Εκλογές 2023: Πώς θα ψηφίσουν τα άτομα με αναπηρία
Για πρώτη φορά στις εκλογές της 21ης Μαΐου εγκύκλιος
προβλέπει ειδικά διαμορφωμένους χώρους. Ένα πολύ σημαντικό βήμα που όμως
αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό από ανάπηρους πολίτες που έχουν επανειλημμένα
βιώσει «μειωτικές» καταστάσεις σε προηγούμενες εκλογικές διαδικασίες
Δήμητρα Τριανταφύλλου15.05.2023 • 20:25
Εκλογές 2023: Πώς θα ψηφίσουν τα άτομα με αναπηρία
Από τότε που θυμάται τον εαυτό του να ψηφίζει, ο 46χρονος
σήμερα Νίκος, ο οποίος χρησιμοποιεί αμαξίδιο από τα 18 του, ανακαλεί τη
διαδικασία ως «μειωτική». Τα τελευταία 15 χρόνια ασκεί τα εκλογικά του
δικαιώματα στην περιοχή του Κόκκινου Μύλου, σε ένα σχολείο με πολλά σκαλιά στην
είσοδό του. Έτσι, ο ίδιος συμμετέχει στις εκλογές από το αυτοκίνητο του, με
έναν δικαστικό αντιπρόσωπο να καταφθάνει κάθε φορά στο παράθυρο του οδηγού, με
τα ψηφοδέλτια ανά χείρας.
Στις προσεχείς εκλογές η διαδικασία αναμένεται να είναι
διαφορετική, μιας και για πρώτη φορά θα λειτουργήσουν οι «Ειδικά Διαμορφωμένοι
Χώροι» για τα άτομα με αναπηρία, σύμφωνα με διάταξη που εντάχθηκε στον νόμο
«5043/2023» (ρυθμίσεις σχετικά με τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και
β’ βαθμού και Διατάξεις για την ευζωία των ζώων συντροφιάς).
Συγκεκριμένα, σε κάθε κατάστημα ψηφοφορίας όπου δεν
καθίσταται δυνατό όλα τα εκλογικά τμήματα να βρίσκονται σε ισόγειο όροφο και να
πληρούν τα κριτήρια προσβασιμότητας, προβλέπεται η λειτουργία χώρου υποδοχής
και υποστήριξης εκλογέων με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα. Οι
συγκεκριμένοι χώροι θα βρίσκονται στο ισόγειο κάθε σχολείου, όσο πιο κοντά
γίνεται στην είσοδο.
Εκλογές 2023: Πώς θα ψηφίσουν τα άτομα με αναπηρία-1
Την ευθύνη για τη δημιουργία αυτών των χώρων έχουν οι Δήμοι.
Στα σχολεία που απαιτούνται τέτοια τμήματα, θα παρευρίσκεται ένας υπάλληλος του
Δήμου, ο οποίος και θα έχει την ευθύνη για την εύρυθμη λειτουργία του χώρου,
την υποδοχή των εκλογέων και την επικοινωνία με τον δικαστικό αντιπρόσωπο.
Στην πράξη, θα συμβαίνει το εξής: Με την προσέλευση του
εκλογέα, θα ενημερώνεται ο δικαστικός αντιπρόσωπος ο οποίος θα μεταβαίνει στον
ειδικά διαμορφωμένο χώρο, παρέχοντας στον ανάπηρο πολίτη, όλα τα ψηφοδέλτια και
τον απαιτούμενο φάκελο. Εφόσον είναι αναγκαίο, ο εκλογέας θα μπορεί να μπει στο
παραβάν μαζί με τον συνοδό του, αν το επιθυμεί, με την παρουσία όμως και του
δικαστικού αντιπρόσωπου να είναι σε αυτή την περίπτωση απαραίτητη. Μετά την
έξοδο του εκλογέα, ο δικαστικός αντιπρόσωπος παίρνει τον φάκελο, τον μεταφέρει
στο αντίστοιχο εκλογικό τμήμα και τον ρίχνει στην κάλπη.
Σημειώνεται πως για πρώτη φορά, η είσοδος στον χώρο υποδοχής
επιτρέπεται μαζί με σκύλο βοηθείας (οδηγός) ατόμων με αναπηρία.
