Επιστολή της Ε.Σ.Α.μεΑ. με θέμα: Επίλυση
ζητημάτων προσβασιμότητας που αφορούν στην εφαρμογή της
υπ’ αριθ. ΥΠΕΝ/ΔΜΕΑΑΠ/124964/1561 Υ.Α.
Πληροφορίες: Χριστίνα Σαμαρά
ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΕΠΕΙΓΟΝ
Αθήνα: 01.11.2024
Αρ. Πρωτ.: 1044
ΠΡΟΣ: κα Ε. Χολέβα, Προϊσταμένη Διεύθυνσης
Εφαρμογής Σχεδιασμού και Ελέγχου Δομημένου Περιβάλλοντος και Πρόεδρο της
Κεντρικής Επιτροπής Προσβασιμότητας
ΚΟΙΝ: «Πίνακας Αποδεκτών»
ΘΕΜΑ: «Επίλυση ζητημάτων
προσβασιμότητας που αφορούν στην εφαρμογή της υπ’ αριθ.
ΥΠΕΝ/ΔΜΕΑΑΠ/124964/1561 Υ.Α.»
Αγαπητή κυρία Χολέβα,
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) όπως
γνωρίζετε, αποτελεί την τριτοβάθμια Οργάνωση των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες
παθήσεις και των οικογενειών τους στη χώρα και αναγνωρισμένο Κοινωνικό Εταίρο
της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας.
Κύρια αποστολή της είναι η καταπολέμηση των διακρίσεων σε
βάρος των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους και η
προώθηση, προστασία και απόλαυση των ανθρωπίνων και συνταγματικά κατοχυρωμένων
δικαιωμάτων τους. Όσον αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία,
αυτά κατοχυρώνονται με τη Σύμβαση του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών για τα
Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, που η χώρα μας μαζί με το Προαιρετικό της
Πρωτόκολλο επικύρωσε με τον Ν. 4074/2012.
Με την παρούσα επιστολή σας μεταφέρουμε τη διαμαρτυρία που
λάβαμε από την Περιφερειακή Ένωση Τυφλών Κρήτης (Π.Ε.Τ.Κ.), παράρτημα του
Πανελληνίου Συνδέσμου Τυφλών (Π.Σ.Τ.) σχετικά με τη μη τήρηση των προδιαγραφών
προσβασιμότητας στους Δήμους της χώρας.
Όπως επισημαίνεται και στην υπ’ αριθ. πρωτ. 176/10.07.2024
επιστολή της Π.Ε.Τ.Κ., η οποία επισυνάπτεται, υπάρχουν σοβαρά προβλήματα
προσβασιμότητας στους Δήμους της χώρας, λόγω, τόσο της μη τήρησης νομοθετημένων
προδιαγραφών προσβασιμότητας, όπως της υπ’ αριθ. ΥΠΕΝ/ΔΜΕΑΑΠ/124964/1561 Υ.Α.
(ΦΕΚ 6213/2022), αλλά όσο και λόγω σφαλμάτων της ίδιας της προαναφερόμενης Υ.Α.
Πρώτα από όλα, θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι δεν υπάρχει
κάποια ανεξάρτητη αρχή ελέγχου τήρησης και σωστής εφαρμογής της προαναφερθείσας
Υ.Α. και γενικά της νομοθεσίας για θέματα προσβασιμότητας από τους Δήμους. Αυτό
έχει ως συνέπεια, η εφαρμογή της νομοθεσίας να επαφίεται στην καλή η μη, θέληση
των μελετητών των Δήμων.
Προτείνουμε τη θέσπιση ανεξάρτητης αρχής με έδρα την
εκάστοτε Περιφέρεια, με αρμοδιότητα τον έλεγχο σύννομης εφαρμογής και έγκρισης
των μελετών των έργων κοινόχρηστων χώρων.
