Νόμος 4997/2022 – ΦΕΚ 219/Α/25-11-2022: Εξορθολογισμός
ασφαλιστικής και συνταξιοδοτικής νομοθεσίας, ενίσχυση ευάλωτων κοινωνικών
ομάδων και άλλες διατάξεις – κύρια άρθρα που αφορούν την Αναπηρία – Μέρος 2ο
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ’
ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΝΟΙΑ ΚΑΙ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΚΑΙ ΤΟΝ
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΠΡΟΝΟΙΑΚΩΝ ΕΠΙΔΟΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
Άρθρο 49
Μη αναζήτηση αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών
1.Προνοιακές αναπηρικές παροχές σε χρήμα της περ. ε) της
παρ. 1 του άρθρου 4 του ν. 4520/2018 (Α’ 30), οι οποίες καταβλήθηκαν
αχρεωστήτως μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος, δεν καταλογίζονται στους
λήπτες και δεν αναζητούνται, αν έχουν ήδη καταλογισθεί από τον Οργανισμό
Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ο.Π.Ε.Κ.Α.) και δεν έχουν
εισπραχθεί μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος. Οι διαδικασίες καταλογισμού
και αναζήτησης εκκινούν ή κινούνται, αν διακόπηκαν σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο,
αν διαπιστωθεί ότι η καταβολή της παροχής οφείλεται σε πράξεις ή παραλείψεις
που αποδίδονται σε δόλο του δικαιούχου ή του νόμιμου εκπροσώπου του.
2.Ο Ηλεκτρονικός Εθνικός Φορέας Κοινωνικής Ασφά-λισης
ενημερώνει αμελλητί τον Ο.Π.Ε.Κ.Α. για την έκδοση κάθε νέας σύνταξης.
Άρθρο 50
Συμψηφισμός, παραγραφή και ρύθμιση αχρεωστήτως καταβληθέντων
ποσών από τον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης –
Τροποποίηση άρθρου 45 ν. 4520/2018
Στο άρθρο 45 του ν. 4520/2018 (Α’ 30), περί της ανάκτησης
αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών από τον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων και
Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ο.Π.Ε.Κ.Α.), επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α)
ο τίτλος τροποποιείται, ώστε να αναφέρεται σε ειδικές και όχι σε γενικές
διατάξεις για την ανάκτηση αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών, β) στην παρ. 1
επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: βα) το πρώτο εδάφιο τροποποιείται, ώστε
να αναφέρεται σε προνοιακές παροχές σε χρήμα και όχι γενικώς σε προνοιακές
παροχές, να προβλέπεται ότι η άτοκη επιστροφή αχρεώστητων καταβολών
διενεργείται εφάπαξ ή σε μηνιαίες δόσεις, ο αριθμός των οποίων δεν μπορεί να
υπερβαίνει τις εβδομήντα δύο (72), και να προβλέπεται ότι ο συμψηφισμός
διενεργείται με οποιαδήποτε προνοιακή παροχή σε χρήμα που καταβάλλεται στον
οφειλέτη από τον Ο.Π.Ε.Κ.Α., και όχι με το σύνολο των χορηγούμενων παροχών, ββ)
το δεύτερο εδάφιο καταργείται, και βγ) προστίθενται νέα, δεύτερο, τρίτο,
τέταρτο, πέμπτο, έκτο, έβδομο, όγδοο, ένατο και δέκατο, εδάφια, γ) το πρώτο
εδάφιο της παρ. 2 τροποποιείται, ώστε το ύψος της μηνιαίας δόσης που
καταβάλλεται σε περίπτωση συμψηφισμού να ανέρχεται στο ένα έκτο (1/6), και όχι
στο ένα πέμπτο (1/5) του μεικτού μηνιαίου ποσού των παροχών, δ) το πρώτο εδάφιο
της παρ. 5 τροποποιείται, ώστε να αναφέρεται σε λογαριασμό πληρωμών, και όχι σε
