ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ 12 ΑΡΘΡΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 4659 ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ
ΜΕ ΤΙΤΛΟ
«ΕΠΙΔΟΜΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΛΟΙΠΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ»
ΕΠΙ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ
Το προτεινόμενο σχέδιο νόμου διακρίνεται σε δύο
Μέρη.
Στο Πρώτο Μέρος καταστρώνονται οι βασικές
ρυθμίσεις για την χορήγηση του εξαγγελθέντος επιδόματος γέννησης. Η από
δεκαετίες διαπιστωθείσα υπογεννητικότητα εντάθηκε έτι περαιτέρω την τελευταία
δεκαετία, λόγω της σοβούσας οικονομικής κρίσης, υποσκελίζοντας σημαντικά την
προοπτική υγιούς δημογραφικής εξέλιξης και καθιστώντας τις σχετικές προβλέψεις
εξόχως δυσοίωνες. Η προτεινόμενη ρύθμιση φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα από τα νέα
θεμέλια της σύγχρονης δημογραφικής πολιτικής της χώρας, η συγκροτημένη χάραξη
της οποίας οφείλει να αποτελεί σταθερή προτεραιότητα της Πολιτείας. Το εν λόγω
επίδομα, ανερχόμενο σε ποσό ύψους δύο χιλιάδων (2.000,00) ευρώ, αναμένεται να
αποτελέσει κίνητρο για τους μέλλοντες γονείς και ταυτοχρόνως σημαντικό βοήθημα
κατά την πρώτη περίοδο ανατροφής του παιδιού τους.
Στο Δεύτερο Μέρος εισάγονται τροποποιητικές ρυθμίσεις
του επιδόματος στέγασης και του επιδόματος παιδιού, ρυθμίσεις των υπηρεσιών
Πρόνοιας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, καθώς και άλλες
ρυθμίσεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΠΙΔΟΜΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ (Αρθρα 1-14)
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Α. Με την προτεινόμενη ρύθμιση του Πρώτου
Μέρους του σχεδίου νόμου θεσπίζεται επίδομα γέννησης για τα παιδιά που
γεννιούνται στην Ελλάδα. Το εν λόγω επίδομα συνιστά εκδήλωση της μέριμνας της
Πολιτείας για την ελληνική οικογένεια, σύμφωνα και με τη διάταξη της παραγράφου
1 του άρθρου 21 του Συντάγματος. Η μέριμνα αυτή παρέχεται στο πλαίσιο της
παράλληλης συνταγματικής πρόβλεψης της παραγράφου 5 του ανωτέρω άρθρου του
Συντάγματος, σύμφωνα με την οποία ο σχεδιασμός και η εφαρμογή δημογραφικής
πολιτικής, καθώς και η λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων αποτελεί υποχρέωση του
Κράτους.
Το ζήτημα της υπογεννητικότητας εντάθηκε κατά την
τελευταία δεκαετία λόγω της οικονομικής κρίσης που αντιμετωπίζει η χώρα.
Συνεπεία τούτου, καθίστανται δυσοίωνες οι προβλέψεις για τις επόμενες δεκαετίες
και συνακόλουθα επιβεβλημένη η λήψη πρωτοβουλιών εκ μέρους της Πολιτείας για τη
χάραξη και την υλοποίηση μέτρων δημογραφικής πολιτικής στο πλαίσιο των
δημοσιονομικών δυνατοτήτων της χώρας.
 |
Πράγματι, πρόσφατες έρευνες συγκλίνουν στη
διαπίστωση της συνεχούς πτώσης του δείκτη γονιμότητας, σε επίπεδα κάτω του
ευρωπαϊκού μέσου όρου. Το γεγονός αυτό, σε συνάρτηση με την αύξηση της μέσης
ηλικίας τεκνογονίας, καθιστά ολοένα και δυσχερέστερη την απόκτηση άνω των δύο
παιδιών και, επομένως, την αναπλήρωση του πληθυσμού. Πρόκειται για τάσεις οι
οποίες, αν και έχουν καταγραφεί στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών και υφίστανται
από δεκαετίες, έχουν ενισχυθεί στη χώρα μας λόγω των δυσμενών οικονομικών
συνθηκών που καθιστούν δυσχερή την εξασφάλιση ενός αξιοπρεπούς επιπέδου
διαβίωσης για την απόκτηση και την ανατροφή των παιδιών. Η διαφαινόμενη
προοπτική της σταθερής πληθυσμιακής συρρίκνωσης υπό την αντίληψη αυτή ανάγεται
σε μείζον εθνικό ζήτημα. Εξ άλλου, η αδράνεια ως προς τη λήψη μέτρων για την
αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας έχει επιπτώσεις και στη βιωσιμότητα του
συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, η μέριμνα για το οποίο συνιστά ομοίως
συνταγματική επιταγή, σύμφωνα με την παράγραφο 5 του άρθρου 22 του Συντάγματος.
