτρο για την αποφυγή επανάληψης όμοιων παραβιάσεων στο μέλλον, σύμφωνα με το άρθρο 46 παρ. 1 της Ε.Σ.Δ.Α., δεδομένου ότι η εξάλειψη του κωλύματος αυτού μετά τον πρώτο βαθμό εξαλείφει τη γενεσιουργό αιτία τυχόν όμοιων μελλοντικών παραβιάσεων του άρθρου 12 της Ε.Σ.Δ.Α.. Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας Με το άρθρο 2 προτείνεται η συμπλήρωση των διατάξεων των άρθρων 544 και 545 ΚΠολΔ για την αναψηλάφηση, ούτως ώστε να προβλέπεται η δυνατότητα υποβολής αίτησης επανάληψης της διαδικασίας, κατά το πρότυπο της αίτησης ανάκλησης ή μεταρρύθμισης απόφασης, που προβλέπεται στις υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρο 758 του ΚΠολΔ). Η προτεινόμενη διαδικασία, η οποία επιτρέπει την επανεξέταση των υποθέσεων στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες με αποφάσεις του Ε.Δ.Δ.Α. κρίθηκε ότι οι προσβαλλόμενες αποφάσεις των εθνικών δικαστηρίων εκδόθηκαν κατά παράβαση δικαιώματος που αφορά στον δίκαιο χαρακτήρα της διαδικασίας που τηρήθηκε ή διάταξης ουσιαστικού δικαίου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ενδεικτικά Βοντάς κατά Ελλάδας, αρ.προσφ. 43588/06, Ζαφρανάς κατά Ελλάδας, αρ.προσφ. 4056/08, Κοσμάς κατά Ελλάδας, αρ.προσφ. 20086/13) οδηγεί, σε επίπεδο ατομικών μέτρων, στη συμμόρφωση της Χώρας μας στις αποφάσεις του Δικαστηρίου που έχουν διαπιστώσει συναφείς παραβιάσεις. Με το άρθρο 3 προτείνεται η τροποποίηση διατάξεων του Ποινικού Κώδικα, ώστε να υπάρξει συμμόρφωση της Χώρας σε αποφάσεις του Ε.Δ.Δ.Α. στις οποίες διαπιστώθηκε παραβίαση του άρθρου 6 παρ. 1 και 3γ της Σύμβασης, λόγω μη ελέγχου εκ μέρους του εθνικού δικαστηρίου του τρόπου άσκησης των καθηκόντων του συνηγόρου που διορίστηκε στο πλαίσιο παροχής νομικής βοήθειας σε ποινικές υποθέσεις (Βαμβακάς 2 κατά Ελλάδας, αρ. 2870/11) και σε αποφάσεις κατά τις οποίες διαπιστώθηκε παραβίαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ για την ελευθερία έκφρασης, λόγω επιβολής ποινικών κυρώσεων σε βάρος δημόσιων προσώπων για άσκηση προσβλητικής κριτικής δια του τύπου σε δημόσια πρόσωπα (Κατράμη κατά Ελλάδας, αρ.19331/05). Ειδικότερα, προτείνεται η τροποποίηση του δεύτερου εδαφίου της παραγράφου 2 του άρθρου 113 του Ποινικού Κώδικα, ώστε να αντιμετωπίζεται ο κίνδυνος παραγραφής εγκλημάτων λόγω αναβολής στην εκδίκαση της ποινικής υπόθεσης από το Δικαστήριο σε περίπτωση απουσίας του συνηγόρου που διορίστηκε στο πλαίσιο παροχής νομικής βοήθειας σε ποινικές υποθέσεις (βλ. παρακάτω παρ. 21). 12. Επίσης, σε αντιστοιχία με τις προτεινόμενες με το άρθρο 1 προσθήκες στα άρθρα 57 και 920 ΑΚ και την επιδιωκόμενη με αυτές συμμόρφωση σε αποφάσεις του Ε.Δ.Δ.Α. στις οποίες διαπιστώθηκε παραβίαση του άρθρου 10 της Σύμβασης για την ελευθερία έκφρασης (οπ.π. σκ.6), προτείνεται η προσθήκη νέας παραγράφου στο άρθρο 367 του Ποινικού Κώδικα, ούτως ώστε στις περιπτώσεις των άρθρων 361, 362, 363 και 365 του Ποινικού Κώδικα για τη θεμελίωση του αδίκου και την έκταση της ευθύνης στις περιπτώσεις που η πράξη συνιστά άσκηση δημόσιας κριτικής κατά δημοσίου προσώπου για θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος, να λαμβάνονται υπόψη τα κριτήρια που έχει θέσει το Ε.Δ.Δ.Α., όπως οι ιδιότητες του υπαίτιου της προσβολής και του παθόντος, το είδος, η φύση και η βαρύτητα της πράξης, οι ειδικές περιστάσεις και οι συνθήκες τέλεσης αυτής. 13 Κώδικας Ποινικής Δικονομίας Με το άρθρο 4 προτείνεται η τροποποίηση άρθρων του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Ειδικότερα, προτείνεται η τροποποίηση των άρθρων 145 και 476 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, ούτως ώστε να υπάρξει συμμόρφωση σε διάφορες αποφάσεις του Ε.Δ.Δ.Α. που εκδόθηκαν κατά τα έτη 2008-2017, στις οποίες το Δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 6 παρ. 1 της Ε.Σ.Δ.Α., όσον αφορά στο δικαίωμα πρόσβασης σε ποινικό δικαστήριο, είτε λόγω σφαλμάτων κατά την αποτύπωση στα πρακτικά της δίκης της δήλωσης παράστασης πολιτικής αγωγής (υπόθεση Λούλη-Γεωργοπούλου κατά Ελλάδας, αριθμός προσφ. 