Η Ειδική Αγωγή σε γενική παρακμή

 

Η Ειδική Αγωγή σε γενική παρακμή

Μιχαήλ Άγγελος Κωνσταντόπουλος

Πόρισμα του Συνηγόρου διαπιστώνει ελλείψεις στην παράλληλη στήριξη των μαθητών με αναπηρία και άλλα εκπαιδευτικά προβλήματα, σοβαρή υποστελέχωση σε ειδικό βοηθητικό προσωπικό και νοσηλευτές και αδράνεια του υπουργείου, παρότι πρόκειται συνήθως για γνωστές καταγεγραμμένες ανάγκες που κάθε χρόνο καλύπτονται κακήν κακώς με αναπληρωτές – Συχνά τα παιδιά με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες αντιμετωπίζουν περαιτέρω απόρριψη και αποκλεισμό.

Tο πρώτο κουδούνι χτύπησε χθες στα σχολεία όλης της χώρας, όμως τα παιδιά με διάφορες αναπηρίες ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες που συμμετέχουν στη γενική εκπαίδευση συνεχίζουν να ανεβαίνουν έναν διαχρονικό γολγοθά για την ένταξή τους, σύμφωνα με πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη.

Παρά τις πρόσφατες εξαγγελίες της Νίκης Κεραμέως για χιλιάδες προσλήψεις που αφορούν και τη συνήθως υποστελεχωμένη Ειδική Αγωγή, ο Συνήγορος επισημαίνει ότι χρειάζεται γενικότερη αλλαγή πλεύσης, σχεδιασμού και χρηματοδότησης από το υπουργείο Παιδείας για να καταφέρει η συγκεκριμένη ομάδα μαθητών να συμμετέχει ουσιαστικά και ισότιμα. Ενα χαρακτηριστικό εύρημα του πορίσματος, που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα, είναι ότι μόνο το 40% των αιτημάτων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και το 47% στη δευτεροβάθμια για παράλληλη στήριξη ικανοποιήθηκαν πλήρως το προηγούμενο εκπαιδευτικό έτος.

Κατά το σχολικό έτος 2021-22 ο Συνήγορος του Πολίτη δέχτηκε ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό αναφορών σχετικά με τα σοβαρά προβλήματα και ελλείμματα που παρατηρούνται στο πεδίο της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης όσον αφορά την παροχή των προβλεπόμενων μέτρων υποστήριξης φοίτησης μαθητών με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες σε γενικά σχολεία.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον ΣτΠ, αισθητή παραμένει η ανεπάρκεια των αναγκαίων πιστώσεων για προσλήψεις αναπληρωτών εκπαιδευτικών για την παροχή παράλληλης στήριξης, κάτι που έχει ως συνέπεια τη μη υλοποίηση εγκεκριμένων αιτημάτων ή τη μερική και ανεπαρκή παροχή του μέτρου στην πλειονότητα των μαθητών. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις η υποστήριξη κρίνεται τόσο ανεπαρκής, ώστε δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ανταποκρίνεται στους σκοπούς της παράλληλης στήριξης.

Πολύ σοβαρή κρίνεται και η έλλειψη σχολικών νοσηλευτών σε περιπτώσεις παιδιών με σοβαρές χρόνιες παθήσεις όπως επιληψία, σακχαρώδης διαβήτης κ.ά., που χρήζουν νοσηλευτικής φροντίδας ή συνδρομής στη διαδικασία χορήγησης φαρμακευτικής αγωγής. Σε τέτοιες περιπτώσεις η σχολική φοίτηση χωρίς νοσηλευτή ενέχει κίνδυνους ακόμα και για τη ζωή των παιδιών, αναφέρει χαρακτηριστικά το πόρισμα. Συχνά μάλιστα οι διευθυντές των σχολείων αρνούνται να αναλάβουν την ευθύνη εάν τα παιδιά δεν συνοδεύονται από κάποιο συγγενικό πρόσωπο, με όποιες άλλες δυσκολίες αυτό συνεπάγεται.

Το πρόβλημα επιτείνει και η μη αντικατάσταση προσληφθέντων αναπληρωτών εκπαιδευτικών, Ειδικού Βοηθητικού Προσωπικού (ΕΒΠ) και σχολικών νοσηλευτών που αποχωρούν για προσωπικούς λόγους (π.χ. άδεια εγκυμοσύνης) για μεγάλο χρονικό διάστημα ή ολόκληρο το σχολικό έτος, με αποτέλεσμα οι μαθητές να μένουν χωρίς την αναγκαία υποστήριξη που εμφανίζεται να υπάρχει «στα χαρτιά».

