Νέου ποινικού κώδικα άρθρο 105 Εκτιση της ποινής στην κατοικία
Το κείμενο του νόμου
Αρθρο 105 Εκτιση της ποινής στην κατοικία
1. Οποιος καταδικάστηκε σε ποινή στερητική της ελευθερίας έως δεκαπέντε έτη και έχει υπερβεί το εβδομηκοστό έτος της ηλικίας εκτίει την ποινή ή το υπόλοιπο της ποινής στην κατοικία του, εκτός αν το δικαστήριο, με ειδική αιτιολογία, κρίνει ότι η έκτιση της ποινής σε κατάστημα κράτησης είναι απολύτως αναγκαία για να αποτραπεί από την τέλεση άλλων αντίστοιχης βαρύτητας εγκλημάτων. Αν το πιο πάνω όριο ηλικίας έχει συμπληρωθεί κατά την εκδίκαση της υπόθεσης, αποφασίζει το δικαστήριο που επιβάλλει την ποινή. Σε κάθε άλλη περίπτωση αποφασίζει το συμβούλιο πλημμελειοδικών της περιοχής που εδρεύει το δικαστήριο αυτό, μετά από αίτηση του καταδικασθέντος.
2. Η διάταξη της προηγούμενης παραγράφου ισχύει, ανεξαρτήτως ποινής, και για τις μητέρες που έχουν την επιμέλεια ανήλικων τέκνων, τα οποία δεν έχουν συμπληρώσει το όγδοο έτος της ηλικίας τους. Ισχύει επίσης, χωρίς τις προϋποθέσεις της παραγράφου 1, για εκείνους που νοσούν από σύνδρομο επίκτητης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας τελικού σταδίου, από χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και υποβάλλονται σε τακτική αιμοκάθαρση, από ανθεκτική φυματίωση ή είναι τετραπληγικοί, από κίρρωση του ήπατος με αναπηρία άνω του εξήντα επτά τοις εκατό (67%), από γεροντική άνοια ή από κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου. Για τη διακρίβωση των προϋποθέσεων του προηγούμενου εδαφίου απαιτείται γνωμάτευση δύο ιατρών δημόσιου νοσοκομείου. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Υγείας μπορεί να προστίθενται και άλλα είδη ασθενειών ανάλογης βαρύτητας.
3. Το δικαστήριο ή το δικαστικό συμβούλιο εάν κατά τις προηγούμενες παραγράφους αντικαταστήσει την στερητική της ελευθερίας ποινή με έκτισή της στην κατοικία, μπορεί να επιβάλει στον καταδικασθέντα κατάλληλους κατά την κρίση του όρους από εκείνους που αναφέρονται στο άρθρο 99 παρ. 2 περιπτώσεις δ' έως στ', με ανάλογη εφαρμογή της παρ. 4 του ίδιου άρθρου, ή έκτιση με ηλεκτρονική επιτήρηση. Το δικαστικό συμβούλιο μπορεί να ανακαλέσει την έκτιση της ποινής στην κατοικία αν διαπιστωθεί ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παραγράφου 2.
Εισηγητική έκθεση του άρθρου 105
Το έκτο Κεφάλαιο του Γενικού Μέρους του Σχεδίου Ποινικού Κώδικα ρυθμίζει τον τρόπο έκτισης των ποινών και των μέτρων ασφαλείας και διακρίνεται σε δύο ενότητες. Η πρώτη αναφέρεται στην αντικατάσταση της στερητικής της ελευθερίας ποινής και η δεύτερη στο θεσμό της υπό όρους απόλυσης των καταδικασθέντων.
I. Αντικατάσταση της στερητικής της ελευθερίας ποινής.
Άρθρο 105
Στο άρθρο αυτό προβλέπεται η αντικατάσταση της στερητικής της ελευθερίας ποινής με την έκτισή της στην κατοικία του καταδικασθέντος, εφόσον αυτός ανήκει σε μία από τις οριζόμενες τρεις κατηγορίες καταδίκων.
