ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ για τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ 2022 Μέρος 14ο

ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ για τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ 2022 Μέρος 14ο

2. ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΝΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΑΜΕΑ

2.1.         Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΚΩΝ ΠΑΡΟΧΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΤΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ

Ο Συνήγορος του Πολίτη είχε επισημάνει τα προβλήματα που ανακύπτουν από την έλλειψη συνεργασίας ΟΠΕΚΑ και e-ΕΦΚΑ κατά την επεξεργασία αιτήσεων παροχής οικονομικών ενισχύσεων (41), με κυριότερο πρόβλημα αυτό της απώλειας παροχών λόγω ελλιπούς πληροφόρησης ή και εσφαλμένων οδηγιών εκ μέρους των υπηρεσιών των φορέων, καθώς και άγνοιας των πολιτών ως προς τις πολύπλοκες και σύνθετες διαδικασίες χορήγησης ασφαλιστικών και προνοιακών παροχών. Συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε συχνά το φαινόμενο τα άτομα με αναπηρία να υποβάλλουν αίτηση στον Ο.Π.Ε.Κ.Α. για προνοιακό επίδομα/ οικονομική ενίσχυση αναπηρίας, ενώ έχουν τις ασφαλιστικές προϋποθέσεις για λήψη αναπηρικής σύνταξης ή εξωιδρυματικού επιδόματος ή επιδόματος απόλυτης αναπηρίας από τον ασφαλιστικό φορέα. Αντιστρόφως, παρατηρήθηκε ότι πολίτες, αντί να απευθύνονται στον Ο.Π.Ε.Κ.Α., απευθύνονται στον ασφαλιστικό φορέα δίχως να θεμελιώνουν τις ασφαλιστικές προϋποθέσεις, με αποτέλεσμα να διαπιστώνεται η αναρμοδιότητα μετά την πάροδο ιδιαίτερα μακρού χρονικού διαστήματος (συχνά πέραν του έτους). Ο αρμόδιος φορέας χορηγούσε τελικά την παροχή, από την ημερομηνία όμως που επιλήφθηκε και όχι από την αρχική ημερομηνία υποβολής της αίτησης στον αναρμόδιο φορέα, με συνέπεια οι δικαιούχοι να χάνουν παροχές ιδιαίτερα μεγάλου ύψους.

Οι διατάξεις του ν. 4961/2022 (ΦΕΚ Α’ 146) για την Εθνική Πύλη Αναπηρίας απαντούν εν πολλοίς στο ανωτέρω ζήτημα. Εισάγεται ενιαία διαδικασία πιστοποίησης αναπηρίας και ρητά ορίζεται ως χρόνος έναρξης των ασφαλιστικών και προνοιακών παροχών αναπηρίας ο χρόνος υποβολής της αίτησης για την πιστοποίηση της αναπηρίας. Ειδικότερα, με τη θέσπιση της διάταξης του άρθρου 103 παρ. 10 (Ν. 4961/2022) ορίζεται ότι: «Αν το άτομο με αναπηρία που έχει πιστοποιηθεί με την παραπάνω διαδικασία υποβάλλει αίτημα προς τον e-Ε.Φ.Κ.Α. ή τον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ο.Π.Ε.Κ.Α.) για χορήγηση παροχής ή κοινωνικής υπηρεσίας που σχετίζεται με την αναπηρία εντός τεσσάρων (4) μηνών από την ημερομηνία έκδοσης της Γ.Α.Π.Α., ως ημερομηνία υποβολής της αίτησης στον αντίστοιχο φορέα λογίζεται η ημερομηνία υποβολής της αίτησης για πιστοποίηση αναπηρίας. Η ίδια συνέπεια επέρχεται και στην περίπτωση κατά την οποία, μετά από την κοινοποίηση απόρριψης αίτησης που έχει υποβληθεί εντός της παραπάνω προθεσμίας από ένα από τους παραπάνω δύο φορείς, ο αιτών υποβάλει αίτημα στον έτερο φορέα εντός δύο (2) μηνών».

Με τη νέα ρύθμιση εξασφαλίζεται ότι ο δικαιούχος της παροχής δεν κινδυνεύει να απωλέσει δικαιούμενα ποσά σε περίπτωση που λόγω εσφαλμένης εκτίμησης ή λάθος πληροφόρησης υποβάλει την αίτησή του σε αναρμόδιο φορέα.

Εντούτοις, επισημαίνεται ότι η έλλειψη συνεργασίας και διασύνδεσης των δύο φορέων, όπως αυτή περιγράφεται ανωτέρω, εξακολουθεί να δυσχεραίνει την ταχεία διεκπεραίωση των υποθέσεων και να σημειώνονται καθυστερήσεις στη χορήγηση των παροχών, χωρίς ωστόσο η καθυστέρηση να σημαίνει οριστική απώλεια των δικαιωμάτων. Ως εκ τούτου η εξασφάλιση της συνεργασίας και διασύνδεσης παραμένει ζητούμενο.

Επίσης, προτείνεται όπως ληφθεί μέριμνα, ενδεχομένως δια της έκδοσης σχετικής εγκυκλίου, και για τις εκκρεμείς υποθέσεις αιτήσεων που υποβλήθηκαν πριν την εφαρμογή του νόμου και δεν υπάγονται ρητώς στο πεδίο εφαρμογής του, ώστε κατ’ ενιαίο τρόπο να γίνεται δεκτή η έναρξη του δικαιώματος από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης πιστοποίησης αναπηρίας και να μην επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια και την επιείκεια του διοικητικού οργάνου (42).

41. Βλ. Ειδική Έκθεση 2021 «Δικαιώματα των ατόμων με Αναπηρίες», σελ. 54.

42. ΦΥ 302259.