ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ για τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ 2022 Μέρος 22ο
2.8. ΑΠΟΛΥΣΗ
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ ΛΟΓΩ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ (51)
Το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) διαβίβασε στο Συνήγορο
του Πολίτη δελτίο διενέργειας εργατικής διαφοράς ύστερα από καταγγελία
εργαζόμενου για παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης και απόλυσή του μετά την
υποβολή αιτήματος εύλογων προσαρμογών στον εργοδότη του. Ειδικότερα, ο
εργαζόμενος εργαζόταν επί σχεδόν 30 έτη σε πολυεθνική εταιρία αρχικά στις
πωλήσεις και από το 2010 ως αποθηκάριος. Λόγω των προβλημάτων υγείας που άρχισε
να αντιμετωπίζει (τραυματισμός και απώλεια όρασης από το ένα μάτι και καρδιακά
εμφράγματα), ζήτησε τη μετακίνησή του στις εγκαταστάσεις της εταιρίας εντός της
Αττικής, αίτημα που δεν ικανοποιήθηκε αλλά του προτάθηκε εθελούσια έξοδος. Το
Μάρτιο του 2020 με την εμφάνιση της πανδημίας του κορωνοϊού, ο εργαζόμενος
τέθηκε μαζί με όλους τους εργαζόμενους που ανήκαν σε ευπαθείς ομάδες, σε ειδική
άδεια μετ’ αποδοχών. Με την επιστροφή των υπόλοιπων εργαζόμενων στις θέσεις
τους, ο ίδιος συνέχισε να τελεί σε ειδική άδεια. Όταν ζήτησε την επιστροφή του
στη θέση του με παροχή εύλογων προσαρμογών (ρύθμιση του ωραρίου του σε πρωινές
και πρώτες απογευματινές βάρδιες), το αίτημά του δεν έγινε δεκτό και του
προτάθηκε εκ νέου εθελούσια έξοδος. Μετά την απόρριψη της πρότασης από τον
εργαζόμενο, η εταιρία προχώρησε στην απόλυσή του υποστηρίζοντας ότι με βάση τα
προσόντα του και τις συστάσεις του ιατρού εργασίας δεν υπήρχε διαθέσιμη κενή
θέση για να τον απασχολήσει.
Ο Συνήγορος απευθύνθηκε στην εργοδότρια εταιρία στο πλαίσιο
της διαμεσολάβησής του και την ενημέρωσε για το νομικό πλαίσιο που ισχύει για
τις εύλογες προσαρμογές στην απασχόληση (αρ. 5 του ν. 4443/2016 για την
ενσωμάτωση της Οδηγίας 2000/78/ΕΚ και ν. 4074/2012 για την κύρωση της Σύμβασης
για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και ν. 4877/2017 για την εφαρμογή της)
και τις υποχρεώσεις του εργοδότη που απορρέουν από αυτό. Επισήμανε ιδίως ότι:
τα μέτρα εύλογων προσαρμογών που οφείλει να λάβει ο εργοδότης για
εργαζόμενους/ες με αναπηρία ή χρόνια πάθηση είναι ενδεικτικά, κρίνονται δηλαδή
κατά περίπτωση, ανάλογα με τον τρόπο που συγκεκριμένη αναπηρία ή χρόνια πάθηση
επηρεάζει την παροχή συγκεκριμένης εργασίας και το εκτιμώμενο κόστος σε σχέση
με τους διαθέσιμους πόρους
Από το γράμμα του νόμου προκύπτει ότι η υποχρέωση για λήψη μέτρων εύλογων
προσαρμογών δεν είναι απόλυτη αλλά υπόκειται στον περιορισμό να μη συνεπάγεται
δυσανάλογο κόστος. Λόγω όμως της φύσης της εύλογης προσαρμογής ως
εξατομικευμένης παρέμβασης και όπως συστήνεται από την Επιτροπή της Διεθνούς
Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (52), η διερεύνηση από τον
εργοδότη των πιθανών εναλλακτικών διευθετήσεων θα πρέπει να γίνεται σε κλίμα
συνεργασίας με τον/την άμεσα ενδιαφερόμενο/η, επομένως η εκπλήρωση της
υποχρέωσης του εργοδότη για λήψη μέτρων εύλογων προσαρμογών προϋποθέτει κατ’
ελάχιστο ότι πραγματοποιήθηκε η διερεύνηση αυτή
Σκοπός του μέτρου της εύλογης προσαρμογής είναι η απόλαυση και η άσκηση όλων
των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία σε ίση βάση με τους άλλους, επομένως
είναι ασύμβατη με το σκοπό του μέτρου η επιλογή του εργοδότη να μην αξιοποιεί
τον εργαζόμενο σύμφωνα με τα προσόντα και τις ικανότητές του, ώστε να
διασφαλίζεται ο σεβασμός στην προσωπικότητά του. Η άρνηση αποδοχής της εργασίας
του μισθωτού και η μεταβολή του σε αργόμισθο συνιστά, σύμφωνα με τον Άρειο
Πάγο, προσβολή της προσωπικότητάς του και επιφέρει γενικότερη ηθική μείωση και
ταπείνωσή του (53)
Σε συνέχεια της παρέμβασής του ο Συνήγορος ενημερώθηκε με
κοινή δήλωση των δύο πλευρών ότι υπήρξε συμβιβασμός στην υπόθεση και παραίτηση
από το αντικείμενο της εργατικής διαφοράς. Κατόπιν αυτών η υπόθεση τέθηκε στο
αρχείο.
51. ΦΥ 321400.
52. Βλ. σε § 24 του Γενικού Σχολίου της Επιτροπής της
Σύμβασης για την Ισότητα και τη Μη-Διάκριση, διαθέσιμη στα αγγλικά στην
ιστοσελίδα: https://digitallibrary.un.org/record/1626976/files/CRPD_C_GC_6-EN.pdf.
53. Βλ. ΑΠ 1076/1985, Επιθεώρηση Εργατικού Δικαίου 1986, σελ. 475, ΑΠ 2078/1986, Νομικό Βήμα 1987, σελ. 1236.
