«Βόμβα» για τα
επιδόματα: Πρόταση για ενοποίηση όλων σε ένα και κίνητρο για δουλειά το νέο
«επίδομα εργασίας»
Αλεξάνδρα Κλειδαρά <nospam@dikaiologitika.gr>
Την ενοποίηση όλων των επιδομάτων σε ένα επίδομα ζητά η
Επιτροπή Πισσαρίδη καθώς όπως αναφέρει παρουσιάζονται σημαντικά προβλήματα στην
οργάνωση και διαχείριση των κονδυλίων πρόνοιας.
Σημειώνοντας ότι η διαχείριση των επιδομάτων θα πρέπει να γίνεται
με τρόπο ενοποιημένο, μέσω μιας ενιαίας ψηφιακής πύλης πρόσβασης όπου θα
τηρείται ιστορικό για κάθε άτομο. Μάλιστα η επιτροπή φέρνει στο προσκήνιο του
Επίδομα Εργασίας το οποίο θα είναι συνδεδεμένο με το ελάχιστο εγγυημένο
εισόδημα.
Η επιτροπή σημειώνει ότι το υπάρχον σύστημα είναι
κατακερματισμένο και δεν υπάρχει ενιαία πλατφόρμα για τον έλεγχο των δικαιούχων
και των ποσών συνολικά που λαμβάνουν.
Σε κάθε επίδομα αντιστοιχεί μια διαφορετική ψηφιακή
πλατφόρμα, ενώ αυτές σπάνια διαλειτουργούν σε επίπεδο ανταλλαγής πληροφορίας.
Σύμφωνα με την έκθεση με τον τρόπο αυτό δυσχεραίνεται ο δημόσιος έλεγχος,
δηλαδή αν οι λαμβάνοντες τα επιδόματα πράγματι τα δικαιούνται, καθώς και την
αξιολόγηση του συστήματος, δηλαδή αν τα επιδόματα πράγματι καλύπτουν τις ανάγκες
των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων.
Η υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων Δόμνα Μιχαηλίδου, σε
άτυπη ενημέρωση, επισήμανε ότι είναι απαραίτητη η ψηφιοποίηση όλων των
επιδομάτων πρόνοιας, κάτι που σήμερα δεν υπάρχει. Ψηφιακή καταγραφή υπάρχει
μόνο για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, αλλά για όλα τα υπόλοιπα επιδόματα δεν
υπάρχει ψηφιακή πλατφόρμα και δεν υπάρχει βάση δεδομένων για το βασικότερο
επίδομα, το επίδομα παιδιού.
Η επιτροπή Πισσαρίδη αναφέρει ότι το ισχύον σύστημα δεν
διασφαλίζει επαρκή κίνητρα για επίσημη εργασία. Για παράδειγμα, η παροχή του
Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ), αλλά και πολλών άλλων επιδομάτων,
διακόπτεται απότομα μόλις το εισόδημα υπερβεί ένα όριο. (Το όριο για το ΕΕΕ
υπολογίζεται με βάση την οικογενειακή δομή, και είναι 2400 ευρώ ετησίως για
μονομελή οικογένεια, και 4200 ευρώ ετησίως για ζευγάρι με ένα παιδί ή για
μονογονεϊκή οικογένεια με δυο παιδιά.) Είναι επομένως συχνά περισσότερο
συμφέρον για ένα δικαιούχο του ΕΕΕ να διατηρήσει το οικογενειακό εισόδημά του
μόλις κάτω από το όριο, είτε χωρίς να αναζητήσει επιπλέον
εργασία, είτε εργαζόμενος επιπλέον ώρες άτυπα (αδήλωτα), παρά να αναζητήσει
επιπλέον επίσημη εργασία. Το πρόβλημα αυτό υπάρχει και σε άλλες χώρες, αλλά
είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου τα επίπεδα φοροδιαφυγής
και αυτοαπασχόλησης είναι υψηλά.
Η επιτροπή Πισσαρίδη σημειώνει ότι όλα τα επιδόματα θα
μπορούσαν να ενοποιηθούν σε ένα, εκτός του επιδόματος ανεργίας, του επιδόματος
αναπηρίας, και ενός στεγαστικού επιδόματος που θα καταβάλλεται σε αδύναμους
οφειλέτες. Το ενοποιημένο επίδομα θα πρέπει να δίνεται σε άτομα με χαμηλό
οικογενειακό εισόδημα ακόμη και εάν εργάζονται, και να είναι σχεδιασμένο ώστε
να ενισχύει τα κίνητρα για την εργασία. Το εισόδημα
θα πρέπει να υπολογίζεται με βάση την οικογενειακή δομή
(π.χ. αριθμός παιδιών) και να υπάρχει ιδιαίτερη στόχευση σε οικογένειες με
μεγαλύτερη ανάγκη, όπως μητέρες ή πατέρες με παιδιά χωρίς σύντροφο.
Ο καθορισμός του επιδόματος καθώς και της σχέσης του με το
συνολικό οικογενειακό εισόδημα και πλούτο, είναι σκόπιμο να γίνεται από ειδική
επιτροπή με πρόσβαση σε ατομικά δεδομένα (όπως οι
οικογενειακοί προϋπολογισμοί) και σε στοιχεία από τις
φορολογικές δηλώσεις. Η επιτροπή θα πρέπει να έχει καθορίσει και τον τρόπο
χρηματοδότησης του συστήματος επιδομάτων, λαμβάνοντας υπόψη
και το φορολογικό σύστημα.
Επίδομα εργασίας
Ο σχεδιασμός του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος αλλά και πολλών άλλων επιδομάτων, σύμφωνα με την επιτροπή Πισσαρίδη δημιουργεί αντικίνητρα για επίσημη εργασία καθώς η παροχή τους διακόπτεται απότομα όταν το εισόδημα υπερβεί το όριο. Για να ενισχυθούν τα κίνητρα για επίσημη εργασία, θα πρέπει το ΕΕΕ να αποσύρεται περισσότερο σταδιακά όταν ο μισθός αυξάνεται. Αυτό που ζητά η επιτροπή είναι προσθήκη του ΕΕΡΓ, Επίδομα Εργασίας, στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα σε συνδυασμό με την πιο σταδιακή απόσυρση του ΕΕΕ, θα δημιουργήσει ισχυρά κίνητρα για επίσημη εργασία. Αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο που δεν εργάζεται και δεν έχει άλλα εισοδήματα θα λαμβάνει το ΕΕΕ. Εάν αρχίσει να εργάζεται, τότε συνεχίζει να λαμβάνει το ΕΕΕ, καθώς επιπλέον και το ΕΕΡΓ, έως ένα ανώτατο όριο. Αύξηση του εισοδήματος πάνω από το όριο αυτό θα συνεπάγεται σταδιακή μείωση του συνολικού επιδόματος, μέχρι αυτό να μηδενιστεί. Το ΕΕΕ και το ΕΕΡΓ θα μπορούν να συνδυαστούν σε ένα ενιαίο επίδομα, και να αποδίδονται με βάση την φορολογική δήλωση.