τραπεζικό λογαριασμό, ε) η παρ. 6 τροποποιείται, ώστε να μην αναζητείται το
ποσό των παροχών που καταβλήθηκε αχρεωστήτως, αν αυτό είναι μικρότερο από εκατό
(100), και όχι μικρότερο από είκοσι (20), ευρώ, και το άρθρο 45 διαμορφώνεται
ως εξής:
«Άρθρο 45
Ειδικές διατάξεις για την ανάκτηση αχρεωστήτως καταβληθεισών
παροχών – παραγραφή – απόδοση παροχών στους κληρονόμους και έξοδα κηδείας
1.Κάθε προνοιακή παροχή σε χρήμα, επίδομα, οικονομική
ενίσχυση ή σύνταξη, που καταβάλλεται αχρεωστήτως από τον Ο.Π.Ε.Κ.Α.,
καταλογίζεται στους λαβόντες και επιστρέφεται άτοκα, εφάπαξ ή σε μηνιαίες
δόσεις, ο αριθμός των οποίων δεν μπορεί να υπερβαίνει τις εβδομήντα δύο (72), ή
συμψηφίζεται με οποιαδήποτε προνοιακή παροχή σε χρήμα που καταβάλλεται στον
οφειλέτη από τον Ο.Π.Ε.Κ.Α.. Ο καταλογισμός των αχρεωστήτως καταβληθεισών
προνοιακών παροχών του πρώτου εδαφίου δεν δύναται να ανατρέχει σε χρονικό
διάστημα πέραν της πενταετίας από την έκδοση της καταλογιστικής πράξης. Το
δεύτερο εδάφιο εφαρμόζεται αυτεπαγγέλτως και σε εκκρεμείς σε οποιοδήποτε στάδιο
διοικητικής ή ενδικοφανούς διαδικασίας υποθέσεις καταλογισμού. Από την εφαρμογή
του δεύτερου και του τρίτου εδαφίου εξαιρούνται προνοιακές παροχές του πρώτου
εδαφίου που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως λόγω πλάνης του Ο.Π.Ε.Κ.Α. ως προς την
πλήρωση των προϋποθέσεων χορήγησής τους και η πλάνη αυτή προκλήθηκε με δόλο του
λήπτη τους. Στις περιπτώσεις αυτές το δικαίωμα του Ο.Π.Ε.Κ.Α. να εκδώσει πράξη
καταλογισμού υπόκειται σε δεκαετή παραγραφή. Η εκτέλεση των καταλογιστικών
πράξεων για την είσπραξη των οφειλών του πρώτου εδαφίου αναστέλλεται με την
καταβολή της πρώτης δόσης και υπό την προϋπόθεση ότι οι εντεύθεν οφειλόμενες
δόσεις δεν καθίστανται ληξιπρόθεσμες. Αν εντός έξι (6) μηνών από την
κοινοποίηση της καταλογιστικής πράξης, η οποία εκδίδεται μετά από την έναρξη
ισχύος της υπουργικής απόφασης του τελευταίου εδαφίου, η οφειλή από αχρεώστητη
καταβολή δεν υπαχθεί σε ρύθμιση για την εξόφλησή της μέσω δόσεων ή δεν
εξοφληθεί εφάπαξ, τα αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά αναζητούνται σύμφωνα με τις
διατάξεις του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ν. 4978/2022, Α’ 190). Γ ια τις
καταλογιστικές πράξεις που βρίσκονται σε ισχύ κατά την έναρξη ισχύος της
υπουργικής απόφασης του τελευταίου εδαφίου και για τις οποίες δεν έχει
ολοκληρωθεί η διαδικασία εκτέλεσης, η προθεσμία των έξι (6) μηνών για την
υπαγωγή των οφειλών από αχρεώστητη καταβολή σε ρύθμιση ή για την εφάπαξ
εξόφλησή τους, κινείται από την έναρξη ισχύος της υπουργικής απόφασης. Κατά τη
διάρκεια της εξάμηνης προθεσμίας του έβδομου και του όγδοου εδαφίου κάθε
διαδικασία εκτέλεσης αναστέλλεται. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών
και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ρυθμίζονται η διαδικασία υπαγωγής οφειλών
σε ρύθμιση μηνιαίων δόσεων, οι όροι και οι προϋποθέσεις για τη διατήρηση και
την απώλεια του σχετικού δικαιώματος, ο αριθμός των δόσεων σε συνάρτηση με το
ύψος της οφειλής, το ελάχιστο ποσό κάθε δόσης, το οποίο δεν μπορεί να είναι
κατώτερο των είκοσι (20) ευρώ, και κάθε άλλο θέμα για την εφαρμογή του
παρόντος.
