εΜε το φως του μυαλού και της θέλησης
H 26χρονη Ανδριάνα, η πρώτη τυφλή απόφοιτος του Μαθηματικού
Αθηνών εδώ και σαράντα χρόνια, μιλάει στην «Κ»
Από αριστερά: ο αναπληρωτής πρόεδρος του τμήματος
Μαθηματικών καθηγητής Α. Γιαννόπουλος, ο πρύτανης του ΕΚΠΑ καθηγητής Μ.-Α.
Δημόπουλος, η απόφοιτος του τμήματος Μαθηματικών του ΕΚΠΑ Ανδριάνα Σαμοΐλη, ο
πρόεδρος του τμήματος Μαθηματικών καθηγητής Α. Κοντογεώργης, ο αντιπρόεδρος της
επιτροπής προσβασιμότητας του ΕΚΠΑ, καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος
Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Γ. Κουρουπέτρογλου, ο αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών
Υποθέσεων και Φοιτητικής Μέριμνας και πρόεδρος της επιτροπής προσβασιμότητας
του ΕΚΠΑ, καθηγητής Δ. Καραδήμας.
Απόστολος Λακασάς
26.04.2021 •
22:05
Η Ανδριάνα Σαμοΐλη ακούγεται χαρούμενη, πώς αλλιώς! Ενας
μεγάλος αγώνας δρόμου τελείωσε. Ενα ακόμη βήμα για τα όνειρά της
πραγματοποιήθηκε. Είναι η πρώτη τυφλή απόφοιτος του τμήματος Μαθηματικών του
Πανεπιστημίου Αθηνών μετά 40 χρόνια. «Συνάντησα δυσκολίες αλλά είχα πείσμα,
επιμονή και υπομονή. Οι γονείς μου με στήριζαν πάντα. Οι καθηγητές μου στο
σχολείο, και εκείνοι στο πανεπιστήμιο επίσης» λέει στην «Κ», και η φωνή της δεν
κρύβει την έντονη συγκίνησή της.
Γεννήθηκε στην Κέρκυρα, και πριν πάει στο δημοτικό σχολείο,
μικρό παιδί ήλθε στο Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών στην Αθήνα.
«Ποτέ δεν ένιωσα απόσταση από τους γονείς μου, έστω κι αν μας χώριζαν
χιλιόμετρα. Τους ένιωθα πάντα δίπλα μου», λέει. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση
φοίτησε σε Μουσικό Γυμνάσιο και Λύκειο, όπου είχε τη βοήθεια καθηγητών ειδικής
αγωγής για τα προβλήματα οράσεως. Η επιτυχία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και η
αποφοίτησή της δείχνουν τη δύναμη ψυχής της 26χρονης σήμερα Ανδριάνας αλλά και
όσων της συμπαραστάθηκαν. Το ΕΚΠΑ απευθύνθηκε στους ειδικούς σε Ελλάδα και
Ιαπωνία για να βρει λύσεις για την εκπαίδευση της τυφλής φοιτήτριας. Και αυτό
διότι τα σύγχρονα συστήματα μπορούν να μετατρέψουν τις λέξεις σε γραφή Μπράιγ, αλλά
δεν είναι ικανά να το κάνουν για τα μαθηματικά σύμβολα. Χαρακτηριστικό είναι,
όπως λέει η Ανδριάνα, πως κατά τη διάρκεια των σπουδών η καθηγήτριά της στη
Φυσική στο σχολείο, Ολγα Μαλεζά, τις διάβαζε τις σημειώσεις των πανεπιστημιακών
και τα συγγράμματα, και εκείνη τις έγραφε στην ειδική γραφομηχανή για τη γραφή Μπράιγ.
«Τα πλήκτρα της γραφομηχανής για τη γραφή Μπράιγ είναι σκληρά. Ενιωσα πως τελικά θα πάθω
τενοντίτιδα. Ηταν πολύ κουραστικό», λέει στην «Κ» σήμερα η Ανδριάνα
χαμογελώντας.