Στην πρώτη ανήκουν όσοι έχουν υπερβείτο εβδομηκοστό έτος της ηλικίας τους και έχουν καταδικασθεί σε ποινή στερητική της ελευθερίας ως δεκαπέντε έτη. Αυτοί, σύμφωνα με την προτεινόμενη διάταξη, εκτίουν όλη τους την ποινή ή το υπόλοιπο της - εφόσον συμπληρώνουν το εβδομηκοστό έτος ενώ βρίσκονται στη φυλακή - στην κατοικία τους, εκτός αν με ειδική αιτιολογία κριθεί ότι η έκτιση της ποινής σε κατάστημα κράτησης είναι απολύτως αναγκαία για να αποτραπούν από την τέλεση άλλων αντίστοιχης βαρύτητας εγκλημάτων.
Το ίδιο μέτρο ισχύει ανεξαρτήτως ύφους ποινής για τις μητέρες που έχουν την επιμέλεια ανήλικων τέκνων, τα οποία δεν έχουν συμπληρώσει το όγδοο έτος της ηλικίας τους, όπως και σήμερα, ενώ η τρίτη κατηγορία δραστών για τους οποίους προβλέπεται αντικατάσταση της στερητικής της ελευθερίας ποινής είναι εκείνοι που νοσούν από σύνδρομο επίκτητης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας τελικού σταδίου, από χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και υποβάλλονται σε τακτική αιμοκάθαρση, από ανθεκτική φυματίωση ή είναι τετραπληγικοί, από κίρρωση του ήπατος με αναπηρία άνω του εξήντα επτά τοις εκατό (67%), από γεροντική άνοια ή από κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Υγείας μπορεί να προστίθενται και άλλα είδη ασθενειών ανάλογης βαρύτητας.
Το δικαστήριο ή το δικαστικό συμβούλιο μπορεί να επιβάλλει στον καταδικασθέντα τους κατά την κρίση του όρους των περιπτώσεων δ' έως στ' του άρθρου 99 παρ. 2. Το δικαστικό συμβούλιο μπορεί επίσης να ανακαλέσει την έκτιση της ποινής στην κατοικία αν διαπιστωθεί ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου. Σε κάθε περίπτωση, ο καταδικασθείς δικαιούται και απόλυσης υπό όρο μόλις συμπληρωθεί ο απαραίτητος για τη χορήγησή της χρόνος, οπότε λήγει η υποχρέωση του κατ' οίκον περιορισμού.
Με τη διάταξη αυτή ορίζεται ότι ο καταδικασθείς σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει συνολικά τα πέντε έτη, μπορεί, αφού εκτίσει το ένα δέκατο αυτής, να δηλώσει ότι επιθυμεί να μετατραπεί το υπόλοιπο της ποινής του ως τον χρόνο της υπό όρο απόλυσης κατά το επόμενο άρθρο, σε παροχή κοινωφελούς εργασίας. Το Δικαστήριο, μετατρέπει την ποινή, εν όλω ή εν μέρει, εκτός αν με ειδική αιτιολογία κρίνει ότι η βαρύτητα της πράξης, οι συνθήκες τέλεσής της και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του καταδικασθέντος, καθιστούν απολύτως αναγκαία την έκτιση της ποινής στο κατάστημα κράτησης για να αποτραπεί η τέλεση από αυτόν άλλων αντίστοιχης βαρύτητας εγκλημάτων.
Για τη μετατροπή της στερητικής της ελευθερίας ποινής σε παροχή κοινωφελούς εργασίας, κάθε μήνας φυλάκισης αντιστοιχεί σε σαράντα (40) ώρες κοινωφελούς εργασίας, η οποία πρέπει να εκτελεστεί εντός του οριζόμενου στην προηγούμενη παράγραφο χρόνου. Στο κείμενο διευκρινίζεται ότι η μετατροπή δεν προϋποθέτει αμετάκλητη καταδικαστική απόφαση.