2.Ο συμψηφισμός πραγματοποιείται σε μηνιαίες δόσεις, το ύψος
καθεμιάς από τις οποίες δεν μπορεί να υπερβαίνει το ένα έκτο (1/6) του μεικτού
μηνιαίου ποσού των παροχών ή εφάπαξ στην περίπτωση αναδρομικά χορηγούμενων
παροχών. Αν το δικαιούμενο μεικτό μηνιαίο ποσό των παροχών είναι μικρότερο των
πενήντα (50) ευρώ, παρακρατείται πλήρως μέχρι την εξόφληση της οφειλής.
3.Γ ια την αναζήτηση των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών
εκδίδεται απόφαση καταλογισμού από τον Προϊστάμενο της αρμόδιας Διεύθυνσης του
Ο.Π.Ε.Κ.Α., στην οποία αναφέρονται τα στοιχεία ταυτότητας του οφειλέτη, η
ακριβής χρονολογία και ο τόπος έκδοσης της απόφασης, ο αύξων αριθμός αυτής, τα
έγγραφα στοιχεία τα οποία λήφθηκαν υπόψη, η αιτιολογία έκδοσης, το οφειλόμενο
ποσό, η χρονική περίοδος μέσα στην οποία εισπράχθηκε αχρεωστήτως το
καταλογιστέο ποσό, καθώς επίσης ο τρόπος επιστροφής του. Κατά της
καταλογιστικής απόφασης επιστροφής αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών
επιτρέπεται η άσκηση προσφυγής από τον οφειλέτη, σύμφωνα με το άρθρο 46. H
προθεσμία για την άσκηση προσφυγής και η άσκησή της δεν αναστέλλουν την
είσπραξη των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών μέσω συμψηφισμού.
4.Σε περίπτωση θανάτου του δικαιούχου, οι αχρεωστήτως
καταβληθείσες σε αυτόν παροχές αναζητούνται από τους νόμιμους κληρονόμους του ή
συμψηφίζονται με οφειλόμενες στο θανόντα και στους νόμιμους κληρονόμους του
αναδρομικές παροχές. Αν το δικαιούμενο ποσό δεν επαρκεί για την εξόφληση της
οφειλής, το ποσό που υπολείπεται, αναζητείται από τους δικαιούχους, σύμφωνα με
τις διατάξεις του παρόντος, κατά την κληρονομική τους μερίδα.
5.Αν στον λογαριασμό πληρωμών του δικαιούχου παροχών από τον
Ο.Π.Ε.Κ.Α. υπάρχει συνδικαιούχος και αναληφθούν ποσά που πιστώθηκαν αχρεωστήτως
στο λογαριασμό μετά το θάνατο του δικαιούχου, τα αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά,
όταν το υπόλοιπο του κοινού λογαριασμού δεν αρκεί για την επιστροφή τους,
μπορεί να αναζητούνται και από τους συνδικαιούχους του κοινού λογαριασμού. Η
διάταξη της παρ. 9 του άρθρου 13 του ν. 2703/1999 (Α’ 72), όπως αυτή
τροποποιήθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 19 του ν. 2972/2001 (Α’ 291),
εφαρμόζεται και για τον Ο.Π.Ε.Κ.Α..
6.Αν το ποσό των παροχών που καταβλήθηκε αχρεωστήτως είναι
μικρότερο από εκατό (100) ευρώ, δεν αναζητείται.
7.Οποιαδήποτε προνοιακή παροχή, επίδομα, σύνταξη ή
οικονομική ενίσχυση, η οποία χορηγείται από τον Ο.Π.Ε.Κ.Α. και οφείλεται σε
αποβιώσαντα δικαιούχο, καταβάλλεται στους νόμιμους κληρονόμους αυτού, ύστερα
από αίτηση και προσκόμιση των αναγκαίων για την απόδειξη της κληρονομικής τους
ιδιότητας δικαιολογητικών. Τα οφειλόμενα ποσά καταβάλλονται, χωρίς ευθύνη του
Ο.Π.Ε.Κ.Α. έναντι άλλων δικαιούχων, οι οποίοι μπορεί να στραφούν μόνο κατά των
λαβόντων.