Η θέσπιση του επιδόματος γέννησης, συνεπώς, συνιστά,
προεχόντως, μέτρο ενίσχυσης της σύγχρονης δημογραφικής πολιτικής της χώρας, η
οποία προωθείται στο πλαίσιο των ανωτέρω συνταγματικών επιταγών,
επιτυγχάνοντας, παράλληλα, την προώθηση της γονεϊκότητας και ενισχύοντας την
οικογενειακή και κοινωνική συνοχή, η οποία έχει δεχθεί ισχυρό πλήγμα κατά τα
χρόνια της οικονομικής κρίσης, προσδίδοντας, κατά τούτο, στο εν λόγω επίδομα
και προνοιακό χαρακτήρα.
ΕΙΔΙΚΟ
ΜΕΡΟΣ Επί του άρθρου 1
Το άρθρο 1 του νομοσχεδίου θεσπίζει επίδομα
γέννησης ύψους δύο χιλιάδων (2.000,00) ευρώ για κάθε παιδί που γεννιέται στην
Ελλάδα από 1.1.2020.
Με την ίδια διάταξη καθορίζεται κατ' αρχάς ως
δικαιούχος του επιδόματος η μητέρα του παιδιού, εφόσον η ίδια ή ο πατέρας του
παιδιού εμπίπτει σε μία από τις κατηγορίες της παραγράφου 1 του άρθρου 7.
Σε ειδικές περιπτώσεις, το επίδομα καταβάλλεται στον
διαμένοντα νόμιμα και μόνιμα στην Ελλάδα πατέρα του παιδιού, εφόσον αυτός ασκεί
την επιμέλειά του, και σε κάθε περίπτωση στον διαμένοντα νόμιμα και μόνιμα στην
Ελλάδα, ο οποίος ασκεί την επιμέλεια του παιδιού, κατόπιν έκδοσης της σχετικής
δικαστικής απόφασης.
Επί του άρθρου 2
Με το άρθρο 2 προβλέπεται ότι το επίδομα γέννησης
καταβάλλεται σε δύο ισόποσες δόσεις. Παράλληλα προβλέπεται η δυνατότητα υποβολής
της σχετικής αίτησης είτε στο υποσύστημα του πληροφοριακού συστήματος του
Μητρώου Πολιτών για τη δήλωση γέννησης, το οποίο, μέσω της λειτουργικής
διασύνδεσης του με το σύστημα του ΟΠΕΚΑγιατο επίδομα γέννησης, θα επιτυγχάνει
τη χορήγηση του επιδόματος με τον πλέον αυτοματοποιημένο μέχρι σήμερα τρόπο
είτε απευθείας στο σύστημα του ΟΠΕΚΑ για το επίδομα γέννησης, πάντα μέσω
ηλεκτρονικής αίτησης.
 |
Το άρθρο 3 καθορίζει την έννοια του «ισοδύναμου οικογενειακού
επιδόματος».
Επί του άρθρου 4
Το άρθρο 4 περιγράφει την αναγκαία για τον υπολογισμό
του επιδόματος κλίμακα ισοδυναμίας.
Επί του άρθρου 5
Το άρθρο 5 προβλέπει εισοδηματικό κριτήριο ως
προϋπόθεση χορήγησης του εν λόγω επιδόματος και ειδικότερα ότι το επίδομα
γέννησης χορηγείται στις περιπτώσεις όπου το ισοδύναμο οικογενειακό εισόδημα
δεν υπερβαίνει ετησίως το ποσό των 40.000,00 ευρώ.