Ζητούμενο η μυστικότητα της ψήφου
H Ιωάννα Μαρία Γκέρτσου, ακτιβίστρια με πολυετή δράση για τα
δικαιώματα των τυφλών και των ανθρώπων με προβλήματα όρασης αλλά και πρόεδρος
ΔΣ της «Σχολής Εκπαίδευσης Σκύλων-Οδηγών Τυφλών Λάρα», εμφανίζεται σκεπτική.
Όσον αφορά στην πρόβλεψη για τους σκύλους οδηγούς για άτομα
με αναπηρία στους ειδικά διαμορφωμένους χώρους, η ίδια θεωρεί πως είναι μια
πολύ θετική εξέλιξη, καθώς αναγνωρίζεται επίσημα το δικαίωμα στη χρήση των
σκύλων-οδηγών για τους αναπήρους -κυρίως με θέματα όρασης- πολίτες.
«Πολύ συχνά, τόσο ιδιωτικές όσο και δημόσιες υπηρεσίες
αρνούνται να μας επιτρέψουν να κάνουμε χρήση του δικαιώματός μας, παρότι είναι
κατοχυρωμένο» τονίζει η κ. Γκέρτσου εκφράζοντας όμως σε αυτό το σημείο μια
βασική ένστασή της. «Το ότι εγώ πρέπει να είμαι και με έναν δικό μου άνθρωπο
και με έναν δικαστικό αντιπρόσωπο μέσα στο παραβάν για να ψηφίσω δεν μου
φαίνεται πρακτικό. Αναρωτιέμαι πώς θα χωρέσουμε κι οι τρεις σε ένα τέτοιο
παραβάν, το έχουν προβλέψει αυτό;» διερωτάται.
Ακόμα πιο σημαντικό όμως για την κ. Γκέρτσου είναι το ζήτημα
της μυστικότητας της ψήφου. «Θα μπορούσαμε να ψηφίζουμε με ψηφοδέλτια σε μορφή
Braille, όπως συμβαίνει για παράδειγμα όταν ψηφίζουμε για τις εκλογές στους
φορείς που απευθύνονται σε μη βλέποντες. Ή με μια εφαρμογή με την οποία θα
χρησιμοποιούμε ακουστικά. Λύσεις υπάρχουν. Χρειάζεται απλώς οργάνωση και φυσικά
να συγκεντρώσει κάθε Δήμος πόσα τέτοια άτομα έχει στους καταλόγους του. Θέλω να
ψηφίζω με πλήρη ελευθερία, μόνη μου στο παραβάν, όπως κάνουν όλοι οι πολίτες.
Αυτή είναι η ουσιαστική λύση».
«Για πρώτη φορά αξιοπρεπής διαδικασία»
Ο Ιωάννης Βαρδακαστάνης, πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας
Ατόμων με Αναπηρία, επισημαίνει μιλώντας στην «Κ» πως η νέα ρύθμιση δεν λύνει
συνολικά το πρόβλημα. «Εμείς θέλουμε όλα τα σχολεία να είναι απoλύτως
προσβάσιμα και να μην χρειάζονται καθόλου οι ειδικά διαμορφωμένοι χώροι», λέει,
τονίζοντας όμως πως αποτελεί μια λύση η οποία εξασφαλίζει ευπρέπεια και
αξιοπρέπεια στη διαδικασία της ψήφου. «Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό βήμα.
Παρότι δεν υποστηρίζουμε την έννοια του “ξεχωριστού” για τα άτομα με αναπηρία,
μιας και αυτό συντελεί στη διατήρηση του στίγματος, μπαίνει πια ένα τέλος στη
ντροπιαστική διαδικασία του να ψηφίζει ένας πολίτης στο πεζοδρόμιο».
Ο ίδιος υπογραμμίζει μάλιστα πως η εν λόγω λύση αφορά όχι
μόνο τους ανάπηρους πολίτες αλλά και πολίτες με παροδική δυσκολία
κινητικότητας- για παράδειγμα τις εγκύους, έναν άνθρωπο που έχει σπάσει το πόδι
του, έναν ηλικιωμένο που μετακινείται με μεγάλη δυσκολία κ.λπ. Οι δημοτικές
αρχές, όμως, θα πρέπει να έχουν εξασφαλίσει όχι απλώς την εύρυθμη λειτουργία
αυτών των χώρων αλλά και την άρση οποιουδήποτε εμποδίου υπάρχει μέχρι να φτάσει
ένας πολίτης στην αίθουσα.
