ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: ΙΣΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 2022 Μέρος 2o
Η ΧΡΟΝΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ
936 νέες αναφορές
85% εντός αρμοδιότητας
80% Νέες αναφορές κατά φορέων και υπηρεσιών του Δημοσίου
20% Νέες αναφορές κατά ιδιωτών
Θεματική κατανομή των νέων αναφορών
59% Διακρίσεις λόγω
φύλου %
21% Διακρίσεις λόγω αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης
6% Διακρίσεις λόγω οικογενειακής κατάστασης
5% Διακρίσεις λόγω ηλικίας
3% Διακρίσεις λόγω θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων
2% Διακρίσεις λόγω φυλής ή χρώματος
2% Διακρίσεις λόγω εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής
Διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού,
2% ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου και κοινωνικής
κατάστασης
Περατωθείσες υποθέσεις εντός του 2022
979 Περατωθείσες υποθέσεις1
72% Εντός αρμοδιότητας
76% Διαπίστωση προβλήματος2
75% Επιτυχής έκβαση3
1. 555 του 2022 και 424 προηγούμενων ετών
2. Επί των εντός αρμοδιότητας αναφορών
3. Επί των αναφορών που διαπιστώθηκε πρόβλημα
Η ΙΣΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
ΛΟΓΟΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ ΠΕΔΙΟ ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΘΕΜΑΤΟΣ ΚΑΙ
ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΣΥΝΗΓΟΡΟΥ
ΑΝΑΠΗΡΙΑ Ή ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΘΗΣΗ
ΕΡΓΑΣΙΑ
Μόνιμος δημόσιος υπάλληλος τέθηκε σε διαθεσιμότητα λόγω
δυσίατου νοσήματος αναδρομικά, και για 2 έτη, διάστημα για το οποίο λάμβανε
κανονικά τις αποδοχές του. Μετά τη λήξη της διαθεσιμότητας, ο υπάλληλος κρίθηκε
μη ικανός για υπηρεσία από την αρμόδια Υγειονομική Επιτροπή και εκδόθηκε η
απόφαση απόλυσης του. Κατόπιν αυτού, η υπηρεσία του, τον ενημέρωσε ότι, λόγω
της αναδρομικότητας της απόφασης με την οποία τέθηκε σε διαθεσιμότητα, όφειλε
να επιστρέψει το ποσό των 4.254 ευρώ εντός μηνός από την παραλαβή της σχετικής
γνωστοποίησης. Ο Συνήγορος απευθύνθηκε στην υπηρεσία επισημαίνοντας ότι η
απαίτηση του ποσού των αποδοχών που του καταβλήθηκαν αχρεωστήτως, σε τόσο
σύντομο χρονικό διάστημα, θέτει τον ενδιαφερόμενο αιφνιδίως σε ιδιαίτερα
δυσμενή θέση, επιπρόσθετα επιβαρυντική λόγω της αναπηρίας του και αντιβαίνει
στην αρχή της χρηστής διοίκησης η οποία υπαγορεύει την αναζήτηση και εφαρμογή
της λιγότερο επαχθούς λύσης για τον διοικούμενο. Η υπηρεσία ανταποκρίθηκε και
ενημέρωσε το συνταξιοδοτικό φορέα του υπαλλήλου να προβεί σε τμηματική
παρακράτηση του οφειλόμενου ποσού σε δόσεις μετά τη συνταξιοδότησή του λόγω
αναπηρίας (υπόθεση 313335).
ΕΡΓΑΣΙΑ
Εργαζόμενος σε Δήμο διαμαρτυρήθηκε στον Συνήγορο και την
Επιθεώρηση Εργασίας, σχετικά με την άρνηση της υπηρεσίας του να εγκρίνει την
αλλαγή ειδικότητας που αιτήθηκε, ως μέτρο εύλογων προσαρμογών. Επίσης,
κατήγγειλε την παράλειψη της εν λόγω υπηρεσίας να του χορηγήσει άδεια ειδικού
σκοπού ευπαθούς ομάδας, στο πλαίσιο λήψης έκτακτων μέτρων για την πρόληψη της
πανδημίας από τον Covid-19. Ο Δήμος ισχυρίστηκε ότι για τη διευκόλυνση του
εργαζόμενου στην άσκηση της εργασίας του, η γιατρός εργασίας συνέστησε αλλαγή
καθηκόντων. Ο ενδιαφερόμενος, ωστόσο, ενέμεινε στο αίτημα του για αλλαγή
ειδικότητας και ο Δήμος ζήτησε συμπληρωματικά ιατρικά στοιχεία, τα οποία όμως
δεν επέφεραν μεταβολή στην αρχική κρίση της γιατρού εργασίας. Ο Συνήγορος
έκρινε ότι, αν και ο Δήμος δεν έδωσε αιτιολογημένη και οριστική απάντηση στο
αίτημα του εργαζόμενου για αλλαγή ειδικότητας ως όφειλε, η συνολική στάση του
δεν συνιστούσε άρνηση εύλογων προσαρμογών καθώς ενεργούσε κατόπιν συστάσεων της
γιατρού εργασίας και είχε ήδη προχωρήσει στο πλαίσιο των συστάσεων αυτών, δύο
φορές σε εύλογες προσαρμογές για τη διευκόλυνση του εργαζόμενου (υπόθεση
304015).