Ενδεικτικά σας παραθέτουμε τα εξής:
1.Στην παρ. 4 του άρθρου 1 της Υ.Α. αναφέρεται ότι «οι
διατάξεις της παρούσας λαμβάνονται επιπλέον υπόψη στις μελέτες εφαρμογής –
υλοποίησης των προτεινόμενων παρεμβάσεων από τα Σχέδια Αστικής Προσβασιμότητας
(Σ.Α.Π.) των δήμων». Παρόλα αυτά, στο άρθρο 26 αναφέρεται το εξής: «Μελέτες που
έχουν εγκριθεί μέχρι την υπογραφή της παρούσας εφαρμόζονται όπως έχουν εγκριθεί
από τις αρμόδιες υπηρεσίες, χωρίς να χρειάζεται επικαιροποίηση τους». Αυτό έχει
ως αποτέλεσμα, Δήμοι, να εφαρμόζουν παλιές μελέτες χωρίς επικαιροποίηση.
Παράδειγμα αποτελεί το γεγονός ότι όταν γίνονται έργα επιδιόρθωσης, σε
παλαιότερες αναπλάσεις χώρων, που δεν είχαν τηρηθεί οι προδιαγραφές
προσβασιμότητας, δεν λαμβάνεται υπόψη η νομοθεσία που είναι σε ισχύ, αλλά
βασίζονται σε παλαιότερες μελέτες.
Ως εκ τούτου κρίνουμε απαραίτητη τη διαγραφή της παρ. 1 του άρθρου
26.
2.Στην παρ. 6 του άρθρου 19 της εν λόγω Υ.Α., αναφέρεται η
τοποθέτηση κολωνακίων τύπου (bollards), κυκλικής διατομής ενδεικτικής διαμέτρου
Φ0,13μ. με ύψος έως 0,80μ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χρησιμοποιούνται
κολωνάκια πολύ χαμηλού ύψους, μικρότερου από 0,80μ. κι άρα πολύ επικίνδυνα για
τους τυφλούς, καθώς δεν μπορούν να τα εντοπίσουν. Προτείνουμε την τροποποίηση
του ύψους, σε κολωνάκια ύψους από 0,80μ. έως 1,00μ., προκειμένου να γίνονται
εύκολα αντιληπτά και από τους ανθρώπους με οπτική αναπηρία.
3.Στην παρ. 5 του άρθρου 7 της ίδιας ΥΑ, αναγράφεται:
«Οδηγός όδευσης τυφλών σε πεζόδρομους: Δεν απαιτείται αλλά ενδείκνυται η
διαμόρφωση οδηγού τυφλών καθ’ όλο το μήκος του πεζοδρόμου». Με βάση αυτή την
οδηγία, οι Δήμοι έχουν το δικαίωμα να μην κατασκευάζουν οδηγούς όδευσης τυφλών,
εντός των πεζόδρομων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να μην υπάρχει η δυνατότητα
ασφαλούς διέλευσης ενός τυφλού σε ένα πεζόδρομο που πιθανόν να υπάρχουν
τραπεζοκαθίσματα, κόσμος, μικροπωλητές, μουσικοί κ.α.
Προτείνουμε να είναι υποχρεωτική η τοποθέτηση οδηγού όδευσης
τυφλών στο κέντρο των πεζοδρόμων, προκειμένου να μην καταπατάται από
τραπεζοκαθίσματα κ.α.
4.Σε πολλές περιπτώσεις δεν υπολογίζεται σωστά η Ελεύθερη
Ζώνη Όδευσης Πεζών σε σχέση με τα δέντρα που φυτεύονται, διότι παρατηρείται το
φαινόμενο να υπολογίζεται η απαιτούμενη απόσταση από τον κορμό του δέντρου και
όχι από τα σκάμμα που τοποθετείται το δέντρο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να
μειώνεται η ελεύθερη ζώνη όδευσης πεζών, η οποία με συνδυασμό με τα κλαδιά του
δέντρου που μεγαλώνοντας καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο, δημιουργούν προβλήματα
στη λειτουργικότητα και ασφάλεια των οδηγών όδευσης τυφλών.
