Σύνταξη αναπηρίας από κοινή νόσο - Το συνολικό ποσοστό
αναπηρίας πρέπει να είναι τουλάχιστον 50% και το ποσοστό της νέας πάθησης ή
αναπηρίας (η επιδείνωση) να είναι τουλάχιστον 20% (επί της βαθμίδας της
αναπηρίας)
23914/27-03-2024
Παροχή πληροφοριών και διευκρινήσεων
Αρ. Πρωτ.: 23914
Ημ/νία : 27/03/24
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΕΩΝ
ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΑΡΟΧΩΝ ΚΥΡΙΑΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ
ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΔΟΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ
ΘΕΜΑ: «Παροχή πληροφοριών και διευκρινήσεων»
Σχετ.: «Η με αρ. πρωτ.
f80000-91133-2023Φ80000/91133/17.10.2023εγκύκλιος του Υπουργείου μας για την
χορήγηση σύνταξης αναπηρίας από κοινή νόσο»
Σε απάντηση του εγγράφου σας, που περιήλθε στην Υπηρεσία μας
μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και αφορά την επισήμανση σας σχετικά με το
κεφάλαιο «Ζ. Αναπηρία προγενέστερη της πρώτης υπαγωγής στην ασφάλιση» της
εγκυκλίου του Υπουργείου μας με αρ.πρωτ.
f80000-91133-2023Φ80000/91133/17.10.2023 (ΑΔΑ:ΨΡ7946ΝΛΔΓ-ΖΥ1) «Οδηγίες για τη
χορήγηση σύνταξης αναπηρίας από κοινή νόσο», σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα:
Η ως άνω σχετική εγκύκλιος έχει εκδοθεί με βάση την ισχύουσα
νομοθεσία του άρθρου 26 του ν. 4997/2022 (Α' 219) με το οποίο προστίθεται νέο
άρθρο 11Α στο ν. 4387/2016 (Α' 85) που ισχύει ενιαία για όλους τους
ασφαλισμένους του φορέα. Ο e-ΕΦΚΑ με το Γενικό Έγγραφο αρ.πρωτ.
427668/12.09.2023 έχει επίσης εκδώσει σχετικές οδηγίες εξειδικεύοντας το εν
θέματι αντικείμενο με παραδείγματα, τα οποία επαναλαμβάνουν αμετάβλητη την
ασφαλιστική πρακτική που εφάρμοζε ο φορέας, μέχρι την ισχύ της ενιαίας
διάταξης, στους ασφαλισμένους του που υπάγονταν στην προηγούμενη αντίστοιχη ρύθμιση
του ν. 4331/2015 (Α'69).
Σύμφωνα με τις διατάξεις την παρ.7 του αρ. 11Α του ν.
4387/2016, η αναπηρία πρέπει να είναι μεταγενέστερη της πρώτης υπαγωγής στην
ασφάλιση. Αν ο ασφαλισμένος είχε αναπηρία πριν από την υπαγωγή του στην
ασφάλιση (προϋπάρχουσα αναπηρία), θεωρείται άτομο με αναπηρία, εφόσον η
αναπηρία του επιδεινώθηκε μετά την ασφάλισή του και η μεταγενέστερη της
υπαγωγής στην ασφάλιση αναπηρία (ποσοστό επιδείνωσης) φτάνει τουλάχιστον το
σαράντα τοις εκατό (40%) της αναπηρίας βάσει της οποίας ζητεί τη χορήγηση
σύνταξης. Εφόσον δηλαδή η μεταγενέστερη της ασφάλισης αναπηρία φθάνει
τουλάχιστον το 40% της κατά περίπτωση αναπηρίας. Ρητά επισημαίνεται στην
εγκύκλιο του υπουργείου ότι: «Η βαθμίδα στην οποία κατατάσσεται ο ασφαλισμένος
καθορίζεται από το ποσοστό επιδείνωσης της αναπηρίας του δικαιούχου, και με
βάση αυτή του χορηγείται η εθνική σύνταξη.»
Σε κάθε περίπτωση, είτε πρόκειται για νέα πάθηση είτε για
επιδείνωση προϋπάρχουσας, οι Υγειονομικές Επιτροπές γνωματεύουν το συνολικό
ποσοστό αναπηρίας που καθορίζεται από όλες τις παθήσεις του ασφαλισμένου και
ένα επιπλέον ποσοστό αναπηρίας που οφείλεται μόνο στην επιδείνωση, ή τη νέα
πάθηση, που εκδηλώθηκε κατά τη διάρκεια της ασφάλισης.