8.Σε περίπτωση θανάτου ανασφάλιστου υπερήλικα του ν.
1296/1982, καταβάλλονται από τον Ο.Π.Ε.Κ.Α. στον επιμεληθέντα της κηδείας,
ύστερα από αίτησή του, έξοδα κηδείας, μέχρι του ποσού των οκτακοσίων (800)
ευρώ. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, που εκδίδεται ύστερα
από γνώμη του Δ.Σ. του Ο.Π.Ε.Κ.Α., καθορίζονται τα δικαιολογητικά, η διαδικασία
καταβολής των εξόδων κηδείας, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα. Εκκρεμείς, κατά
το χρόνο έκδοσης της ανωτέρω απόφασης, αιτήσεις καταβολής εξόδων κηδείας για
αποβιώσαντες ανασφάλιστους υπερήλικες του ν. 1296/1982 εξετάζονται με τις
προϋποθέσεις της απόφασης αυτής.
9.Με εξαίρεση την περίπτωση που προβλέπεται στην παρ. 6 του
άρθρου 93 του ν. 4387/2016, τα αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά συντάξεων σε
δικαιούχους του ν. 1296/1982 και του ν. 4093/2012 αναζητούνται.».
Άρθρο 51
Πιλοτικό Πρόγραμμα Πρώιμης Παρέμβασης
1. Στο πλαίσιο υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής για την
Αποϊδρυματοποίηση, θεσπίζεται πιλοτικό πρόγραμμα Πρώιμης Παρέμβασης για παιδιά
ηλικίας μηδέν (0) έως έξι (6) ετών με αναπηρία ή αναπτυξιακή καθυστέρηση ή
διαταραχή ή με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισής αυτών, μεταξύ των οποίων
συγκαταλέγονται, ιδίως, διαταραχές αυτιστικού φάσματος (Δ.Α.Φ.), σύνδρομο Down,
νοητική αναπηρία, προβλήματα ακοής ή όρασης, διαταραχές λόγου ή ομιλίας και
κινητικές δυσκολίες, καθώς και τις οικογένειές τους, για τη διασφάλιση και
ενίσχυση της ανάπτυξης του παιδιού και την υποστήριξη της οικογένειας, την
προώθηση της κοινωνικής ένταξης του παιδιού και της οικογένειας και την αποφυγή
της περιθωριοποίησής τους.
2.Οι υπηρεσίες Πρώιμης Παρέμβασης συνιστούν πλέγμα
εξατομικευμένων υπηρεσιών που παρέχονται με βάση την οικογενειοκεντρική
προσέγγιση και παρέμβαση, για την πρόληψη ή την ελαχιστοποίηση των περιορισμών
σε παιδιά που εμφανίζουν ή μπορεί να εμφανίσουν αναπτυξιακή καθυστέρηση ή
αναπηρία και την προώθηση των δυνατοτήτων των παιδιών αυτών και της γενικής
οικογενειακής ευημερίας.
3.Επιλέξιμοι ωφελούμενοι του πιλοτικού προγράμματος Πρώιμης
Παρέμβασης είναι παιδιά ηλικίας μηδέν (0) έως έξι (6) ετών, με διαπιστωμένη
αναπηρία ή αναπτυξιακή καθυστέρηση ή διαταραχή ή με αυξημένη πιθανότητα
εμφάνισης αυτών, σύμφωνα με την παρ. 1.
4.Οι υπηρεσίες προς τα παιδιά και τις οικογένειές τους
παρέχονται στο πλαίσιο του πιλοτικού προγράμματος Πρώιμης Παρέμβασης από
διεπιστημονική ομάδα, στη βάση εξατομικευμένου σχεδίου παρέμβασης, λαμβάνοντας
υπόψη τις ανάγκες του παιδιού και της οικογένειας, κατά προτεραιότητα στο
φυσικό περιβάλλον του παιδιού εξαιρουμένων όλων των δομών αρμοδιότητας του
Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων για τις ηλικίες από τεσσάρων (4) έως έξι
(6) ετών, και εστιάζοντας στις καθημερινές επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες στο
σπίτι και στην κοινότητα, με την ενεργό συμμετοχή και διαρκή υποστήριξη και
συμβουλευτική καθοδήγηση της οικογένειας.