ΕΡΓΑΣΙΑ
Προστατευόμενη του Ν. 2643/1998 για την απασχόληση ατόμων
ειδικών κατηγοριών διορίστηκε σε θέση υπαλλήλου ΔΕ σε Κέντρο Υγείας με τέσσερα
(4) χρόνια καθυστέρηση, έπειτα από απόφαση Διοικητικού Πρωτοδικείου που
τροποποίησε τη μοριοδότηση που είχε λάβει και απόφαση Εφετείου που απέρριψε
έφεση του Δημοσίου. Ακολούθησε νεώτερη δικαστική απόφαση που επιδίκασε στην
υπάλληλο αποζημίωση για μη εισπραχθείσες αποδοχές για το διάστημα των τεσσάρων
ετών που δεν είχε διορισθεί, από την οποία αφαιρούνταν το ποσό που
αντιστοιχούσε στις προβλεπόμενες εισφορές για την ασφάλιση της. Ωστόσο, στη
συνέχεια η υπηρεσία απέρριψε αίτημα της υπαλλήλου να αναγνωριστεί αναδρομικά το
ίδιο διάστημα ως προϋπηρεσία για τη βαθμολογική και μισθολογική της εξέλιξη,
επικαλούμενη ότι κάτι τέτοιο δεν προέκυπτε από την τελευταία δικαστική απόφαση.
Ο Συνήγορος παρενέβη στην αρμόδια Υγειονομική Περιφέρεια, επισημαίνοντας μεταξύ
άλλων ότι σε υποθέσεις που αφορούν αναδρομικό διορισμό υπαλλήλου λόγω ακύρωσης
διοικητικής πράξης που τον/την απέκλειε από τον πίνακα διοριστέων με δικαστική
απόφαση, η υποχρέωση συμμόρφωσης καταλαμβάνει την πλήρη αποκατάσταση του
υπαλλήλου, τόσο ως προς τις διοικητικές συνέπειες (π.χ. αναδρομικός διορισμός,
βαθμολογική αποκατάσταση), όσο και ως προς τις οικονομικές (π.χ. μισθολογική
αποκατάσταση). Ως εκ τούτου, ο υπάλληλος έχει αξίωση στην πλήρη αναδρομική
μισθολογική και βαθμολογική αποκατάσταση του στις συνθήκες εκείνες που θα
ίσχυαν αν δεν είχε εκδοθεί η ακυρωθείσα διοικητική πράξη. Επισήμανε δε ότι
αυτήν τη θέση εκφράζει παγίως και το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους στις περιπτώσεις
ακύρωσης διοικητικής πράξης αποκλεισμού από τον πίνακα διοριστέων με δικαστική
απόφαση και πρότεινε την επανεξέταση του αιτήματος της υπαλλήλου για
βαθμολογική και μισθολογική αποκατάστασή της. Η αρμόδια Υπηρεσία απάντησε ότι
από τη δικαστική απόφαση δεν απέρρεε υποχρέωση περί αναγνώρισης προϋπηρεσίας
της υπαλλήλου, η εξέταση της οποίας μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο νέας
δικαστικής κρίσης, κατόπιν άσκησης του προβλεπόμενου ενδίκου βοηθήματος. Ο
Συνήγορος επανήλθε, επισημαίνοντας ότι η υπηρεσία δεν έλαβε υπόψη το σκεπτικό
του, ούτε τις γνωμοδοτήσεις του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους για την κρίση
αντίστοιχων αιτημάτων υπαλλήλων, ούτε ότι έχουν γίνει υπέρ του Δημοσίου οι
σχετικές κρατήσεις για την αναγνώριση των 4 χρόνων υπηρεσίας της υπαλλήλου και
πρότεινε να αποσταλεί ερώτημα προς το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, σχετικά με
το υπό εξέταση θέμα. Απαντώντας στη δεύτερη επιστολή του Συνηγόρου, η
Υγειονομική Περιφέρεια επανέλαβε τους ισχυρισμούς της και ενέμεινε στη θέση της
ότι η αναφερόμενη μπορεί να προσφύγει στα αρμόδια δικαστήρια. Κατόπιν τούτων, η
αναφορά τέθηκε στο αρχείο λόγω μη συμμόρφωσης της Διοίκησης (υπόθεση 308462).