«Η Ανδριάνα αντιμετώπισε επιπλέον δυσκολίες στη φοίτησή της
όχι μόνο γιατί δεν βλέπει αλλά και γιατί αποφάσισε να σπουδάσει μαθηματικά»,
τονίζει στην «Κ» ο πρόεδρος του τμήματος Μαθηματικών ΕΚΠΑ Αριστείδης
Κοντογεώργης. «Δεν υπήρχε κανένα βιβλίο μαθηματικών τόσο στα ελληνικά όσο και
σε άλλη γλώσσα που να μπορούσε να διαβάσει. Τα μαθηματικά έχουν την επιπλέον
ιδιαιτερότητα ότι θα πρέπει το πλήθος των συμβόλων τύπων και διαγραμμάτων να
γραφούν και αυτά σε γραφή Μπράιγ. H Ανδριάνα έπρεπε να βασιστεί σε εθελοντές
που θα της διάβαζαν το βιβλίο και θα το πληκτρολογούσε στην ειδική γραφομηχανή
της ώστε να μπορέσει να το μελετήσει αργότερα με την ησυχία της. Μόλις
συνειδητοποιήσαμε τις δυσκολίες της φοιτήτριάς μας, την παραπέμψαμε στον master
του TeX –μια γλώσσα προγραμματισμού– στην Ελλάδα, τον καθηγητή Αντώνη Τσολομύτη
από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, με την παράκληση να μετατρέψει το TeX ώστε να
μπορεί να στοιχειοθετεί τα βιβλία των διδασκόντων του τμήματός μας σε μορφή
Μπράιγ με μαθηματικά. Αυτό ήταν ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, το οποίο στέφθηκε
με επιτυχία», προσθέτει ο ίδιος, και τονίζει: «Η έκφραση της Ανδριάνας όταν
ψηλάφησε την πρώτη δοκιμαστική εκτύπωση αλλά και η χαρά της αμέσως μετά θα μου
μείνει αξέχαστη».
Η δουλειά του κ. Τσολομύτη και του συνεργάτη του στο
Πανεπιστήμιο Πατρών, επίκουρου καθηγητή Ανδρέα Παπασαλούρου, άνοιξε τον δρόμο
ώστε σχεδόν όλα τα βιβλία διδασκόντων του μαθηματικού τμήματος του
Πανεπιστημίου Αθηνών να της είναι διαθέσιμα. Επίσης, όπως ανέφερε στην «Κ» ο
αντιπρόεδρος της επιτροπής προσβασιμότητας του ΕΚΠΑ και πρόεδρος του τμήματος
Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Γεώργιος Κουρουπέτρογλου, η μονάδα απευθύνθηκε
σε ερευνητές στην Ιαπωνία, και συγκεκριμένα στον καθηγητή Κατσουχίτο
Γιαμαγκούτσι που είναι και ο ίδιος τυφλός, για να αποδοθούν τα σύμβολα των
μαθηματικών με τρόπο κατανοητό για την Ανδριάνα.
Σήμερα η Ανδριάνα κάνει όνειρα: «Θέλω να συνεχίσω με
μεταπτυχιακές σπουδές στα θεωρητικά μαθηματικά. Αλλά επιθυμώ και να διδάξω
μαθηματικά σε παιδιά με προβλήματα όρασης. Θέλω να τα βοηθήσω, όπως πήρα και εγώ
βοήθεια. Ο δρόμος άνοιξε για να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους».
Περίπου 1.500 ΑμεΑ σπουδάζουν στο ΕΚΠΑ
«Τα ελληνικά μαθηματικά είχαν πολλά χρόνια να δουν απόφοιτο
τυφλό μαθηματικό. Μας είναι γνωστοί ο Ιωάννης Μενεΐδης, ο οποίος αποφοίτησε τη
δεκαετία του ’60, και η Σουζάνα Οικονόμου στις αρχές της δεκαετίας του ’80.
Είναι δύσκολο να φανταστούμε τις υπεράνθρωπες προσπάθειες που θα κατέβαλαν για
να σπουδάσουν μαθηματικά την εποχή εκείνη. Ο Ι. Μενεΐδης επινόησε ο ίδιος έναν
τρόπο γραφής μαθηματικών σε Μπράιγ, ο οποίος όμως διαφέρει από την κωδικοποίηση
Μπράιγ-Νέμεθ που χρησιμοποιείται σήμερα. Δυστυχώς, όταν η Ανδριάνα ξεκίνησε να
σπουδάζει μαθηματικά δεν υπήρχε κανένα πανεπιστημιακό σύγγραμμα μαθηματικών
διαθέσιμο ώστε να μπορεί να διαβάζει, και τα πάντα έπρεπε να ξεκινήσουν από την
αρχή. Με το τέλος των σπουδών της το σύνολο σχεδόν των μαθημάτων που επέλεξε
είναι διαθέσιμο σε μορφή Μπράιγ», ανέφερε στην «Κ» ο πρόεδρος του τμήματος
Μαθηματικών ΕΚΠΑ Αριστείδης Κοντογεώργης.