Επί του άρθρου 6
Το άρθρο 6 προβλέπει την υποβολή δήλωσης φορολογίας
εισοδήματος και της σχετικής πράξης διοικητικού προσδιορισμού φόρου, ως
απαραίτητη προϋπόθεση για τη χορήγηση του επιδόματος γέννησης. Περαιτέρω,
εισάγονται ειδικές προβλέψεις για τις περιπτώσεις υποβολής ξεχωριστής δήλωσης
φορολογίας, καθώς και της υποβολής αίτησης χορήγησης του επιδόματος σε
ημερομηνία προγενέστερη της προθεσμίας για την υποβολή δήλωσης φορολογίας
εισοδήματος.
Επί του άρθρου 7
Το άρθρο 7 εισάγει κριτήριο νόμιμης και μόνιμης
διαμονής στην ελληνική επικράτεια των δικαιούχων του επιδόματος γέννησης.
Για τους πολίτες τρίτων κρατών, οι οποίοι δεν εμπίπτουν
στο ρυθμιστικό καθεστώς των περιπτώσεων β' έως δ' της προτεινόμενης διάταξης,
απαιτείται δωδεκαετής διαμονή στη χώρα πριν την υποβολή της αίτησης για τη
χορήγηση του επιδόματος γέννησης. Η επιλογή αυτή συνιστά προϊόν συνεκτίμησης
των οικονομικών συνεπειών της σκοπούμενης ρύθμισης σε ανελαστικές
δημοσιονομικές συνθήκες. Παράλληλα, η δωδεκαετής διαμονή εκτιμάται ως ικανή να
τεκμηριώσει πρόθεση μόνιμης διαμονής, ως απόρροια διαμόρφωσης ισχυρού δεσμού
των εν λόγω δικαιούχων με το κράτος και την κοινωνία υποδοχής. Στην ανωτέρω
περίπτωση, το νόμιμο και μόνιμο της διαμονής αποδεικνύεται από την υποβολή
δήλωσης φορολογίας εισοδήματος για κάθε φορολογικό έτος.
Επί του άρθρου 8
Το άρθρο 8 εντάσσει στους δικαιούχους του
επιδόματος και τη μητέρα, η οποία, παρόλο που δεν ανήκει σε καμία από τις
κατηγορίες δικαιούχων του άρθρου 7, διαμένει νόμιμα και μόνιμα στη χώρα, λόγω
της σχετικής ιδιότητας του πατέρα του παιδιού.
Το άρθρο 9 προβλέπει, ότι, ως επίδομα κοινωνικής
πρόνοιας, το επίδομα γέννησης χορηγείται από τον Οργανισμό Παροχών Επιδομάτων
Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ).
Επί του άρθρου 10
Για την εξασφάλιση του σκοπού της χορήγησης του εν λόγω
επιδόματος, το άρθρο 10 προβλέπει ότι το επίδομα γέννησης δεν εμπίπτει σε καμία
κατηγορία εισοδήματος, απαλλάσσεται από κάθε φόρο, τέλος, εισφορά ή κράτηση
υπέρ του Δημοσίου ή τρίτου και δεν κατάσχεται ούτε συμψηφίζεται με βεβαιωμένα
χρέη προς το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τους Οργανισμούς
Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα νομικά πρόσωπα των τελευταίων και τα ασφαλιστικά
ταμεία, όπως επίσης δεν κατάσχεται από πιστωτικά ιδρύματα για οφειλές προς αυτά
ούτε συμψηφίζεται με οφειλές προς πιστωτικά ιδρύματα και δεν προσμετράται στο
συνολικό, πραγματικό ή τεκμαρτό οικογενειακό εισόδημα.
Επί του άρθρου 11
Το άρθρο 11 προβλέπει νομοθετική εξουσιοδότηση προς
έκδοση κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικών
Υποθέσεων, Εσωτερικών και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, με αντικείμενο τη ρύθμιση των
ειδικότερων ή λεπτομερειακότερων θεμάτων εφαρμογής του επιδόματος γέννησης.
Επί του άρθρου 12
Το άρθρο 12 προβλέπει την εγγραφή των πιστώσεων για την
εφαρμογή του επιδόματος γέννησης στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εργασίας και
Κοινωνικών Υποθέσεων, το οποίο για τον ίδιο σκοπό επιχορηγεί τον Οργανισμό
Παροχών Επιδομάτων Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