ΕΡΓΑΣΙΑ
Υπάλληλος με σύμβαση ΙΔΑΧ σε φορέα του Δημοσίου, προσέφυγε
στο Συνήγορο καταγγέλλοντας ότι αφού διαγνώστηκε με πολλαπλή σκλήρυνση, η
υπηρεσία της την αντιμετώπισε με απαξιωτικό και εχθρικό τρόπο. Συγκεκριμένα,
ισχυρίστηκε ότι της αφαιρέθηκε το μεγαλύτερο μέρος των καθηκόντων της, ενώ της
ζητήθηκε να μεταφερθεί από το γραφείο της, σε χώρο με συνθήκες ιδιαίτερα
επιβαρυντικές για την κατάσταση της υγείας της. Από τη διερεύνηση προέκυψαν
ενδείξεις για πιθανή διάκριση λόγω της αναπηρίας της εργαζόμενης. Σε εφαρμογή
της αρχής αντιστροφής του βάρους απόδειξης, ο Συνήγορος ζήτησε από την υπηρεσία
συγκεκριμένα στοιχεία σε αντίκρουση των ισχυρισμών της εργαζόμενης. Ο φορέας
παρέθεσε τους λόγους που επέβαλαν τη μετακίνηση της εργαζόμενης σε άλλο γραφείο
και ενημέρωσε την Αρχή για τα πρακτικά μέτρα προσαρμογής που έλαβε για τη
διευκόλυνσή της στο νέο της γραφείο (εγγύτητα με τις τουαλέτες και τοποθέτηση
κλιματιστικού). Τέλος, προσκόμισε στοιχεία από τα οποία προέκυψε ότι οι αλλαγές
στα καθήκοντα της εργαζόμενης έγιναν για λόγους που δεν σχετίζονται με την
πάθησή της. Τα στοιχεία που προσκομίστηκαν κρίθηκε ότι συνιστούν επαρκή
αντίκρουση (υπόθεση 312622).
ΕΡΓΑΣΙΑ
Άτομο με αναπηρία παραιτήθηκε από την άδεια εκμετάλλευσης
περιπτέρου της οποίας ήταν δικαιούχος και στη συνέχεια ζήτησε ανάκληση της
παραίτησης. Ο αρμόδιος Δήμος αρνήθηκε να δεχθεί την ανάκληση, παρά την
προσκόμιση ιατρικών γνωματεύσεων που βεβαίωναν ότι ο παραιτηθείς παρουσίαζε
διαταραχή προσωπικότητας και ψυχωτικά συμπτώματα και ότι μερικές φορές δρούσε
αυτοκαταστροφικά, χωρίς επίγνωση των συμφερόντων του. Στον Συνήγορο προσέφυγε η
αδελφή του ενδιαφερόμενου και στην έγγραφη παρέμβασή της η Αρχή επισήμανε στο
Δήμο ότι σύμφωνα με το άρθρο 131 ΑΚ η δήλωση της βούλησης είναι άκυρη αν, κατά
το χρόνο που έγινε, το πρόσωπο δεν είχε συνείδηση των πράξεων του ή βρισκόταν
σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή που περιόριζε αποφασιστικά τη λειτουργία της
βούλησής του. Επιπλέον, παρατήρησε ότι η Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων
με Αναπηρία επιδιώκει την επίτευξη όχι μόνο της τυπικής αλλά και της
πραγματικής ισότητας, η οποία μπορεί να προϋποθέτει άλλοτε την αγνόηση και
άλλοτε την αναγνώριση της αναπηρίας ως διαφοροποιητικού χαρακτηριστικού μεταξύ
των ανθρώπων. Τέλος, ο Συνήγορος επισήμανε ότι η παραίτηση του δικαιούχου
μπορεί να αιτιολογηθεί με βάση τη συγκεκριμένη διανοητική του κατάσταση, καθώς
είναι μάλλον απίθανο ένας μέσος άνθρωπος να παραιτηθεί από μια σίγουρη πηγή
εισοδήματος χωρίς σοβαρό λόγο, πόσο μάλλον όταν ο ίδιος δεν απασχολείται με
προσωπική εργασία, αλλά εισπράττει ενοίκιο από την εκμετάλλευση της
δραστηριότητας και συγκεκριμένα, από την μίσθωση του περιπτέρου. Ο Δήμος
ενέμεινε στην αρχική του άρνηση εξέτασης του αιτήματος ανάκλησης της δήλωσης
παραίτησης, επικαλούμενος ότι δεν είχε προκύψει δικαιοπρακτική ανικανότητα του
παραιτηθέντα που να προκύπτει από δικαστική απόφαση και να επιφέρει ακυρότητα
της δήλωσης (υπόθεση 309630).