Βέβαια, παλαιότερα, τα προβλήματα ήταν οξύτατα, αλλά η
αύξηση του αριθμού των φοιτητών ΑμεΑ οδήγησε την πολιτεία και τα ΑΕΙ στη
βελτίωση των υποδομών τους τα τελευταία χρόνια. Ενδεικτικά, μονάδα
προσβασιμότητας λειτουργεί στο ΕΚΠΑ τυπικά από το 2006 και άτυπα από το 1996,
είναι δε η παλαιότερη στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της επιτροπής
προσβασιμότητας του ΕΚΠΑ και πρόεδρο του τμήματος Πληροφορικής και
Τηλεπικοινωνιών, Γεώργιο Κουρουπέτρογλου, σήμερα στο Ιδρυμα σπουδάζουν περίπου
1.500 ΑμεΑ. Τα πεδία παρέμβασης –συνολικά έχουν μελετηθεί 14– αναδεικνύονται
εάν αναλογιστούμε τις μορφές ειδικών αναγκών που μπορεί να έχουν οι φοιτητές.
Χαρακτηριστικά, λειτουργεί ομάδα μεταφοράς των φοιτητών από το σπίτι στο
πανεπιστήμιο και πίσω, υπάρχει μέριμνα για τη γραφή των βιβλίων για τους
φοιτητές με προβλήματα όρασης και τη μετάφραση των διαλέξεων για εκείνους με
προβλήματα ακοής.
Το Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει θεσμοθετήσει τον σύμβουλο
καθηγητή για τους φοιτητές ΑμεΑ σε κάθε τμήμα, ο οποίος ενημερώνει τους συναδέλφους
του στο τμήμα για τα προβλήματα που ανακύπτουν στις σπουδές. Και αυτά τα
προβλήματα στην καθημερινότητα ενός Ιδρύματος είναι πολλά, εάν θέλει να
προσφέρει τη δυνατότητα σε όλους τους φοιτητές του να παρακολουθούν απρόσκοπτα
τις σπουδές τους. Για παράδειγμα, το ΕΚΠΑ καταρτίζει περίπου 50 φοιτητές
ετησίως για να υποστηρίζουν τους φοιτητές ΑμεΑ σε συγκεκριμένες υπηρεσίες (π.χ.
κάποιος να βοηθά τους φοιτητές σε αμαξίδιο, άλλος τους κωφούς κ.ο.κ.). Επίσης,
υπάρχουν διοικητικοί υπάλληλοι στις γραμματείες για τους φοιτητές ΑμεΑ.
Ταυτόχρονα, το ΕΚΠΑ διαθέτει εξειδικευμένους ψυχολόγους αλλά και φοιτητές με ειδικό ρόλο. Ενδεικτικά, όπως εξήγησε στην «Κ» ο κ. Κουρουπέτρογλου, φοιτητές με σύνδρομο Ασπεργκερ θα μπορούσαν να εκλάβουν αρνητικά –π.χ. ως προσπάθεια εκφοβισμού– μία αντίδραση ενός άλλου φοιτητή. «Και για τον λόγο αυτό έχουμε φοιτητές που βοηθούν και συνδράμουν τα παιδιά αυτά στα διαστήματα μεταξύ των μαθημάτων». «Θέλουμε η μονάδα προσβασιμότητας να συνεχίσει να αποτελεί σημείο αναφοράς για την υποστήριξη στις ακαδημαϊκές σπουδές των φοιτητών με διαφορετικές ικανότητες και απαιτήσεις. Δέσμευσή μας είναι το Πανεπιστήμιο Αθηνών να συνεχίσει να πρωτοπορεί», δηλώνει ο πρύτανης του ΕΚΠΑ Θάνος Δημόπουλος. Και ο κ. Κοντογεώργης από την πλευρά του τονίζει: «Η Ανδριάνα με το θάρρος και την επιμονή της όχι μόνο έδειξε τον δρόμο σε παιδιά με παρόμοια προβλήματα που αγαπούν τα μαθηματικά, αλλά άφησε και ένα πλούσιο υλικό που δημιουργήθηκε για τις ανάγκες της με σκοπό την αξιοποίηση από τους μελλοντικούς φοιτητές θετικών επιστημών».