5.Οι υπηρεσίες αυτές περιλαμβάνουν, ιδίως, τη συμβουλευτική
υποστήριξη, ενδυνάμωση και καθοδήγηση της οικογένειας, καθώς και τη σύνταξη
εξατομικευμένου σχεδίου παρέμβασης για το παιδί και την οικογένεια, που
περιλαμβάνει υπηρεσίες όπως ειδικές θεραπείες, εκπαίδευση σε υποστηρικτική
τεχνολογία, στη νοηματική γλώσσα και στην κινητικότητα, συμβουλευτική
υποστήριξη στην οικοδόμηση προσβάσιμου περιβάλλοντος στο σπίτι και διασύνδεση
με άλλες υποστηρικτικές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες που παρέχονται στο παιδί. Η
διεπιστημονική ομάδα που σχεδιάζει και παρέχει τις παραπάνω υπηρεσίες
διαμορφώνεται ανάλογα με τις εξειδικευμένες ανάγκες κάθε παιδιού και
οικογένειας και μπορεί να αποτελείται, ενδεικτικά, από παιδιάτρους, ψυχολόγους,
κοινωνικούς λειτουργούς, φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές και
εκπαιδευτές κινητικότητας.
6.Γ ια τις ηλικίες από τεσσάρων (4) έως έξι (6) ετών το
πιλοτικό πρόγραμμα Πρώιμης Παρέμβασης εφαρμόζεται παράλληλα και διασυνδέεται με
το πρόγραμμα πρώιμης εκπαιδευτικής και υποστηρικτικής παρέμβασης που παρέχεται
σε μαθητές και στην οικογένειά τους, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 229 του
ν. 4823/2021 (Α’ 136) και τον ν. 3699/2008 (Α’ 199). Με κοινή απόφαση των
Υπουργών Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και Παιδείας και Θρησκευμάτων
συγκροτείται Ομάδα Κοινής Παρακολούθησης, η οποία παρακολουθεί την παράλληλη
εφαρμογή των Προγραμμάτων Πρώιμης Παρέμβασης του πρώτου εδαφίου και δύναται να
υποβάλει εισηγήσεις με γνώμονα τη βελτιστοποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς
τα παιδιά και τις οικογένειες τους. Η αξιολόγηση ειδικών εκπαιδευτικών και
ψυχοκοινωνικών αναγκών από τους φορείς του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων
του άρθρου 4 του ν. 3699/2008 δεν υποκαθιστά τη διάγνωση της παρ. 3 και δεν
καθιστά τα παιδιά επιλέξιμα για το πιλοτικό πρόγραμμα.
7.Η συμμετοχή στο πιλοτικό πρόγραμμα Πρώιμης Παρέμβασης δεν
αποστερεί τον ωφελούμενο από την απόλαυση οποιουδήποτε δικαιώματος ή ωφελήματος
απονέμεται σύμφωνα με τον νόμο σε αυτόν και, ενδεικτικώς, τις παροχές που
προβλέπονται στο άρθρο 45 του Ενιαίου Κανονισμού Παροχών Υγείας (υπό στοιχεία
αριθμ. ΕΑΛΕ/Γ.Π.80157/31.10.2018 κοινή απόφαση των Αναπληρωτών Υπουργών
Οικονομικών και Υγείας, Β’ 4898) και τις προνοιακές παροχές σε χρήμα σε άτομα
με αναπηρία που χορηγεί ο Οργανισμός Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής
Αλληλεγγύης (Ο.Π.Ε.Κ.Α.).
8.Το πιλοτικό Πρόγραμμα Πρώιμης Παρέμβασης υλοποιείται εντός
επιλεγμένων γεωγραφικών περιοχών της χώρας. Το πιλοτικό πρόγραμμα εκκινεί το
2023 και η διάρκειά του προσδιορίζεται από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και
Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0».