Προτείνουμε να γίνει σαφής αναφορά, ότι η Ελεύθερη Ζώνη
Όδευσης Πεζών, πρέπει να υπολογίζεται τουλάχιστον 1 μέτρο από την άκρη του σκάμματος
του δέντρου, καθώς επίσης ότι ο οδηγός όδευσης τυφλών να τοποθετείται στο
κέντρο της ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών είτε σε πεζοδρόμια, είτε σε
πεζόδρομους.
Κυρία Χολέβα,
Ως εκ τούτου απευθυνόμαστε σε εσάς και ζητάμε να εξετάσετε
το εν λόγω ζήτημα, σχετικά με την εφαρμογή της προαναφερόμενης Υ.Α. και τη μη
τήρηση προδιαγραφών προσβασιμότητας στους Δήμους, για την εξυπηρέτηση των
ατόμων με αναπηρία όρασης.
Ευελπιστώντας πως θα εξετάσετε άμεσα το προαναφερόμενο
αίτημα και θα ανταποκριθείτε θετικά, σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων.
Συνημμένα σας αποστέλλουμε την υπ’ αριθ. πρωτ.
176/10.07.2024 επιστολή της Περιφερειακής Ένωσης Τυφλών Κρήτης που αναφέρεται
στο εν λόγω ζήτημα.
Με εκτίμηση
Ο Πρόεδρος
Ι. Βαρδακαστάνης
Ο Γεν. Γραμματέας
Β. Κούτσιανος
Το κείμενο της επιστολής της ΠΕΤΚ:
Ατέλειες, ασάφειες και προτάσεις για την ΚΥΑ
6213/Β/2022
Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε,
η Περιφερειακή Ένωση Τυφλών Κρήτης (Π.Ε.Τ.Κ.), παράρτημα του
Πανελληνίου Συνδέσμου Τυφλών (Π.Σ.Τ.) και αποκλειστικός φορέας και
εκπρόσωπος των ανθρώπων με οπτική αναπηρία και των οικογενειών τους στην
Κρήτη, επιθυμεί να σας εκθέσει ένα θέμα σχετικά με την προαναφερθείσα ΚΥΑ, αν
και είναι πιο αναλυτική με 27 άρθρα έναντι 8 άρθρων της προηγούμενης ΚΥΑ
2621/Β/2009. Εντούτοις, διατηρεί τις ασάφειες και τα λάθη της προηγούμενης.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα έργα κοινόχρηστων χώρων που
κατασκευάζουν οι δήμοι, να είναι προβληματικά από τη μελέτη και φυσικά κατά την
ολοκλήρωσή τους μη λειτουργικά.
Παραδείγματος χάριν.
Η ΚΥΑ αναφέρει επί λέξη: Άρθρο 26, παράγραφος 1, («Μελέτες
που έχουν εγκριθεί μέχρι την υπογραφή της παρούσας εφαρμόζονται όπως έχουν
εγκριθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες, χωρίς να χρειάζεται επικαιροποίησή τους»).
Αυτό που γράφει το άρθρο 26, παράγραφος 1, δίνει το δικαίωμα
στους Δήμους, να εφαρμόζουν παλιές μελέτες χωρίς επικαιροποίηση. Έτσι, οι
Δήμοι πραγματοποιούν έργα που βασίζονται σε μελέτες περασμένων δεκαετιών
“ΝΌΜΙΜΑ”, για έργα με χρόνο ζωής 50 ετών από σήμερα. Είναι το ίδιο με το να
δίνει το δικαίωμα ο νόμος στους Δήμους, να κατασκευάζουν σχολεία το 2025,
χωρίς επικαιροποίηση των αντισεισμικών μελετών, που έχουν στα συρτάρια τους από
την δεκαετία του 1980-1990.
Προτείνουμε τη διόρθωση στο Άρθρο 26, παράγραφος 1 της
ΚΥΑ 6213/Β/2022, με τη φράση: Όλες οι μελέτες των κοινόχρηστων έργων πρέπει να
επικαιροποιούνται προκειμένου να συμβαδίζουν με την εποχή τους αλλά και με το
μέλλον που θα βρίσκονται αυτά τα έργα σε χρήση.
