ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ για τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ 2022 Μέρος 11ο
1.7. ΘΕΜΑΤΑ
ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΑΜΕΑ
Από τις αναφορές προς τον Συνήγορο του Πολίτη για θέματα
προσβασιμότητας ΑμεΑ, προκύπτει ότι οι αναφερόμενοι είναι υποχρεωμένοι να
αγωνίζονται για τα θεσμοθετημένα δικαιώματά τους. Η Διοίκηση (κατά κύριο λόγο
οι οικείες Δημοτικές Αρχές), όταν ενεργοποιείται, με την επίκληση των διατάξεων
της, με υπερνομοθετική ισχύ, Σύμβασης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, αλλά και
της αρμοδιότητας του Συνηγόρου του Πολίτη ως φορέα προώθησης της Σύμβασης
(άρθρο 72 του ν.4488/2017), συμμορφώνεται πλημμελώς, με αστοχίες σε
καθοριστικές κατασκευαστικές και τεχνικές λεπτομέρειες που έχουν ως αποτέλεσμα
τη μη διευκόλυνση, εντέλει, της προσβασιμότητας των εμποδιζομένων ατόμων
(κυρίως χρήστες αμαξιδίου ή οχήματος).
Συγκεκριμένα, παρατηρείται μη σωστή διαστασιολόγηση θέσεων
στάθμευσης, μη σήμανση θέσεων στάθμευσης (κάθετη και οριζόντια ώστε να είναι
ευδιάκριτες), μη τήρηση της ποσόστωσης του 5% επί του συνόλου των θέσεων
στάθμευσης, απουσία ραμπών σε εισόδους δημοσίων κτιρίων (και σχολείων) (35). Τα
εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων παρουσιάζουν συχνά κενά προσβασιμότητας
στις υποδομές τους. Οι αναφερόμενοι υποχρεώνονται να επισημαίνουν τις αστοχίες
διαρκώς, έχοντας την αίσθηση ότι για αυτονόητες διευκολύνσεις προσβασιμότητας
καταβάλλουν δυσανάλογη προσπάθεια προκειμένου η Διοίκηση να σεβαστεί και να
συμμορφωθεί στους κανόνες που ισχύουν.
Υπάρχει σαφές έλλειμμα εμπέδωσης της υποχρέωσης και της
αρμοδιότητας σχεδίασης με σκοπό την προσβασιμότητα των εμποδιζομένων ατόμων και
μη τήρηση των αρχών καθολικού σχεδιασμού (προβλεπόμενες από το άρθρο 61, παρ.1
του ν.4488/2017) καθώς οι όποιες ενέργειες συμμόρφωσης είναι συχνά
αποσπασματικές και δεν διασφαλίζουν δημιουργία αλυσίδας προσβασιμότητας στις
υποδομές. Υπήρξαν όμως περιπτώσεις που οι δημοτικές υπηρεσίες ανταποκρίθηκαν
ευφάνταστα και πρόθυμα στις επισημάνσεις της Αρχής για μη προσβάσιμους
κοινόχρηστους χώρους (36).
Παρατηρείται, επίσης η καταστρατήγηση των κανόνων σε
περιπτώσεις παραχώρησης κοινόχρηστων υπαίθριων χώρων σε ιδιώτες προς
εκμετάλλευση (καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος σε παραθαλάσσιες περιοχές)
(37). Εδώ το Δημόσιο, ενεργώντας σαν ιδιώτης (fiscus), εξαντλεί την εμπλοκή του
σε επισημάνσεις της υποχρέωσης προσβασιμότητας των υποδομών, αλλά δεν προβαίνει
σε κυρώσεις (τουλάχιστον όσο διαρκεί η εποχική, συνήθως, μίσθωση των
παραχωρούμενων χώρων). Άλλη διαπίστωση, η οποία ωστόσο παραμένει προς
διερεύνηση, είναι η αποτελεσματικότητα των επισημάνσεων των Περιφερειακών
Επιτροπών Προσβασιμότητας του ν.4495/2017, άρθρο 18 (38).
Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί περίπτωση πρόταξης του
δικαιώματος της προσβασιμότητας εμποδιζομένων ατόμων στην οικία τους με αίτημα
την αποκατάσταση οδού (εντός οριοθετημένης κοίτης χειμάρρου) έμπροσθεν αυτής,
αδιαφορώντας για την επισφάλεια της ζωής τους εξαιτίας της επικίνδυνης
χωροθέτησης της οικίας τους. Η οικία βρισκόταν σε παραλιακή περιοχή και είναι
γνωστό ότι σε τέτοιες περιοχές, όπου εκβάλλουν μεγάλοι χείμαρροι και ρέματα,
παρατηρούνται συχνά πλημμυρικά συμβάντα εξαιτίας των ακραίων καιρικών
φαινομένων της περιόδου της κλιματικής κρίσης σε ένα καταστροφικό συνδυασμό
πυρκαγιών, ισχυρών βροχοπτώσεων και άναρχης οικοπεδοποίησης και δόμησης (39).
35. ΣτΠ 323855/22, 323769/22, 308043/21.
36. ΣτΠ 322243/22.
37. ΣτΠ 325203/22.
38. ΣτΠ 323855/22.
39. ΣτΠ 325305/22.
