Πέθανε ο εξερευνητής του πολιτισμού των κωφών
Linguistic Research Laboratory
Βασιλική Μιχοπούλου
01/09
2022
Ο κωφός γλωσσολόγος Carl Croneberg βοήθησε στη συγγραφή του πρώτου ολοκληρωμένου λεξικού της αμερικανικής νοηματικής γλώσσας και ήταν ο πρώτος που περιέγραψε την ιδέα της “κουλτούρας των κωφών” ως ξεχωριστό μέρος της κοινωνίας που αξίζει να μελετηθεί.
Ο θάνατός του Σουηδοαμερικανού γλωσσολόγου στις 11 Αυγούστου, που έγινε γνωστός πρώτα από την εφημερίδα TheNewYorkTimes, ανακοινώθηκε από το Πανεπιστήμιο Gallaudet στην Ουάσιγκτον, το μοναδικό πανεπιστήμιο για άτομα με προβλήματα ακοής στις ΗΠΑ, από όπου αποφοίτησε και πέρασε ολόκληρη την καριέρα του.
Ο Croneberg δεν είχε πολύ καιρό στο Gallaudet όταν ο γλωσσολόγος William C. Stokoe Jr. το 1957, τον στρατολόγησε για το νέο του Εργαστήριο Γλωσσολογίας. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950, πολλοί γλωσσολόγοι είχαν απορρίψει τη νοηματική γλώσσα ως ένα φτωχό υποκατάστατο της προφορικής γλώσσας, ως ένα άκαμπτο, ασαφές σύστημα χειρονομιών που δεν άφηνε περιθώρια για έκφραση. Ο Stokoe όμως πίστευε το αντίθετο παρότι δεν είχε προηγούμενη εκπαίδευση στη νοηματική, δεν είχε έρθει ποτέ σε επαφή με κοινότητες κωφών και το αντικείμενό του ήταν τα Αγγλικά. Ο ίδιος δεν άργησε να επιβεβαιώσει την πεποίθησή του, αφού κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος στην αμερικανική νοηματική γλώσσα, παρατήρησε ότι οι χειρονομίες που μάθαινε στην τάξη ήταν μερικές φορές διαφορετικές από αυτές που χρησιμοποιούσαν οι μαθητές του μεταξύ τους. Οι μαθητές του εξήγησαν πως συνομιλούσαν σε ένα είδος αργκό και εκείνος σε αυτή τη διαφορά αντιλήφθηκε πως η νοηματική είναι τόσο ευρεία όσο η προφορική γλώσσα, πως είναι ένα πλήρες γλωσσικό σύστημα (φωνολογία, μορφολογία, σύνταξη). Από εκείνη τη στιγμή ο Stokoe επικεντρώθηκε στην δημιουργία ενός λεξικού για τη νοηματική γλώσσα, αλλά χρειαζόταν συναδέλφους με εμπειρία σε αυτή, δηλαδή κωφούς ή γνώστες και επέλεξε τον Croneberg και μια δεύτερη συνάδελφό του, τη Dorothy Casterline.
Μια ιδιαίτερη αποστολή
Η αποστολή του Croneberg ήταν να διερευνήσει τον τρόπο που οι κωφοί χρησιμοποιούν τη νοηματική γλώσσα στην καθημερινότητά τους, σε ολόκληρη τη χώρα. Ταξίδεψε στη Νέα Αγγλία και στο Νότο, παίρνοντας συνεντεύξεις από κωφούς πολίτες, διενεργώντας ταυτόχρονα εθνογραφική έρευνα και εστιάζοντας στο πώς η γλώσσα επηρεάζει τη ζωή τους. Αυτό που διαπίστωσε εξέπληξε αρκετούς γλωσσολόγους. Ο Croneberg εντόπισε σημαντικές περιφερειακές διαφορές, όπως για παράδειγμα, η χειρονομία για το τυρί ήταν διαφορετική στην Ουάσιγκτον και στη Βιρτζίνια. Καθολικοί και Προτεστάντες είχαν διαφορετικές λέξεις-χειρονομίες για τα ίδια θρησκευτικά αντικείμενα, ενώ υπήρχαν διαφορές στη νοηματική διάλεκτο μεταξύ μεγάλων και νέων, και μεταξύ έγχρωμων και λευκών.
