ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ για τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ 2022 Μέρος 32ο

ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ για τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ 2022 Μέρος 32ο

Παρατηρήσεις Συνηγόρου

Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, όλα τα ανωτέρω έργα αναμένεται να ολοκληρωθούν στις 31.12.2025, ενώ στις αρχές του 2023 τα περισσότερα βρίσκονταν σε αρχικό στάδιο υλοποίησης, δηλαδή είχε μόλις εκδοθεί/ ήταν υπό έκδοση η απόφαση ένταξης στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ή είχε ολοκληρωθεί ο σχετικός ανοιχτός διαγωνισμός και είχαν προγραμματιστεί περαιτέρω διαδικασίες μέχρι το τέλος του 2023. Μέχρι τις αρχές του 2023 από τα ως άνω επτά (7) έργα είχε ξεκινήσει η υλοποίηση δύο (2):

             το πρόγραμμα Προσωπικός Βοηθός, στο οποίο, κατά τον χρόνο σύνταξης της παρούσας Έκθεσης λειτουργούσε η α΄ φάση στην Περιφέρεια Αττικής και τα νησιά της, καλύπτοντας 1000 άτομα και αναμενόταν η υλοποίηση της β΄ φάσης για 1000 επιπλέον ωφελούμενους από τις υπόλοιπες Περιφέρειες. Επίσης ανακοινώθηκε ότι από τα μη αναλωθέντα ποσά, επρόκειτο να δημιουργηθούν επιπλέον θέσεις, οι οποίες θα απευθύνονται στο σύνολο των αιτούντων από όλη τη χώρα (74)

             το έργο για τις ψηφιακές δυνατότητες μέσω της Εθνικής Πύλης Αναπηρίας (epan.gov.gr), το οποίο, εφόσον ολοκληρωθεί, αναμένεται να συντελέσει σημαντικά στην απλοποίηση των διαδικασιών για τα άτομα με αναπηρία, την παρούσα χρονική στιγμή είναι ακόμα περιορισμένο: συγκεκριμένα είναι δυνατή η υποβολή αιτήματος για αξιολόγηση και πιστοποίηση αναπηρίας μέσω των νέων ψηφιακών υπηρεσιών του Κέντρου Πιστοποίησης Αναπηρίας (e-ΚΕΠΑ), η υποβολή αιτήματος για χορήγηση Κάρτας Αναπηρίας, η πρόσβαση στα διαθέσιμα δεδομένα που τηρούνται στο Ψηφιακό Μητρώο Ατόμων με Αναπηρία και η πληροφόρηση για τις διαθέσιμες παροχές που σχετίζονται με την αναπηρία, καθώς και για τα κριτήρια επιλεξιμότητας αυτών. Σταδιακά αναμένεται να προστεθούν περισσότερες λειτουργικότητες.

Η ίδια η Κάρτα Αναπηρίας χρησιμεύει προς το παρόν μόνο για την εξυπηρέτηση κατά προτεραιότητα σε υπηρεσίες εξυπηρέτησης κοινού και ως δικαιολογητικό αντί της πιστοποίησης αναπηρίας για τα αναγραφόμενα σε αυτήν δεδομένα. Δεν υποκαθιστά άλλα προβλεπόμενα δικαιολογητικά (πχ δελτίο στάθμευσης ΑμεΑ ή Δελτίο μετακίνησης ΑμεΑ) για τη χορήγηση δικαιωμάτων και παροχών, όπως λανθασμένα σε πολλές περιπτώσεις πιστεύουν οι κάτοχοί της. Περισσότερες παροχές αναμένεται να ενσωματωθούν σταδιακά, ωστόσο πρόκειται για μελλοντικό προγραμματισμό, για την υλοποίηση του οποίου δεν υπάρχει ακόμη σαφής εικόνα.

Σημαντικό ζήτημα που πρέπει οπωσδήποτε να επιλυθεί αποτελεί το γεγονός ότι, όπως ήδη προαναφέρθηκε ανωτέρω, οι πιστοποιήσεις αναπηρίας που εκδίδουν οι στρατιωτικές επιτροπές (ΑΣΥΕ) δεν ψηφιοποιούνται, όπως αυτές των ΚΕΠΑ (75).

Τα λοιπά έργα (η προσβασιμότητα στο δομημένο περιβάλλον, η αποϊδρυματοποίηση, η ένταξη στην εργασία και την απασχόληση και η παροχή εργαλείων στους μαθητές με αναπηρία με απώτερο στόχο τη συνεκπαίδευση), των οποίων δεν είχε ξεκινήσει η υλοποίηση μέχρι τις αρχές του 2023, αποτελούν όχι μόνο δικαιώματα και στόχους που περιλαμβάνονται στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, αλλά και τομείς που χρήζουν σημαντικών βελτιώσεων σύμφωνα με τις επισημάνσεις που έγιναν προς τη χώρα μας στο πλαίσιο της αξιολόγησής της ως προς την εφαρμογή της Σύμβασης (76).

Υπό αυτό το πρίσμα, είναι σαφές ότι όλες οι ανωτέρω μεταρρυθμίσεις έχουν θετικό χαρακτήρα και στόχο την επίλυση προβλημάτων και την κάλυψη

αναγκών, ωστόσο, σαν γενική παρατήρηση, ο Συνήγορος σημειώνει ότι λίγες από αυτές είναι οριζόντιες και έχουν ως αποδέκτες το σύνολο των πολιτών με αναπηρία, όπως π.χ. η δημιουργία της Εθνικής Πύλης Αναπηρίας. Οι περισσότερες απευθύνονται σε συγκεκριμένο, πεπερασμένο αριθμό ατόμων και παρά την αναμφίβολα θετική τους συμβολή στη βελτίωση των συνθηκών ζωής για τα άτομα που θα επωφεληθούν από αυτές, δεν επιφέρουν συνολικές ή μόνιμες αλλαγές και βελτιώσεις και τείνουν να χαρακτηριστούν αποσπασματικές. Αυτός ο χαρακτήρας τους, σε συνδυασμό με τις υψηλές χρηματοδοτικές απαιτήσεις υλοποίησής τους, δημιουργεί εύλογες αμφιβολίες για τη δυνατότητα επέκτασής τους μετά την λήξη των συγκεκριμένων χρηματοδοτικών μηχανισμών στον οποίο έχουν ενταχθεί με ορίζονται τριετίας (2023-2025).

74. https://greece20.gov.gr/epekteinetai-to-programma-toy-prosopikoy-voithoy-se-olitin-ellada/.

75. Βλ. παρούσα Έκθεση, σελ. 24-25

76. Βλ. Ειδική Έκθεση 2020 «Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες» https://old.synigoros.gr/?i=equality.el.reports.835894.