ΑΓΑΘΑ & ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
Άτομο με κινητική αναπηρία διαμαρτυρήθηκε για την πλήρη
έλλειψη πρόσβασης στις παραλίες της περιοχής όπου διατηρεί κατοικία, παρά τις
επανειλημμένες δικές του προσπάθειες, ήδη από το 2018. Με αιτήματά του προς τις
αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου ζητούσε να γίνουν οι απαραίτητες εγκαταστάσεις για
τη διασφάλιση της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία στη θάλασσα. Ο
Συνήγορος διαμεσολάβησε προς τον αρμόδιο Δήμο επισημαίνοντας τις διατάξεις της
Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και την ισχύουσα
νομοθεσία για τη διευκόλυνση της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία και των
λοιπών εμποδιζόμενων ατόμων στους κοινόχρηστους χώρους αιγιαλού και παραλίας.
Σε συνέχεια της παρέμβασης αυτής, τοποθετήθηκε ράμπα για την αυτόνομη πρόσβαση
ατόμων με αναπηρία στη θάλασσα (υπόθεση 319540).
ΕΡΓΑΣΙΑ
Η Επιθεώρηση Εργασίας διαβίβασε στο Συνήγορο εργατική
διαφορά που αφορούσε καταγγελία εργαζόμενου για απόλυση μετά την υποβολή
αιτήματος εύλογων προσαρμογών στον εργοδότη του. Ο εργαζόμενος απασχολούνταν
επί σχεδόν 30 έτη σε πολυεθνική εταιρία αρχικά στις πωλήσεις και από το 2010 ως
αποθηκάριος. Λόγω των προβλημάτων υγείας που σταδιακά άρχισε να αντιμετωπίζει,
ζήτησε τη μετακίνηση του στις εγκαταστάσεις της εταιρίας εντός της Αττικής,
χωρίς όμως το αίτημά του να ικανοποιηθεί. Τον Μάρτιο του 2020 με την εκδήλωση
της πανδημίας του κορωνοϊού, ο εργαζόμενος τέθηκε μαζί με όλους τους εργαζόμενους
που ανήκαν σε ευπαθείς ομάδες, σε ειδική άδεια μετ’ αποδοχών στην οποία ο ίδιος
παρέμεινε ακόμη και μετά την επιστροφή των υπόλοιπων εργαζόμενων στις θέσεις
τους. Όταν ζήτησε την επιστροφή του στη θέση εργασίας του και την παροχή
εύλογων προσαρμογών (ρύθμιση του ωραρίου του σε πρωινές και πρώτες
απογευματινές βάρδιες), το αίτημά του δεν έγινε δεκτό και του προτάθηκε
εθελούσια έξοδος. Μετά την απόρριψη της πρότασης, η εταιρία προχώρησε στην
απόλυση του εργαζόμενου υποστηρίζοντας ότι με βάση τα προσόντα του και τις
συστάσεις του ιατρού εργασίας δεν υπήρχε διαθέσιμη κενή θέση για να τον
απασχολήσει. Ο Συνήγορος με έγγραφη παρέμβαση προς την εργοδότρια εταιρία
εστίασε στην υποχρέωση λήψης μέτρων εύλογων προσαρμογών και επισήμανε ιδίως,
ότι: α) τα μέτρα εύλογων προσαρμογών που οφείλει να λάβει ο εργοδότης για
εργαζόμενους/ες με αναπηρία ή χρόνια πάθηση κρίνονται κατά περίπτωση, ανάλογα
με τον τρόπο που συγκεκριμένη αναπηρία ή χρόνια πάθηση επηρεάζει την παροχή
συγκεκριμένης εργασίας, β) η υποχρέωση για λήψη μέτρων εύλογων προσαρμογών δεν
είναι απόλυτη αλλά υπόκειται στον περιορισμό να μη συνεπάγεται δυσανάλογο
κόστος, υπολογίζεται δηλαδή το
εκτιμώμενο κόστος σε σχέση με τους διαθέσιμους πόρους, γ)
λόγω της φύσης της εύλογης προσαρμογής ως εξατομικευμένης παρέμβασης, η
διερεύνηση από τον εργοδότη των πιθανών εναλλακτικών διευθετήσεων θα πρέπει να
γίνεται σε κλίμα συνεργασίας με τον/την άμεσα ενδιαφερόμενο/η, επομένως η
εκπλήρωση της υποχρέωσης του εργοδότη για λήψη μέτρων εύλογων προσαρμογών