9.Φορέας υλοποίησης, παρακολούθησης και διαχείρισης του
πιλοτικού προγράμματος Πρώιμης Παρέμβασης ορίζεται η Ελληνική Εταιρεία Τοπικής
Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (Ε.Ε.Τ.Α.Α.).
10.Το πιλοτικό πρόγραμμα μπορεί να λαμβάνει τη μορφή κάλυψης
της αξίας συμμετοχής μέσω απόδοσης αξιών τοποθέτησης υπέρ των ωφελούμενων
προσώπων.
11.Οι δαπάνες του πιλοτικού προγράμματος βαρύνουν τον
προϋπολογισμό του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και προέρχονται
από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Στην Ε.Ε.Τ.Α.Α.
μεταβιβάζονται οι αναγκαίες πιστώσεις για την υλοποίηση του προγράμματος.
12.Μετά από την ολοκλήρωση του πιλοτικού προγράμματος, η
Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας του
Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων υποβάλλει στον Υπουργό Εργασίας
και Κοινωνικών Υποθέσεων, συγκεντρωτικά στοιχεία, καταγραφέντα προβλήματα,
εξαχθέντα συμπεράσματα και εισηγήσεις από την υλοποίηση του πιλοτικού
προγράμματος, υπό τη μορφή Έκθεσης Αξιολόγησης Αποτελεσμάτων. Για τον σκοπό
αυτόν οι Πάροχοι Υπηρεσιών Πρώιμης Παρέμβασης της παρ. 1 του άρθρου 53
υποβάλλουν τεκμηριωμένες αναφορές για την παροχή των υπηρεσιών αυτών στον
Γενικό Γραμματέα Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας. Η
Έκθεση Αξιολόγησης Αποτελεσμάτων τίθεται υπόψη του Γενικού Γραμματέα
Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και
Θρησκευμάτων. Μετά από την αξιολόγηση δύναται να ακολουθήσει η καθολική
εφαρμογή Προγράμματος Πρώιμης Παρέμβασης σε ολόκληρη τη χώρα.
Άρθρο 53
Πιλοτικό Πρόγραμμα επιχορήγησης παρεμβάσεων προσβασιμότητας
1.Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων υλοποιεί
πιλοτικό πρόγραμμα επιχορήγησης παρεμβάσεων για την προσβασιμότητα των χώρων
μόνιμης κατοικίας και εργασίας ατόμων με αναπηρία. Οι διαδικασίες υποβολής
αιτημάτων επιχορήγησης παρέχονται ως ψηφιακή υπηρεσία από την ψηφιακή πύλη
gov.gr.
2.Ωφελούμενοι του προγράμματος είναι άτομα με αναπηρία, τα
οποία έχουν καταχωρισθεί στο Ψηφιακό Μητρώο Ατόμων με Αναπηρία του άρθρου 105
του ν. 4961/2022 (Α’ 146). Το πρόγραμμα υλοποιείται στο σύνολο των περιφερειών
της χώρας.
3.Μετά από την ολοκλήρωση του πιλοτικού προγράμματος η
Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας του
Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων υποβάλλει στον Υπουργό Εργασίας
και Κοινωνικών Υποθέσεων συγκεντρωτικά στοιχεία, καταγραφέντα προβλήματα,
εξαχθέντα συμπεράσματα και εισηγήσεις από την υλοποίηση του πιλοτικού
προγράμματος, υπό τη μορφή Έκθεσης Αξιολόγησης Αποτελεσμάτων. Μετά από την
αξιολόγηση ακολουθεί η καθολική εφαρμογή του προγράμματος σε ολόκληρη τη χώρα.
4.Οι δαπάνες του πιλοτικού προγράμματος βαρύνουν τον
προϋπολογισμό του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και προέρχονται
από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Φορέας υλοποίησης του
έργου ορίζεται η Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης, στην
οποία μεταβιβάζονται οι αναγκαίες πιστώσεις για την υλοποίηση του προγράμματος.
Άρθρο 54
Καταβολή αμοιβής επαγγελματιών αναδόχων από τον Οργανισμό
Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης – Προσθήκη περ. ηβ) στην παρ.
1 του άρθρου 4 του ν. 4520/2018, προσθήκη περ. στ) στην παρ. 2 και υποπερ.
