ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ για τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ 2022 Μέρος 21ο

ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ για τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ 2022 Μέρος 21ο

2.7.         ΑΡΝΗΣΗ ΔΗΜΟΥ ΝΑ ΔΕΧΘΕΙ ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗΣ ΑΠΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ, ΨΥΧΙΚΑ ΠΑΣΧΟΝΤΑ

Ο Συνήγορος παρέλαβε αναφορά αδελφής ατόμου με αναπηρία που παραιτήθηκε από την άδεια εκμετάλλευσης περιπτέρου σε Δήμο της οποίας ήταν δικαιούχος και στη συνέχεια ζήτησε ανάκληση της παραίτησης. Ο Δήμος αρνήθηκε να δεχθεί την ανάκληση, παρά την προσκόμιση ιατρικών γνωματεύσεων που βεβαίωναν ότι ο παραιτηθείς παρουσίαζε διαταραχή προσωπικότητας και ψυχωτικά συμπτώματα και ότι μερικές φορές δρούσε αυτοκαταστροφικά, χωρίς επίγνωση των συμφερόντων του. Το σκεπτικό του Δήμου ήταν κατά βάση ότι δεν είχε αποδειχθεί πλάνη ούτε δικαιοπρακτική ανικανότητα του παραιτηθέντα.

Ο Συνήγορος επεσήμανε στο Δήμο ότι σύμφωνα με το άρθρο 131 του Αστικού Κώδικα που απηχεί γενική αρχή του δικαίου, «Η δήλωση της βούλησης είναι άκυρη αν, κατά το χρόνο που έγινε, το πρόσωπο δεν είχε συνείδηση των πράξεων του ή βρισκόταν σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή που περιόριζε αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησής του». Επιπλέον παρατήρησε ότι η Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία επιδιώκει την επίτευξη όχι μόνο της τυπικής αλλά και της πραγματικής ισότητας, η οποία μπορεί να προϋποθέτει άλλοτε την αγνόηση και άλλοτε την αναγνώριση της αναπηρίας ως διαφοροποιητικού χαρακτηριστικού μεταξύ των ανθρώπων (50). Για την υλοποίηση των αρχών και κανόνων της Σύμβασης στην Ελλάδα, προβλέπεται ότι «Κάθε φυσικό πρόσωπο ή νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου υποχρεούται να διασφαλίζει την ισότιμη άσκηση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ στο πεδίο των αρμοδιοτήτων ή δραστηριοτήτων του, λαμβάνοντας κάθε πρόσφορο μέτρο και απέχοντας από οποιαδήποτε ενέργεια ή πρακτική που ενδέχεται να θίγει την άσκηση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ. Ιδίως υποχρεούται: γ) να παρέχει, όπου απαιτείται σε συγκεκριμένη περίπτωση, εύλογες προσαρμογές υπό τη μορφή εξατομικευμένων και κατάλληλων τροποποιήσεων, ρυθμίσεων και ενδεδειγμένων μέτρων, χωρίς την επιβολή δυσανάλογου ή αδικαιολόγητου βάρους […]» (άρθρο 61 παρ. 1 Ν. 4488/2017).

Τέλος, ο Συνήγορος επεσήμανε ότι είναι μάλλον απίθανο ένας μέσος άνθρωπος να παραιτηθεί από μια σίγουρη πηγή εισοδήματος χωρίς σοβαρό λόγο, πόσο μάλλον όταν ο ίδιος δεν απασχολείτο με προσωπική εργασία στο περίπτερο, αλλά εισέπραττε το ενοίκιο από την εκμετάλλευση του, γεγονός που συνηγορεί στο ότι η συγκεκριμένη ενέργεια οφείλονταν στη συγκεκριμένη διανοητική κατάσταση του παραιτηθέντα.

Με βάση τις παραπάνω σκέψεις, ο Συνήγορος πρότεινε στο Δήμο να προχωρήσει σε εξέταση του αιτήματος ανάκλησης από την παραίτηση, προβαίνοντας σε ουσιώδη έλεγχο των στοιχείων που θα επέτρεπαν την εφαρμογή του άρθρου 131 του Α.Κ. και λαμβάνοντας υπόψη τις υποχρεώσεις του δυνάμει του άρθρου 61 παρ. 1 του Ν. 4488/2017. Ο Δήμος ενέμεινε στην αρχική του άρνηση, επικαλούμενος ότι δεν είχε προκύψει δικαιοπρακτική ανικανότητα του παραιτηθέντα και κατ’ επέκταση δήλωση ανίκανου που να επιφέρει ακυρότητα της δήλωσης, καθόσον τούτο θα έπρεπε να προκύπτει από δικαστική απόφαση που να βεβαιώνει για ποιες πράξεις υπήρχε η δικαιοπρακτική ανικανότητα.

ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ για τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ 2022 Μέρος 22ο

50. Βλ. σε § 10 του Γενικού Σχολίου 6 της Επιτροπής της Σύμβασης για την Ισότητα και τη Μη-Διάκριση, διαθέσιμη στα αγγλικά στην ιστοσελίδα: https://digitallibrary.un.org/record/1626976/files/CRPD_C_GC_6-EN.pdf