Εκλογές 2023: Πώς θα ψηφίσουν τα άτομα με αναπηρία-2
«Μην ξεχνάτε πως τα προβλήματα της προσβασιμότητας ξεκινούν
συχνά πριν από την είσοδο ενός σχολείου» λέει ο ίδιος χαρακτηριστικά,
εκφράζοντας την αισιοδοξία του πως οι δήμοι θα έχουν φροντίσει για την άρση
αυτών των ζητημάτων. «Θα φανεί στην πράξη την ερχόμενη Κυριακή» καταλήγει ο κ.
Βαρδακαστάνης.
Με την παραπάνω άποψη συμφωνεί και ο πρόεδρος της Κεντρικής
Ένωσης Δήμων Ελλάδας, Δημήτρης Παπαστεργίου, ο οποίος αναφέρει στην «Κ» πως
υπήρχε διάστημα ενός μήνα απ’ όταν ψηφίστηκε ο νόμος, ώστε να διευθετήσουν οι
Δήμοι, έστω προσωρινά, την απρόσκοπτη πρόσβαση σε ένα σχολικό κτίριο.
Εκλογές 2023: Πώς θα ψηφίσουν τα άτομα με αναπηρία-3
Όσο για τον Νίκο, θέλει κι αυτός να το διαπιστώει στην πράξη. «Αν ο Δήμος δεν έχει φροντίσει να τοποθετηθεί ράμπα στην είσοδο του σχολείου για να φτάσω σε αυτήν την ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα, τι θα γίνει; Δεν δέχομαι ξανά στη ζωή μου να με σηκώσουν μαζί με το καροτσάκι οι φίλοι μου στα χέρια τους για να καταφέρω να ψηφίσω»
Το άρθρο 36 του νόμου 5043 του 2023 χώρος υποδοχής και υποστήριξης εκλογέων με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα κατά τις βουλευτικές εκλογές - Προσθήκη παρ. 3Α στο άρθρο 83 του π.δ. 26/2012
Το άρθρο 36 του νόμου 5043 του 2023 χώρος υποδοχής και υποστήριξης εκλογέων με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα κατά τις βουλευτικές εκλογές - Προσθήκη παρ. 3Α στο άρθρο 83 του π.δ. 26/2012
ΝΟΜΟΣ ΥΠ' ΑΡΙΘΜ. 5043/2023
ΦΕΚ 91/Α/13-4-2023
Ρυθμίσεις σχετικά με τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης α' και β' βαθμού - Διατάξεις για την ευζωία των ζώων συντροφιάς - Διατάξεις για το ανθρώπινο δυναμικό του δημοσίου τομέα - Λοιπές ρυθμίσεις του Υπουργείου Εσωτερικών και άλλες επείγουσες διατάξεις.
Άρθρο 36
Χώρος υποδοχής και υποστήριξης εκλογέων με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα κατά τις βουλευτικές εκλογές - Προσθήκη παρ. 3Α στο άρθρο 83 του π.δ. 26/2012
Στο άρθρο 83 του π.δ. 26/2012 (Α' 57), περί του τρόπου ψηφοφορίας κατά τις βουλευτικές εκλογές, προστίθεται παρ. 3Α ως εξής:
«3Α. Σε κάθε κατάστημα ψηφοφορίας στην ελληνική επικράτεια, στο οποίο δεν καθίσταται δυνατό όλα τα εκλογικά τμήματα να βρίσκονται σε ισόγειο όροφο και να πληρούν τα κριτήρια προσβασιμότητας Ατόμων με Αναπηρία (Α.μεΑ.), λειτουργεί χώρος υποδοχής και υποστήριξης εκλογέων με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα. Η λειτουργία, τα χαρακτηριστικά και ο ρόλος του χώρου προσδιορίζονται ως εξής:
α. Ο χώρος υποδοχής και υποστήριξης εκλογέων με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα βρίσκεται στον ισόγειο όροφο του καταστήματος ψηφοφορίας, είναι προσβάσιμος σε άτομα με κινητικά προβλήματα, διαθέτει ειδική ράμπα εφόσον χρειάζεται, πληροί τις ισχύουσες προδιαγραφές πυρασφάλειας, διαθέτει αναρτημένο διακριτό και ευδιάκριτα αναγνώσιμο τίτλο για την εύκολη αναγνώρισή του από τους εκλογείς και τους συνοδούς αυτών και είναι εφοδιασμένος με διαχωριστικό ψηφοφορίας (παραβάν).