22756/09, απόφαση της 16.3.2017), είτε λόγω μίας υπερβολικά τυπολατρικής ερμηνείας των προϋποθέσεων παραδεκτού των ασκηθέντων από τους προσφεύγοντες ενδίκων μέσων (ενδεικτικά Ευαγγέλου κατά Ελλάδας, αριθμός προσφυγής 44078/07, απόφαση της 13.1.2011, Καλλέργης κατά Ελλάδας, αριθμός προσφυγής 37349/07, απόφαση της 2.4.2009, Λούλη κατά Ελλάδας, αριθμός προσφυγής 43374/06, απόφαση της 31.7.2008, Σικ κατά Ελλάδας, αριθμός προσφυγής 28157/09, απόφαση της 29.1. 2015). Με την προτεινόμενη στο άρθρο 145 τροποποίηση παρέχεται η δυνατότητα διόρθωσης σφαλμάτων των πρακτικών που εμποδίζουν τη συμμετοχή του παριστάμενου στην ποινική διαδικασία προς υποστήριξη της κατηγορίας. Με τις προβλεπόμενες στο άρθρο 476 τροποποιήσεις, αντιμετωπίζονται ζητήματα ορισμένων τυπικών, σύμφωνα με τις ανωτέρω αποφάσεις του Ε.Δ.Δ.Α., σφαλμάτων κατά την άσκηση ενδίκων μέσων και ορίζεται πλέον ρητά ότι οι εν λόγω ελλείψεις δεν συνιστούν- άνευ ετέρου- λόγους απαραδέκτου του ενδίκου μέσου. Στην παράγραφο 4 του ίδιου άρθρου προτείνεται η τροποποίηση του άρθρου 525 ΚΠοινΔ, που ρυθμίζει τη διαδικασία επανάληψης διαδικασίας ενώπιον των ποινικών δικαστηρίων, ύστερα από έκδοση απόφασης του Ε.Δ.Δ.Α., ούτως ώστε η σχετική δυνατότητα επανάληψης της διαδικασίας να επεκταθεί και στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες αναγνωρίζεται παραβίαση δικαιώματος που αφορά τον δίκαιο χαρακτήρα της διαδικασίας που τηρήθηκε ή την ουσιαστική διάταξη που εφαρμόσθηκε, δυνάμει μονομερούς δήλωσης της Ελληνικής Δημοκρατίας, κατά το άρθρο 62A του Κανονισμού του Ε.Δ.Δ.Α.,η οποία έγινε αποδεκτή με απόφαση του Ε.Δ.Δ.Α. Με την προτεινόμενη τροποποίηση επεκτείνεται η δυνατότητα αποκατάστασης της παραβίασης της Ε.Σ.Δ.Α. και στην περίπτωση των μονομερών δηλώσεων, γεγονός που οδηγεί κατ΄ αποτέλεσμα στην μείωση του αριθμού των προσφυγών που άγονται ενώπιον του Ε.Δ.Δ.Α.. Σημειώνεται, ότι η παραπάνω μονομερής δήλωση της Ελληνικής Δημοκρατίας γίνεται αποκλειστικά και μόνο σε περιπτώσεις προσφυγών, για τις οποίες είναι βέβαιη η καταδίκη της Ελλάδας για τη δηλούμενη παραβίαση, δεδομένου ότι το Ε.Δ.Δ.Α., με προηγούμενες αποφάσεις του, έχει διαπιστώσει την παραβίαση αυτή σε όμοιες υποθέσεις προσφυγών κατά της Ελλάδας. Με το άρθρο 5 προτείνεται η τροποποίηση του άρθρου 7 του ν. 4239/2014 «Δίκαιη ικανοποίηση λόγω υπέρβασης της εύλογης διάρκειας της δίκης, στα πολιτικά και ποινικά δικαστήρια και στο Ελεγκτικό Συνέδριο και άλλες διατάξεις» (Α΄ 43), ούτως ώστε, πλέον, να περιλαμβάνεται στο πεδίο εφαρμογής του νόμου και η διαδικασία ενώπιον των δικαστικών συμβουλίων. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η συμμόρφωση της Χώρας στην από 21.11.2019 απόφαση του Ε.Δ.Δ.Α. στην υπόθεση Παπαργυρίου κατά Ελλάδας (αρ. προσφ. 55846/15). Στην υπόθεση αυτή το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι δεν προκύπτει ότι το θεσπισθέν με τον νόμο 4239/2014 ένδικο βοήθημα καταλαμβάνει και τις περιπτώσεις κατά τις οποίες διαπιστώνεται παραβίαση του άρθρου 6 παρ. 1 της Σύμβασης σε σχέση με τον εύλογο χρόνο διάρκειας της διαδικασίας ενώπιον των δικαστικών συμβουλίων (σκέψη 23 της απόφασης). ΣτΕ και Κώδικας Διοικητικής Δικονομίας Με το άρθρο 6 προτείνεται η τροποποίηση των διατάξεων των άρθρων 69Α π.δ. 18/89 «Κωδικοποίηση διατάξεων νόμων για το Συμβούλιο της Επικρατείας (Α΄8) και 105Α του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας, που ρυθμίζουν την διαδικασία επανάληψης διαδικασίας ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας και τα διοικητικά δικαστήρια, ούτως ώστε η κατά τα ανωτέρω (οπ.π. 14) προτεινόμενη επέκταση της δυνατότητας επανάληψης της διαδικασίας στα ποινικά δικαστήρια, κατόπιν μονομερούς δηλώσεως, να εφαρμόζεται και στις διαδικασίες ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας και των διοικητικών δικαστηρίων. Δείτε αναλυτικά την πρόταση νόμου.