προϋποθέτει κατ’ ελάχιστο ότι πραγματοποιήθηκε η διερεύνηση αυτή, δ) σκοπός του
μέτρου της εύλογης προσαρμογής είναι η απόλαυση και η άσκηση όλων των
δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία σε ίση βάση με τους άλλους, επομένως είναι
ασύμβατη με το σκοπό του μέτρου η επιλογή του εργοδότη να μην αξιοποιεί τον
εργαζόμενο σύμφωνα με τα προσόντα και τις ικανότητές του, ώστε να διασφαλίζεται
ο σεβασμός στην προσωπικότητά του. Η άρνηση αποδοχής της εργασίας του μισθωτού
και η μεταβολή του σε αργόμισθο συνιστά προσβολή της προσωπικότητάς του και
επιφέρει γενικότερη ηθική μείωση και ταπείνωσή του. Σε συνέχεια της ως άνω
παρέμβασής του ο Συνήγορος ενημερώθηκε με κοινή δήλωση των δύο πλευρών ότι
υπήρξε συμβιβασμός στην υπόθεση και παραίτηση από το αντικείμενο της εργατικής
διαφοράς (υπόθεση 308462).
ΑΓΑΘΑ /ΥΠΗΡΕΣΊΕΣΠΡΟΣΒΑΣΊΜΟΤΗΤΑ
Ο Συνήγορος του Πολίτη εξέτασε αναφορά από χρήστη αναπηρικού αμαξιδίου με αντικείμενο ζητήματα προσβασιμότητας στο Γενικό Νοσοκομείο «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» και σε δικαστική αίθουσα του Ειρηνοδικείου Αθηνών. Με αφετηρία την αναφορά, ο Συνήγορος διενήργησε επιτόπια έρευνα αφενός στο συγκεκριμένο νοσοκομείο και αφετέρου, δειγματοληπτικά, σε δικαστικά κτίρια της Αθήνας. Σε συνέχεια της έρευνας του, εξέδωσε Πόρισμα το οποίο απηύθυνε στα Υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Υποδομών και Μεταφορών. Τα βασικότερα συμπεράσματα του Πορίσματος ήταν ότι: α) Μολονότι τα περισσότερα κτίρια διαθέτουν επιμέρους διαμορφώσεις για την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρίες, εντούτοις ούτε όλες οι δικαστικές αίθουσες ούτε όλες οι διοικητικές υπηρεσίες είναι προσβάσιμες, β) Οι περισσότερες τουαλέτες είτε έχουν ελλείψεις στην ειδική σήμανση και στον κατάλληλο εξοπλισμό, είτε προβλήματα συντήρησης, είτε χρησιμοποιούνται ως αποθήκες, γ) Αρκετές έξοδοι κινδύνου δεν είναι προσβάσιμες σε άτομα με αναπηρίες, δ) Είναι αναγκαίος ο ενιαίος σχεδιασμός της εσωτερικής διαρρύθμισης των δικαστικών αιθουσών και της λειτουργικότητας των δικαστικών κτιρίων και των οδεύσεων προς τα κτίρια από χώρους στάθμευσης, στάσεις Μετρό, λεωφορείων, κύριους οδικούς άξονες, ε) Απαιτείται ενημέρωση του προσωπικού, τόσο για τη διατήρηση των διαμορφώσεων και των χώρων που προορίζονται για τα άτομα με αναπηρία σε λειτουργική κατάσταση, όσο και για την παροχή πληροφοριών. Ο Συνήγορος επιφυλάχθηκε να παρακολουθήσει την υλοποίηση δράσεων σε βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο επίπεδο, ιδίως ενόψει της διάταξης της παρ. 10α του άρθρου 26 του ν. 4067/2012, για τη δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας καταγραφής στοιχείων προσβασιμότητας των κτιρίων, την υποχρέωση των σημείων αναφοράς για την παρακολούθηση εφαρμογής της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (άρ. 71 ν. 4488/2021) να προβούν στις κατά λόγο αρμοδιότητας καταχωρίσεις, αλλά και τον ορισμό προθεσμιών για την υλοποίηση των σχετικών διαμορφώσεων προσβασιμότητας (υπόθεση 223140 ).