β. Την ευθύνη για τη δημιουργία του ως άνω χώρου έχει ο οικείος δήμος, ο οποίος επιλέγει αυτόν που διαθέτει τα καταλληλότερα κατά τα ανωτέρω τεχνικά χαρακτηριστικά.
γ. Στον χώρο αυτόν παρευρίσκεται υπάλληλος του οικείου δήμου, και εφόσον ο αριθμός των δημοτικών υπαλλήλων δεν επαρκεί, της περιφέρειας, ο οποίος ορίζεται με σχετική απόφαση του δημάρχου ή του περιφερειάρχη και έχει την ευθύνη για την εύρυθμη λειτουργία του χώρου, την υποδοχή των εκλογέων που προσέρχονται σε αυτόν και την επικοινωνία με τον δικαστικό αντιπρόσωπο.
δ. Με την προσέλευση του εκλογέα στον χώρο υποδοχής και υποστήριξης εκλογέων με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα, ο αρμόδιος υπάλληλος της περ. γ' ενημερώνει αμελλητί με κάθε πρόσφορο μέσο τον δικαστικό αντιπρόσωπο του εκλογικού τμήματος στο οποίο ανήκει ο εκλογέας και του αναφέρει τα στοιχεία ταυτότητάς του. Ο δικαστικός αντιπρόσωπος, αφού επαληθεύσει την εγγραφή του εκλογέα στον εκλογικό κατάλογο, προσέρχεται στον χώρο υποδοχής και υποστήριξης εκλογέων με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα, έχοντας μαζί του πλήρη σειρά ψηφοδελτίων, ένα λευκό ψηφοδέλτιο και έναν φάκελο με σφραγίδα και μονογραφή για την εισαγωγή του ψηφοδελτίου.
ε. Ο δικαστικός αντιπρόσωπος επαληθεύει τα στοιχεία ταυτότητας του εκλογέα με τα αντίστοιχα στοιχεία του εκλογικού καταλόγου και διαβεβαιώνεται ως προς την ταυτοπροσωπία του. Στον χώρο εντός του διαχωριστικού ψηφοφορίας για την επιλογή του ψηφοδελτίου, αποκλειστική πρόσβαση, εφόσον είναι αναγκαίο, εκτός από τον εκλογέα, έχουν: εα) ο δικαστικός αντιπρόσωπος και εβ) τυχόν συνοδός του εκλογέα, με την ευθύνη και την παρουσία του δικαστικού αντιπροσώπου. Ο δικαστικός αντιπρόσωπος βοηθά στην έκφραση της επιθυμίας του εκλογέα με την απαιτούμενη διακριτικότητα και εχεμύθεια για την τήρηση της μυστικότητας της ψήφου.
στ. Στο κατάστημα ψηφοφορίας και στον χώρο υποδοχής και υποστήριξης εκλογέων με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα επιτρέπεται η είσοδος σκύλων βοηθείας (οδηγών) ατόμων με αναπηρία.
ζ. Μετά την έξοδο του εκλογέα από το διαχωριστικό ψηφοφορίας, ο δικαστικός αντιπρόσωπος με ευθύνη του παίρνει τον φάκελο που περιέχει το ψηφοδέλτιο που επέλεξε ο εκλογέας, τον μεταφέρει στο αντίστοιχο εκλογικό τμήμα όπου είναι εγγεγραμμένος να ψηφίσει ο εκλογέας και τον ρίχνει στην κάλπη. Ο δικαστικός αντιπρόσωπος προβαίνει στη διαδικασία της ενημέρωσης του εκλογικού καταλόγου και της αρμόδιας εφορευτικής επιτροπής. Σε όλα τα στάδια της ως άνω καθοριζόμενης διαδικασίας, με την επιφύλαξη του δευτέρου εδαφίου της περ. ε', ο δικαστικός αντιπρόσωπος συνοδεύεται από μέλη της εφορευτικής επιτροπής, καθώς και από εκλογικούς αντιπρόσωπους.»