Πέρα από τη διαπίστωση ότι δεν αρκούσαν οι περσινές πιστώσεις προς τις αρμόδιες διευθύνσεις του υπουργείου Παιδείας για την πρόσληψη όλου του αναγκαίου προσωπικού, ο Συνήγορος προχώρησε στην αποστολή ερωτηματολογίων προς όλες τις διευθύνσεις πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ζητώντας αριθμητικά στοιχεία για τα εγκεκριμένα αιτήματα παράλληλης στήριξης, εξειδικευμένης υποστήριξης από ΕΒΠ και από σχολικό νοσηλευτή, όπως και για τη λειτουργία τμημάτων ένταξης κατά το έτος 2021-22. Από τα στοιχεία που προσέφεραν 38 διευθύνσεις πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης προέκυψε ότι για συνολικό αριθμό 8.990 εγκεκριμένων αιτημάτων στην πρωτοβάθμια πραγματοποιήθηκαν 5.634 προσλήψεις εκπαιδευτικών. Μόνο το 39,9% των εγκεκριμένων αιτημάτων ικανοποιήθηκε πλήρως, έχοντας παροχή παράλληλης στήριξης πλήρους ωραρίου ή για το σύνολο των προτεινόμενων ωρών.

Στο μεγαλύτερο ποσοστό στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση (49,6%) παρασχέθηκε παράλληλη στήριξη σε μερική βάση. Επίσης σε ένα ποσοστό 8,7% δεν κατέστη εφικτή η παροχή παράλληλης στήριξης. Οσον αφορά τους σχολικούς νοσηλευτές (στην πρωτοβάθμια), ένα ποσοστό 18,3% των αιτημάτων δεν ικανοποιήθηκε. Επίσης, σύμφωνα με στοιχεία που τέθηκαν υπόψη του Συνηγόρου, 63 προσληφθέντες σχολικοί νοσηλευτές και 39 αναπληρωτές ΕΒΠ δεν ανέλαβαν υπηρεσία ή αποχώρησαν και σε πολλές περιπτώσεις δεν αντικαταστάθηκαν.

Παρόμοια εικόνα και για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση όπου μόνο το 47,3% των μαθητών έλαβε παράλληλη στήριξη για το σύνολο των προβλεπόμενων μαθημάτων και ωρών, με το 41% να λαμβάνει μερική στήριξη. Πιο άσχημη εικόνα παρουσιάζει η δευτεροβάθμια στο θέμα των σχολικών νοσηλευτών με ένα 40% των αιτημάτων να μην ικανοποιείται. Τέλος, τόσο στην πρωτοβάθμια όσο και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ένα ποσοστό τμημάτων ένταξης κοντά στο 15% δεν λειτούργησε λόγω αδυναμίας στελέχωσης.

Πέρα από τη χρόνια υποχρηματοδότηση της ειδικής αγωγής που διαπιστώνει ο Συνήγορος, γίνεται λόγος για μια σοβαρή παραβίαση του δικαιώματος των συγκεκριμένων παιδιών στην εκπαίδευση, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν συχνά ανυπέρβλητα εμπόδια στη σχολική τους ένταξη και πρόοδο. Ελλείψει δε εξειδικευμένου προσωπικού σημειώνονται περιπτώσεις όπου τα παιδιά με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες αντιμετωπίζουν περαιτέρω απόρριψη και αποκλεισμό, με άσχημες ή χλευαστικές συμπεριφορές εναντίον τους, κάτι που δυσκολεύει την ψυχοκοινωνική τους εξέλιξη και συμπερίληψη.

Το πόρισμα του Συνηγόρου καταλήγει ζητώντας να υπάρξουν αλλαγές πολιτικής και σχεδιασμού ως προς τη χρόνια μη διασφάλιση και ανεπάρκεια των πόρων για την κάλυψη πάγιων διαπιστωμένων αναγκών. Ζητείται να μειωθεί η εξάρτηση του κλάδου της Ειδικής Αγωγής από την πρόσληψη αναπληρωτών, όπως και η κύρια χρηματοδότησή της να σταματήσει να γίνεται μέσω προγραμμάτων ΕΣΠΑ και σε πολύ μικρότερο βαθμό από τον τακτικό προϋπολογισμό. Επισημαίνεται, τέλος, από τον Συνήγορο ότι προβλέπεται από διάφορες «συνταγματικές επιταγές» και πρέπει να θεσμοθετηθεί πως η χρηματοδότηση της Ειδικής Αγωγής θα γίνεται μόνιμα σε ισότιμη βάση με εκείνην της γενικής εκπαίδευσης.

Πηγή: www.efsyn.gr