Το κείμενο του νόμου
Αρθρο 105 Εκτιση της ποινής στην κατοικία
1. Οποιος καταδικάστηκε σε ποινή στερητική της ελευθερίας έως δεκαπέντε έτη και έχει υπερβεί το εβδομηκοστό έτος της ηλικίας εκτίει την ποινή ή το υπόλοιπο της ποινής στην κατοικία του, εκτός αν το δικαστήριο, με ειδική αιτιολογία, κρίνει ότι η έκτιση της ποινής σε κατάστημα κράτησης είναι απολύτως αναγκαία για να αποτραπεί από την τέλεση άλλων αντίστοιχης βαρύτητας εγκλημάτων. Αν το πιο πάνω όριο ηλικίας έχει συμπληρωθεί κατά την εκδίκαση της υπόθεσης, αποφασίζει το δικαστήριο που επιβάλλει την ποινή. Σε κάθε άλλη περίπτωση αποφασίζει το συμβούλιο πλημμελειοδικών της περιοχής που εδρεύει το δικαστήριο αυτό, μετά από αίτηση του καταδικασθέντος.
2. Η διάταξη της προηγούμενης παραγράφου ισχύει, ανεξαρτήτως ποινής, και για τις μητέρες που έχουν την επιμέλεια ανήλικων τέκνων, τα οποία δεν έχουν συμπληρώσει το όγδοο έτος της ηλικίας τους. Ισχύει επίσης, χωρίς τις προϋποθέσεις της παραγράφου 1, για εκείνους που νοσούν από σύνδρομο επίκτητης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας τελικού σταδίου, από χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και υποβάλλονται σε τακτική αιμοκάθαρση, από ανθεκτική φυματίωση ή είναι τετραπληγικοί, από κίρρωση του ήπατος με αναπηρία άνω του εξήντα επτά τοις εκατό (67%), από γεροντική άνοια ή από κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου. Για τη διακρίβωση των προϋποθέσεων του προηγούμενου εδαφίου απαιτείται γνωμάτευση δύο ιατρών δημόσιου νοσοκομείου. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Υγείας μπορεί να προστίθενται και άλλα είδη ασθενειών ανάλογης βαρύτητας.
3. Το δικαστήριο ή το δικαστικό συμβούλιο εάν κατά τις προηγούμενες παραγράφους αντικαταστήσει την στερητική της ελευθερίας ποινή με έκτισή της στην κατοικία, μπορεί να επιβάλει στον καταδικασθέντα κατάλληλους κατά την κρίση του όρους από εκείνους που αναφέρονται στο άρθρο 99 παρ. 2 περιπτώσεις δ' έως στ', με ανάλογη εφαρμογή της παρ. 4 του ίδιου άρθρου, ή έκτιση με ηλεκτρονική επιτήρηση. Το δικαστικό συμβούλιο μπορεί να ανακαλέσει την έκτιση της ποινής στην κατοικία αν διαπιστωθεί ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παραγράφου 2.
Εισηγητική έκθεση του άρθρου 105
Το έκτο Κεφάλαιο του Γενικού Μέρους του Σχεδίου Ποινικού Κώδικα ρυθμίζει τον τρόπο έκτισης των ποινών και των μέτρων ασφαλείας και διακρίνεται σε δύο ενότητες. Η πρώτη αναφέρεται στην αντικατάσταση της στερητικής της ελευθερίας ποινής και η δεύτερη στο θεσμό της υπό όρους απόλυσης των καταδικασθέντων.
I. Αντικατάσταση της στερητικής της ελευθερίας ποινής.
Άρθρο 105
Στο άρθρο αυτό προβλέπεται η αντικατάσταση της στερητικής της ελευθερίας ποινής με την έκτισή της στην κατοικία του καταδικασθέντος, εφόσον αυτός ανήκει σε μία από τις οριζόμενες τρεις κατηγορίες καταδίκων.