Deaf or HoH person at his workplace using a Video Relay Service to communicate with a hearing person via a Video Interpreter and sign language SVCC 2007 Brigitte SLI Mark
«Η κοινότητα των κωφών που χρησιμοποιούν τη νοηματική γλώσσα και έχουν περισσότερο ή λιγότερο συχνή κοινωνική επαφή μεταξύ τους εκτείνεται σε ολόκληρη τη Βόρεια Αμερική», έγραψε. «Όμως χωρίζεται σε τοπικές και περιφερειακές ομάδες που μπορούν να χαρτογραφηθούν γεωγραφικά».
Ο Croneberg δημοσίευσε τα αποτελέσματά του στο «A Dictionary of American Sign Language on Linguistic Principles» (1965), το οποίο συνέγραψε με τον Stokoe και την Casterline, και το οποίο αποτέλεσε θεμελιώδες κείμενο μεταξύ κωφών μελετητών. Στο βιβλίο, ο Croneberg περιέγραψε ένα πρώιμο εθνογραφικό και κοινωνιολογικό πορτρέτο για την κοινότητα των κωφών και τις περιφερειακές της διαλέκτους.
Ως γλωσσολόγος, ο Coneberg που γνώριζε επίσης σουηδικά, γερμανικά, αγγλικά, είδε την αμερικανική νοηματική γλώσσα ως τον πυρήνα αυτού που ονόμασε «Κουλτούρα των Κωφών», ένας όρος που γράφτηκε για πρώτη φορά με κεφαλαία ως “Deaf Culture” το 1975 και που οι μεταγενέστεροι ερευνητές ενσωμάτωσαν σε ένα ολόκληρο επιστημονικό πεδίο.
Ο Croneberg ήταν ένας από τους πρώτους μελετητές που χρησιμοποίησε τον όρο «κουλτούρα» για να περιγράψει τον τρόπο ζωής των κωφών Αμερικανών και ο πρώτος που συζήτησε τις διαφορές στη νοηματική διάλεκτο μεταξύ έγχρωμων και λευκών κωφών. Και είναι εκπληκτικό πως η εργασία για την κουλτούρα των κωφών και τη νοηματική γλώσσα των έγχρωμων αμερικανών συνεχίζεται.
Ως αναγνώριση της συνεισφοράς τους, το πανεπιστήμιο Gallaudet αναγόρευσε τους Croneberg και την Casterline επίτιμους διδάκτορες τον περασμένο Μάιο.«Οι κωφοί μελετητές απολαμβάνουν ευκαιρίες για μια καλύτερη ζωή χάρη στην επίπονη έρευνα που διεξήχθη από τον Croneberg και τους συναδέλφους του τη δεκαετία του 1950 και τις αρχές της δεκαετίας του 1960», ανέφερε το πανεπιστήμιο κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης.
Προσωπική ζωή
Ο Carl Gustav Arvid Olof Croneberg γεννήθηκε κωφός στις 26 Απριλίου 1930 στη Norrbacka, μια μικρή πόλη περίπου 48 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Στοκχόλμης. Φοίτησε σε ένα ειδικό σχολείο όπου, εκτός από την εκμάθηση της σουηδικής νοηματικής γλώσσας στην τάξη, έμαθε μόνος του αγγλικά και γερμανικά μέσω αλληλογραφίας.
Μια τυχαία συνάντηση με τον Leonard M. Elstad, τον πρόεδρο του Gallaudet, ο οποίος ταξίδευε στην Ευρώπη, ήταν η αφορμή να βρεθεί στην Αμερική για σπουδές στο πανεπιστήμιο. Ο Coneberg έφτασε εκεί το 1951 και αποφοίτησε τέσσερα χρόνια αργότερα με πτυχίο στα αγγλικά.
Προσλήφθηκε αμέσως ως κατώτερο μέλος ΔΕΠ ενώ αποφοίτησε και από το κοντινό Καθολικό Πανεπιστήμιο της Αμερικής. Έλαβε μεταπτυχιακό στα αγγλικά το 1959, αλλά παρά τους υψηλούς βαθμούς και τη συστατική επιστολή του Stokoe, δεν έγινε δεκτός στο διδακτορικό πρόγραμμα του πανεπιστημίου στην ανθρωπολογία, επειδή ο διευθυντής θεώρησε ότι θα ήταν πολύ δύσκολο για ένα κωφό άτομο.
Δίδαξε στο τμήμα αγγλικών στο Πανεπιστήμιο Gallaudet για 30 χρόνια μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 1986 και με τον καιρό αποτέλεσε έμπνευση για μια νέα γενιά γλωσσολόγων και μελετητών της γλώσσας των κωφών, οι οποίοι δημιούργησαν προγράμματα και τμήματα στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης και της Καλιφόρνια και σε άλλα ιδρύματα.