Διευκρινίζεται ότι, το συνολικό ποσοστό δεν είναι το
άθροισμα των ποσοστών παλαιάς και νέας πάθησης. Η σύνταξη χορηγείται εφόσον
κατ' ελάχιστον υφίσταται συνολικό ποσοστό αναπηρίας 50% και το ποσοστό της
επιδείνωσης ή της νέας πάθησης ανέρχεται τουλάχιστον σε 20% (=40%Χ50%).
Επομένως, καθοριστικοί παράγοντες για την απονομή σύνταξης αναπηρίας και τον
καθορισμό της βαθμίδας αναπηρίας αποτελούν: α) το συνολικό ποσοστό αναπηρίας
που πρέπει να είναι τουλάχιστον 50%, β) το ποσοστό της επιδείνωσης ή της νέας
πάθησης που συμμετέχει στον καθορισμό της βαθμίδας αναπηρίας το οποίο πρέπει να
είναι τουλάχιστον 20%
Ενδεικτικά παραθέτουμε τα κάτωθι παραδείγματα, προκειμένου
να διευκρινίσουμε το εν λόγω ζήτημα και ότι δεν γίνεται κανένας αποκλεισμός
κατηγορίας αναπήρων, αλλά η ενιαία ρύθμιση καλύπτει υπό προϋποθέσεις, ακόμη και
τα άτομα που εισέρχονται στην αγορά εργασίας με μεγάλο ποσοστό αναπηρίας:
α) Ασφαλισμένος εισήλθε στην ασφάλιση με ποσοστό αναπηρίας
75%, στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια της εργασίας του η κατάσταση της υγείας του
επιδεινώθηκε με αποτέλεσμα οι Υγειονομικές Επιτροπές ΚΕ.Π.Α. να τον κρίνουν
ανάπηρο με συνολικό ποσοστό 80% και ποσοστό επιδείνωσης 20%. Στον ασφαλισμένο
θα χορηγηθεί σύνταξη μερικής αναπηρίας.
β) Ασφαλισμένη με ποσοστό πιστοποιημένης προϋπάρχουσας
αναπηρίας 30% και ποσοστό από νέα πάθηση 20% θα δικαιωθεί σύνταξης μόνο εάν, οι
Υγειονομικές Επιτροπές ΚΕ.Π.Α. κρίνουν ότι οι παθήσεις της συνεκτιμώνται και
της καθορίζουν τουλάχιστον 50% συνολικό ποσοστό αναπηρίας. Στη περίπτωση που
αποφανθούν ότι, το συνολικό ποσοστό είναι μικρότερο του 50%, δε θα της
χορηγηθεί σύνταξη.
Παραμένουμε στην διάθεση σας για κάθε περαιτέρω διευκρίνιση.
Η ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ Δ/ΝΣΗΣ
ΝΟΜΟΣ - 4387 - 2016
Αρθρο:11
Ημ/νία:12/05/2016
Περιγραφή όρου θησαυρού
ΣΥΝΤΑΞΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ,
Τίτλος Αρθρου
Σύνταξη αναπηρίας
Κείμενο Αρθρου
1. Μέχρι τη θέση σε ισχύ νομοθετικής ρύθμισης με αντικείμενο
τη θέσπιση νέων, ενιαίων κανόνων για όλους τους ασφαλισμένους, το Δημόσιο και
οι λοιποί εντασσόμενοι στον Ε.Φ.Κ.Α. φορείς, κλάδοι και τομείς, εξακολουθούν να
εξετάζουν τις αιτήσεις συνταξιοδότησης λόγω ανικανότητας ως προς τις
προϋποθέσεις απονομής σύνταξης, καθώς και να καταβάλλουν το επίδομα απολύτου
αναπηρίας, σύμφωνα με τις, μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος, διατάξεις της
συνταξιοδοτικής νομοθεσίας του Δημοσίου, καθώς και τις γενικές και καταστατικές
διατάξεις των εντασσόμενων φορέων. Οι νέοι κανόνες πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή
έως τις 31.12.2016.
2. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας,
Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης συνιστάται Επιτροπή με
αντικείμενο την επανεξέταση των υφιστάμενων διατάξεων και τη θέσπιση νέων,
ενιαίων κανόνων για όλες τις συντάξεις αναπηρίας. Στην Επιτροπή αυτή συμμετέχει
υποχρεωτικά και ένας (1) εκπρόσωπος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με
Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ).
ΝΟΜΟΣ - 4387 - 2016
Αρθρο:11Α
Ημ/νία:12/05/2016
Περιγραφή όρου θησαυρού
ΣΥΝΤΑΞΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ,
Τίτλος Αρθρου
Σύνταξη λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο
Σχόλια
Το ΠΑΡΟΝ άρθρο ΠΡΟΣΤΕΘΗΚΕ με την παρ. 1 του άρθρου 26 του Ν.
4997/2022 (Α' 219/25.11.2022).
Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 26 του Ν. 4997/2022 (Α'
219/25.11.2022), από την έναρξη ισχύος (25.11.2022) του Ν. 4997/2022
καταργείται κάθε αντίθετη διάταξη που αφορά στους φορείς που έχουν ενταχθεί
στον e-Ε.Φ.Κ.Α., με την επιφύλαξη της παρ. 3 του άρθρου 26 του Ν. 4997/2022,
και προβλέπει διαφορετικές προϋποθέσεις για τη χορήγηση σύνταξης λόγω αναπηρίας
από κοινή νόσο από το ΠΑΡΟΝ άρθρο, πλην των περιπτ. α, β και γ της παρ. 5 του
άρθρου 28 του α.ν. 1846/1951 (Α' 179).
Σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 26 του Ν. 4997/2022 (Α'
219/25.11.2022), μετά από την 1η.1.2024 οι προϋποθέσεις χορήγησης σύνταξης λόγω
αναπηρίας από κοινή νόσο του ΠΑΡΟΝΤΟΣ άρθρου, ισχύουν και για τους
ασφαλισμένους του π. Ο.Γ.Α.. Ειδικά για το χρονικό διάστημα από 1ης. 1.2024
μέχρι τις 31.12.2024 το ελάχιστο ποσοστό αναπηρίας που απαιτείται για να
δικαιούνται σύνταξη ανέρχεται σε πενήντα εννέα τοις εκατό (59%).
Σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 26 του Ν. 4997/2022 (Α'
219/25.11.2022), αιτήσεις συνταξιοδότησης για κύρια σύνταξη λόγω αναπηρίας από
κοινή νόσο, οι οποίες είναι εκκρεμείς κατά την έναρξη ισχύος (25.11.2022) του
Ν. 4997/2022 κρίνονται σύμφωνα με το ΠΑΡΟΝ άρθρο.
Κείμενο Αρθρου
«1. Οι ασφαλισμένοι του e-Ε.Φ.Κ.Α. δικαιούνται κύρια σύνταξη
λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο για όσο χρονικό διάστημα πιστοποιούνται, ως άτομα
με αναπηρία με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον πενήντα τοις εκατό (50%), στο
οποίο περιλαμβάνεται και η τυχόν προσαύξηση σύμφωνα με την παρ. 2, εφόσον έχουν
διακόψει με οποιονδήποτε τρόπο την υπακτέα στην ασφάλιση εργασία, απασχόληση ή
ιδιότητά τους και έχουν πραγματοποιήσει σε κλάδο κύριας ασφάλισης:
α) τουλάχιστον δεκαπέντε (15) έτη ή τέσσερις χιλιάδες
πεντακόσιες (4.500) ημέρες ασφάλισης, ή
β) τουλάχιστον πέντε (5) έτη ή χίλιες πεντακόσιες (1.500)
ημέρες ασφάλισης, εκ των οποίων τουλάχιστον δύο (2) έτη ή εξακόσιες (600)
ημέρες ασφάλισης εντός των τελευταίων πέντε (5) ετών πριν από την ημερομηνία
έναρξης της αναπηρίας ή πριν από το έτος έναρξης της αναπηρίας. Αν κατά τη
διάρκεια των πέντε (5) αυτών ετών ο ασφαλισμένος έχει επιδοτηθεί για ασθένεια ή
ανεργία ή έχει συνταξιοδοτηθεί, η περίοδος των πέντε (5) ετών επεκτείνεται για
ίσο χρόνο με αυτόν της επιδότησης ή συνταξιοδότησης, ή
γ) τουλάχιστον ένα (1) έτος ή τριακόσιες (300) ημέρες
ασφάλισης και δεν έχει συμπληρώσει το εικοστό πρώτο (21ο) έτος της ηλικίας. Οι
ανωτέρω τριακόσιες (300) ημέρες ασφάλισης αυξάνονται προοδευτικά σε χίλιες πεντακόσιες
(1.500) ημέρες ασφάλισης με την προσθήκη εκατόν είκοσι (120) ημερών ασφάλισης
για κάθε έτος ηλικίας πέραν του εικοστού πρώτου (21ου) μέχρι τη συμπλήρωση του
τριακοστού πρώτου (31ου).