Στην πρώτη ανήκουν όσοι έχουν υπερβείτο εβδομηκοστό έτος της ηλικίας τους και έχουν καταδικασθεί σε ποινή στερητική της ελευθερίας ως δεκαπέντε έτη. Αυτοί, σύμφωνα με την προτεινόμενη διάταξη, εκτίουν όλη τους την ποινή ή το υπόλοιπο της - εφόσον συμπληρώνουν το εβδομηκοστό έτος ενώ βρίσκονται στη φυλακή - στην κατοικία τους, εκτός αν με ειδική αιτιολογία κριθεί ότι η έκτιση της ποινής σε κατάστημα κράτησης είναι απολύτως αναγκαία για να αποτραπούν από την τέλεση άλλων αντίστοιχης βαρύτητας εγκλημάτων.
Το ίδιο μέτρο ισχύει ανεξαρτήτως ύφους ποινής για τις μητέρες που έχουν την επιμέλεια ανήλικων τέκνων, τα οποία δεν έχουν συμπληρώσει το όγδοο έτος της ηλικίας τους, όπως και σήμερα, ενώ η τρίτη κατηγορία δραστών για τους οποίους προβλέπεται αντικατάσταση της στερητικής της ελευθερίας ποινής είναι εκείνοι που νοσούν από σύνδρομο επίκτητης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας τελικού σταδίου, από χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και υποβάλλονται σε τακτική αιμοκάθαρση, από ανθεκτική φυματίωση ή είναι τετραπληγικοί, από κίρρωση του ήπατος με αναπηρία άνω του εξήντα επτά τοις εκατό (67%), από γεροντική άνοια ή από κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Υγείας μπορεί να προστίθενται και άλλα είδη ασθενειών ανάλογης βαρύτητας.
Το δικαστήριο ή το δικαστικό συμβούλιο μπορεί να επιβάλλει στον καταδικασθέντα τους κατά την κρίση του όρους των περιπτώσεων δ' έως στ' του άρθρου 99 παρ. 2. Το δικαστικό συμβούλιο μπορεί επίσης να ανακαλέσει την έκτιση της ποινής στην κατοικία αν διαπιστωθεί ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου. Σε κάθε περίπτωση, ο καταδικασθείς δικαιούται και απόλυσης υπό όρο μόλις συμπληρωθεί ο απαραίτητος για τη χορήγησή της χρόνος, οπότε λήγει η υποχρέωση του κατ' οίκον περιορισμού.
Με τη διάταξη αυτή ορίζεται ότι ο καταδικασθείς σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει συνολικά τα πέντε έτη, μπορεί, αφού εκτίσει το ένα δέκατο αυτής, να δηλώσει ότι επιθυμεί να μετατραπεί το υπόλοιπο της ποινής του ως τον χρόνο της υπό όρο απόλυσης κατά το επόμενο άρθρο, σε παροχή κοινωφελούς εργασίας. Το Δικαστήριο, μετατρέπει την ποινή, εν όλω ή εν μέρει, εκτός αν με ειδική αιτιολογία κρίνει ότι η βαρύτητα της πράξης, οι συνθήκες τέλεσής της και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του καταδικασθέντος, καθιστούν απολύτως αναγκαία την έκτιση της ποινής στο κατάστημα κράτησης για να αποτραπεί η τέλεση από αυτόν άλλων αντίστοιχης βαρύτητας εγκλημάτων.
Για τη μετατροπή της στερητικής της ελευθερίας ποινής σε παροχή κοινωφελούς εργασίας, κάθε μήνας φυλάκισης αντιστοιχεί σε σαράντα (40) ώρες κοινωφελούς εργασίας, η οποία πρέπει να εκτελεστεί εντός του οριζόμενου στην προηγούμενη παράγραφο χρόνου. Στο κείμενο διευκρινίζεται ότι η μετατροπή δεν προϋποθέτει αμετάκλητη καταδικαστική απόφαση.