Σε παλαιότερα έργα που έχουν σχεδιαστεί «λάθος», η σύννομα
με την τότε νομοθεσία, υπάρχει κενό νομοθεσίας. Παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση
επιδιόρθωσης-εξωραϊσμού-ανάπλασης, όπου όταν ένα δέντρο έχει ξεραθεί εντός της
Ελεύθερης Ζώνης Όδευσης Πεζών, η ΚΥΑ δεν υποχρεώνει τους Δήμους να εφαρμόσουν
την τρέχουσα νομοθεσία αλλά επιβάλλει να ληφθεί υπόψη η αρχική μελέτη του έργου,
με αποτέλεσμα να φυτεύουν ξανά το δέντρο εντός της Ελεύθερης Ζώνης Όδευσης
Πεζών. Έτσι, εφαρμόζονται και πάλι μελέτες έργων 50 χρόνια πίσω και οι
κοινόχρηστοι χώροι θα είναι μη προσβάσιμοι για 50 χρόνια μετά.
Προτείνουμε, λοιπόν, την προσθήκη παραγράφου στην ΚΥΑ, που
θα ορίζει σαφώς ότι, η διόρθωση παλιών έργων θα γίνεται με βάση την τελευταία
ΚΥΑ.
Η ΚΥΑ 6213/Β/2022 όπως και η προηγούμενη, δεν αναφέρει σαφώς
από που ξεκινά να υπολογίζεται η Ελεύθερη Ζώνη Όδευσης Πεζών, σε σχέση με τα
δέντρα που φυτεύονται.
Παρατηρείται, ευρέως, το φαινόμενο να υπολογίζουν αυτή τη
ζώνη από τον κορμό του δέντρου. Έτσι, έχουμε τυπικά ελεύθερη ζώνη όδευσης πεζών
μέχρι να μεγαλώσει λίγο το δέντρο, να απλώσει τα κλαδιά του και να την
καταλάβει. Τότε και σταματά να υφίσταται η ελεύθερη ζώνη όδευσης πεζών.
Παράδειγμα, στην ΚΥΑ 6213/Β/2022, Άρθρο 19, παράγραφος 3, αναφέρεται ότι η
φύτευση δέντρων γίνεται έξω από την ελεύθερη ζώνη όδευσης πεζών, χωρίς όμως να
αναγράφεται με ακρίβεια η απόσταση.
Προτείνουμε τη σαφή αναφορά, ότι η Ελεύθερη Ζώνη Όδευσης
Πεζών, πρέπει να υπολογίζεται τουλάχιστον 1 μέτρο από την άκρη του σκάμματος
του δέντρου.
Η τελευταία ΚΥΑ του 2022, αλλά και αυτή του 2009, ορίζουν
ότι, ο οδηγός όδευσης τυφλών θα πρέπει να απέχει κατ’ ελάχιστον 50 πόντους από
σταθερό αντικείμενο.
Αυτή η ασάφεια, έχει ως συνέπεια, οι μελετητές να τοποθετούν
τον οδηγό όδευσης τυφλών κατά προσέγγιση στους 50 πόντους, είτε από τα κτήρια,
είτε από την άκρη του πεζοδρομίου. Ως εκ τούτου, ο οδηγός όδευσης τυφλών είναι
μη λειτουργικός και μη ασφαλής. Καθώς, στην πρώτη περίπτωση, γειτνιάζει
με προεξέχοντα στοιχεία των κτηρίων και υλικά που τοποθετούνται, όπως γλάστρες,
σκαλοπάτια, τέντες, καρέκλες κλπ. ενώ στη δεύτερη περίπτωση τοποθετούνται
οριακά από το κράσπεδο του πεζοδρομίου με σοβαρούς κινδύνους για τους τυφλούς,
την έξοδο και την πτώση από το πεζοδρόμιο.
Προτείνουμε τη σαφή αναφορά, ο οδηγός όδευσης τυφλών να
τοποθετείται στο κέντρο της ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών είτε σε πεζοδρόμια,
είτε σε πεζόδρομους.