2. Το ποσοστό αναπηρίας με βάση ιατρικά κριτήρια (ποσοστό
ιατρικής αναπηρίας) και η επίδραση της αναπηρίας στην καθολική ικανότητα για
άσκηση του συνήθους ή παρεμφερούς επαγγέλματος ή την ανάκτηση της ικανότητας
αυτής (ποσοστό ασφαλιστικής αναπηρίας) προσδιορίζονται αποκλειστικά από το
Κέντρο Πιστοποίησης Αναπηρίας (Κ.ΕΠ.Α.). Το ποσοστό ασφαλιστικής αναπηρίας που
έχει προσδιορισθεί από το Κ.ΕΠ.Α. δύναται να προσαυξηθεί και λόγω κοινωνικών
κριτηρίων ή κριτηρίων αγοράς εργασίας, κατά τον προσδιορισμό της βαθμίδας
αναπηρίας από το αρμόδιο ασφαλιστικό όργανο, σύμφωνα με τις περ. α), β) και γ)
της παρ. 5 του άρθρου 28 του α.ν. 1846/1951 (Α' 179), περί του καθορισμού των
βαθμίδων αναπηρίας σε βαριά ανάπηρους, ανάπηρους και μερικά ανάπηρους,
αντίστοιχα. Για τους παλαιούς ασφαλισμένους το συνολικό ποσοστό ασφαλιστικής
αναπηρίας δεν μπορεί να ξεπερνά τις δεκαεπτά (17) αυτοτελείς ποσοστιαίες
μονάδες επί του ποσοστού που προσδιορίζεται με βάση τα ιατρικά κριτήρια. Για
τους νέους ασφαλισμένους το συνολικό ποσοστό ασφαλιστικής αναπηρίας δεν δύναται
να ξεπερνά τις δεκαπέντε (15) ποσοστιαίες μονάδες επί του ποσοστού που
προσδιορίζεται με βάση τα ιατρικά κριτήρια.
3. Το δικαίωμα σε σύνταξη λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο
αρχίζει από την ημέρα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης, εφόσον πληρούνται
οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, σύμφωνα με την παρ. 1, εκτός εάν η αρμόδια
υγειονομική επιτροπή του ΚΕ.Π.Α., που πιστοποιεί το ποσοστό ασφαλιστικής
αναπηρίας του ασφαλισμένου, ορίσει ότι η ισχύς της πιστοποίησης αναπηρίας
εκκινεί σε μεταγενέστερο χρονικό σημείο. Σε αυτή την περίπτωση το δικαίωμα σε
σύνταξη του πρώτου εδαφίου αρχίζει από την ημερομηνία ισχύος της πιστοποίησης
αναπηρίας.
