ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ για τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ 2022 Μέρος 5ο
1.2.
ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΜΕΑ
1.2.1. Εξαίρεση από την κατάσχεση
και τον συμψηφισμό του εξωιδρυματικού επιδόματος
Ο Συνήγορος του Πολίτη έχει αφιερώσει διαχρονικά πολλές
προσπάθειες στην μη συμπερίληψη στο εισόδημα και στην εξαίρεση από κατασχέσεις
όλων των ασφαλιστικών και προνοιακών επιδομάτων τα οποία χορηγούνται σε ΑμεΑ,
αναγνωρίζοντας ότι τα ποσά αυτά καλύπτουν στοιχειώδεις βιοτικές ανάγκες της
ευάλωτης αυτής ομάδας. Έτσι πέτυχε το 2019 (24) μετά από μακροχρόνια
προσπάθεια, να εξαιρεθούν τα προνοιακά επιδόματα τα χορηγούμενα από τον ΟΠΕΚΑ
από τον συνυπολογισμό στο εισόδημα του ΑμεΑ για την χορήγηση άλλων παροχών
καθώς και να μην είναι δεκτικά κατάσχεσης, συμψηφισμού και κάθε άλλου
εισπρακτικού μέτρου από το δημόσιο και ιδιώτες πιστωτές.
Ωστόσο δεν έτυχαν της ίδιας μεταχείρισης τα ασφαλιστικά
επιδόματα προνοιακού χαρακτήρα (επίδομα
τετραπληγίας/παραπληγίας-εξωιδρυματικό-, επίδομα απολύτου αναπηρίας) τα οποία,
λόγω της ασφαλιστικής φύσης τους, παρέμειναν έκθετα σε κάθε εισπρακτικό μέτρο
και από αναφορές ΑμεΑ ο ΣτΠ πληροφορείτο ότι συχνά γίνονταν αντικείμενα
κατάσχεσης, ενώ ο συνυπολογισμός τους στο εισόδημα δεν επέτρεπε στο ΑμεΑ να
κριθεί δικαιούχος άλλων παράπλευρων παροχών.
Ο Συνήγορος ήδη από το 2019 είχε τονίσει ότι το επίδομα
απολύτου αναπηρίας και το εξωιδρυματικό επίδομα που χορηγείται στους πάσχοντες
από τετραπληγία-παραπληγία ασφαλισμένους φορέων κοινωνικής ασφάλισης, έπρεπε να
εξαιρεθούν από το εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις, όπως εξαιρείται
αντίστοιχα η προνοιακή οικονομική ενίσχυση που χορηγείται στους ανασφάλιστους
και τους ασφαλισμένους του Δημοσίου, με την ίδια αναπηρία.
Είχε επίσης προτείνει να επεκταθεί στα επιδόματα αυτά η
προστασία από την κατάσχεση και τον συμψηφισμό για χρέη προς το Δημόσιο,
ιδιώτες και πιστωτικά ιδρύματα που προβλέπεται για την προνοιακή ενίσχυση. Η
Αρχή είχε επισημάνει ότι η διαφορετική μεταχείριση των ανωτέρω παροχών που
χορηγούνται σε άτομα τα οποία τελούν υπό τις ίδιες συνθήκες ως προς την πάθησή
τους και πληρούν τις ίδιες προϋποθέσεις αναπηρίας, συνιστούσε άνιση φορολογική
μεταχείριση μεταξύ ομάδων με τα ίδια χαρακτηριστικά.
Η Α.Α.Δ.Ε, αποδεχόμενη την πρόταση της Αρχής και προκειμένου
να συνδράμει στην επίλυση του ζητήματος, είχε εισηγηθεί ήδη από το 2020
τροποποίηση του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος ώστε να εξαιρείται το
εξωιδρυματικό επίδομα από την κατηγορία του εισοδήματος από μισθωτή εργασία και
συντάξεις.
Ο Συνήγορος πραγματοποίησε για το θέμα αυτό συναντήσεις
εργασίας με την ΑΑΔΕ, συμπεριέλαβε την πρόταση σε Ετήσιες Εκθέσεις του καθώς
και στις ειδικές Ετήσιες Εκθέσεις του για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία
(25), έθεσε το ζήτημα υπόψη της αρμόδιας Υποεπιτροπής της Βουλής και το
επανάφερε σταθερά σε παρεμβάσεις και προτάσεις του για νομοθετικές ρυθμίσεις
προς τη Διοίκηση.
Τελικά, με το άρθρο 169 παρ.1 του νόμου 4972/2022,
προβλέφθηκε ότι το εξωιδρυματικό επίδομα ανεξαρτήτως του φορέα που το χορηγεί,
καθώς και κάθε συναφές ποσό που καταβάλλεται σε ειδικές κατηγορίες ατόμων με
αναπηρίες, εξαιρείται πλέον από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή
εργασία και συντάξεις.
Αν και η εξέλιξη αυτή είναι ιδιαιτέρως θετική, ο Συνήγορος
τονίζει ότι η προστασία του εξωιδρυματικού επιδόματος και κάθε συναφούς ποσού
πρέπει να ολοκληρωθεί με την έκδοση νέας ρητής διάταξης περί εξαίρεσής τους από
την κατάσχεση και τον συμψηφισμό.
24. Άρθρο 81 Νόμος 4611/2019 Προνοιακές παροχές σε χρήμα σε
άτομα με αναπηρία.
25. Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για την εφαρμογή της
Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (2019), σελ. 31 https://old.synigoros.gr/?i=equality.el.nea.587484.
Δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες: Ειδική Έκθεση 2020 , σελ. 63 https://old.synigoros.gr/?i=equality.el.reports.835894.