Δεν υπάρχει καμία ανεξάρτητη αρχή ελέγχου τήρησης και σωστής
εφαρμογής της προαναφερθείσας ΚΥΑ.
Αυτό έχει ως συνέπεια, η εφαρμογή της νομοθεσίας να
επαφίεται στην καλή η μη, θέληση των μελετητών των Δήμων.
Προτείνουμε την θέσπιση ανεξάρτητης αρχής με έδρα την
εκάστοτε Περιφέρεια, με αρμοδιότητα τον έλεγχο σύννομης εφαρμογής και
έγκρισης των μελετών των έργων κοινόχρηστων χώρων.
Στην ΚΥΑ 6213/Β/2022, Άρθρο 19, παράγραφος 6, αναφέρεται η
τοποθέτηση κολωνακίων τύπου (bollards), κυκλικής διατομής ενδεικτικής διαμέτρου
Φ0,13μ. με ύψος έως 0,80μ. Επομένως, η ΚΥΑ δίνει το δικαίωμα να χρησιμοποιηθούν
κολωνάκια πολύ χαμηλού ύψους κι άρα πολύ επικίνδυνα για τους τυφλούς, καθώς δεν
μπορούν να τα εντοπίσουν.
Προτείνουμε τη σαφή αναφορά της ΚΥΑ σε κολωνάκια ύψους από
0,80μ. έως 1,00μ., προκειμένου να γίνονται εύκολα αντιληπτά και από τους
ανθρώπους με οπτική αναπηρία.
Στο Άρθρο 7, παράγραφος 5 της ίδιας ΚΥΑ, αναφέρεται επί
λέξη: («Οδηγός όδευσης τυφλών σε πεζόδρομους: Δεν απαιτείται αλλά ενδείκνυται η
διαμόρφωση οδηγού τυφλών καθ’ όλο το μήκος του πεζοδρόμου»). Με βάση αυτήν την
παράγραφο του άρθρου, οι Δήμοι έχουν το δικαίωμα, να μην κατασκευάζουν οδηγούς
όδευσης τυφλών, εντός των πεζόδρομων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να μην υπάρχει η
δυνατότητα ασφαλούς διέλευσης ενός τυφλού από ένα πεζόδρομο που πιθανόν να
υπάρχουν τραπεζοκαθίσματα, κόσμος, μικροπωλητές, μουσικοί κ.α.
Προτείνουμε τη σαφή αναφορά να επιβάλλεται στους πεζόδρομους
η τοποθέτηση οδηγού όδευσης τυφλών στο κέντρο τους, προκειμένου να μην
καταπατάται από τραπεζοκαθίσματα κ.α. και ο τυφλός να γίνεται άμεσα αντιληπτός
από τους περαστικούς.
Θεωρούμε πως όσα προαναφέραμε είναι μερικά μόνο σημεία που
χρήζουν διόρθωσης. Καλό θα είναι η ΚΥΑ να ελεγχθεί στο σύνολό της, καθώς έπειτα
από επικοινωνία που έχουμε με μηχανικούς των Δήμων, οι ασάφειες και τα
προβλήματα υπερτερούν των λύσεων.
Θα θέλαμε να προβείτε σε κάθε δυνατή ενέργεια προς τη
διόρθωση των ζητημάτων που σας έχουμε υποδείξει.
Με την πεποίθηση ότι η επιστολή μας αυτή θα αφυπνίσει τους
ειδήμονες γύρω από την προσβασιμότητα της Χώρας, αναμένουμε την απάντησή σας
και σας ευχαριστούμε πολύ εκ των προτέρων.
Με εκτίμηση η Δ.Ε.
Πρόεδρος: Μαρκοδημητράκης Μενέλαος
Γεν. Γραμματέας: Κατσιπουλάκη- Γιαννιδάκη Καλλιόπη
Αντιπρόεδρος: Ζαμπετάκη Ελευθερία
Ταμίας: Σπανουδάκης Εμμανουήλ
Οργ. Γραμματέας: Κεντριστάκης Εμμανουήλ
Πηγή: Ε.Σ.Α.μεΑ.