4. Η σύνταξη λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο καταβάλλεται για
όσο χρονικό διάστημα ισχύει η πιστοποίηση της αρμόδιας υγειονομικής επιτροπής
του ΚΕ.Π.Α.. Αν υποβληθεί νέα αίτηση για πιστοποίηση αναπηρίας, πριν από τη
λήξη ισχύος της πιστοποίησης, από ασφαλισμένο που είχε πιστοποιηθεί με ποσοστό
αναπηρίας ανώτερο του εξήντα επτά τοις εκατό (67%), κατ' εφαρμογή της παρ. 1, η
σύνταξη εξακολουθεί να καταβάλλεται στον ασφαλισμένο και μετά τη λήξη ισχύος
της πιστοποίησης και μέχρι την έκδοση πιστοποίησης επί της νέας αίτησής του και
πάντως για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τους έξι (6) μήνες από τη λήξη
της ισχύος της προηγούμενης πιστοποίησης. Αν με την πιστοποίηση αναπηρίας, η
οποία εκδίδεται επί της αίτησης του δευτέρου εδαφίου, πιστοποιείται μικρότερο
ποσοστό αναπηρίας από το προηγούμενο και, εξ αυτού του λόγου, η σύνταξη
αναπηρίας που δικαιούται ο ασφαλισμένος είναι μικρότερη από αυτήν που έλαβε στο
χρονικό διάστημα μετά από τη λήξη ισχύος της προηγούμενης πιστοποίησης της
αναπηρίας του, το πλεονάζον αχρεωστήτως καταβληθέν ποσό της σύνταξης
εισπράττεται άτοκα, δια συμψηφισμού, που διενεργείται με μηνιαία παρακράτηση
επί των συνταξιοδοτικών παροχών που λαμβάνει εφεξής ο ασφαλισμένος. Η
παρακράτηση του προηγούμενου εδαφίου δεν δύναται να υπερβεί το είκοσι τοις
εκατό (20%) των παροχών που λαμβάνει ο ασφαλισμένος σε μηνιαία βάση. Αν ο
ασφαλισμένος δεν δικαιούται σύνταξη λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο βάσει του
ποσοστού αναπηρίας που πιστοποιείται κατόπιν της νέας αίτησής του, κατ'
εφαρμογή του δευτέρου εδαφίου, η σύνταξη, την οποία έλαβε μετά από τη λήξη
ισχύος της προηγούμενης πιστοποίησης της αναπηρίας του, αναζητείται ως
αχρεωστήτως καταβληθείσα, σύμφωνα με τον Κώδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων (ν.
4978/2022, Α' 190). Η παρούσα εφαρμόζεται για όλα τα επιδόματα και τις
συντάξεις που χορηγούνται με αιτία την αναπηρία από κοινή νόσο από τον
Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.) και τον Οργανισμό
Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
5. Το αρμόδιο όργανο του e-Ε.Φ.Κ.Α. δύναται να ελέγχει
αυτεπαγγέλτως ανά πάσα στιγμή τη συνδρομή των προϋποθέσεων της παρ. 1 για
σύνταξη λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο για κάθε ασφαλισμένο και να ζητεί
επανεξέταση του ασφαλισμένου από την αρμόδια υγειονομική επιτροπή του ΚΕ.Π.Α..
6. Το δικαίωμα σε σύνταξη λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο
παύει:
α) την επομένη της λήξης της ισχύος της πιστοποίησης, βάσει
της οποίας πιστοποιήθηκε η αναπηρία του δικαιούχου, αν αυτή δεν παρατάθηκε ή
δεν εκδόθηκε νέα πιστοποίηση κατ' εφαρμογή της παρ. 4, βάσει της οποίας
πιστοποιείται το ελάχιστο ποσοστό αναπηρίας που αποτελεί προϋπόθεση για τη
χορήγηση της σύνταξης λόγω αναπηρίας, σύμφωνα με την παρ. 1, ή
β) αν διαπιστωθεί, βάσει νεότερης πιστοποίησης κατ' εφαρμογή
της παρ. 4, ότι το ποσοστό αναπηρίας του δικαιούχου είναι μικρότερο από το
ελάχιστο ποσοστό αναπηρίας που αποτελεί προϋπόθεση για τη χορήγηση της
καταβαλλόμενης σύνταξης λόγω αναπηρίας, κατ' εφαρμογή της παρ. 1.
7. Η αναπηρία πρέπει να είναι μεταγενέστερη της πρώτης
υπαγωγής στην ασφάλιση. Αν ο ασφαλισμένος είχε αναπηρία πριν από την υπαγωγή
του στην ασφάλιση («προϋπάρχουσα αναπηρία»), θεωρείται άτομο με αναπηρία,
εφόσον η αναπηρία του επιδεινώθηκε μετά την ασφάλισή του και η μεταγενέστερη
της υπαγωγής στην ασφάλιση αναπηρία («ποσοστό επιδείνωσης») φτάνει τουλάχιστον
το σαράντα τοις εκατό (40%) της αναπηρίας βάσει της οποίας ζητεί τη χορήγηση
σύνταξης.».