ιστιστ) στην παρ. 3 του άρθρου 21 του ν. 4520/2018
1.Στην παρ. 1 του άρθρου 4 του ν. 4520/2018 (Α’ 30), περί
των παροχών και υπηρεσιών του Οργανισμού Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής
Αλληλεγγύης (Ο.Π.Ε.Κ.Α.), μετά από την περ. ηα) προστίθεται περ. ηβ) και η παρ.
1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Ο Ο.Π.Ε.Κ.Α. χορηγεί και διαχειρίζεται τα εξής: α) το
επίδομα παιδιού του άρθρου 214 του ν. 4512/2018 (Α’ 5),
β) το Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης σε ανασφάλιστους
υπερήλικες του άρθρου 93 του ν. 4387/2016, γ) την παροχή στους ανασφάλιστους
υπερήλικες, τη χορήγηση ασφαλιστικής ικανότητας και τα έξοδα κηδείας σε
περίπτωση θανάτου των ανωτέρω προσώπων, σύμφωνα με τον ν. 1296/1982 (Α’ 128),
τον ν. 4093/2012 (Α’ 222), την παρ. 7 του άρθρου 93 του ν. 4387/2016 και το
άρθρο 49 παράγραφος 7 του παρόντος, δ) τις παροχές και υπηρεσίες του
Λογαριασμού Αγροτικής Εστίας, σύμφωνα με τον ν. 3050/2002, ε) τις ακόλουθες
προνοιακές παροχές σε χρήμα σε άτομα με αναπηρία:
αα) επίδομα κίνησης σε παραπληγικούς, τετραπληγικούς και
ακρωτηριασμένους [(ν.δ. 57/1973 (Α’ 149), ν. 162/1973 (Α’ 227), άρθρο 22 του ν.
2646/1998 (Α’ 36), άρθρο 4 του ν. 2345/1995 (Α’ 213)], ββ) διατροφικό επίδομα
σε νεφροπαθείς, μεταμοσχευμένους πνευμόνων και μυελού των οστών, καθώς και σε
αλλοδαπούς και ομογενείς νεφροπαθείς, μεταμοσχευμένους καρδιάς, ήπατος, [(α.ν.
421/1937 (Α’ 2), άρθρο 22 του ν. 2646/1998)],
γγ) οικονομική ενίσχυση ατόμων με βαριά αναπηρία (ν.δ.
57/1973, ν. 162/1973, άρθρο 22 του ν. 2646/1998), δδ) οικονομική ενίσχυση
ατόμων με βαριά νοητική υστέρηση (ν.δ. 57/1973, ν. 162/1973, άρθρο 22 του ν.
2646/1998),
εε) οικονομική ενίσχυση παραπληγικών τετραπληγικών και
ακρωτηριασμένων ανασφάλιστων και ασφαλισμένων του Δημοσίου [(ν. 162/1973, άρθρο
3 του ν. 1284/1982, άρθρο 22 του ν. 2646/1998, κοινή απόφαση
115750/3006/10.9.1981 των Υπουργών Οικονομικών και Κοινωνικών Υπηρεσιών (Β’
572)], στστ) ενίσχυση ατόμων με συγγενή αιμολυτική αναιμία (μεσογειακή
δρεπανοκυτταρική μικροδρεπανοκυτταρική κ.λπ.) ή συγγενή αιμορραγική διάθεση
(αιμορροφιλία κ.λπ.), Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας (AIDS) (ν.δ. 57/1973,
ν. 162/1973, άρθρο 22 του ν. 2646/1998), ζζ) οικονομική ενίσχυση κωφών και
βαρήκοων ατόμων (ν.δ. 57/1973, ν. 162/1973, άρθρο 22 του ν. 2646/1998), ηη)
οικονομική ενίσχυση ατόμων με αναπηρία όρασης [άρθρα 1 και 2 του ν. 1904/195
(Α’ 212), ν.δ. 57/1973, ν.δ. 162/1973, ν. 958/1979 (Α’ 191), άρθρο 22 του ν.
2646/1998, άρθρο 8 του ν. 4331/2015 (Α’ 69)], θθ) οικονομική ενίσχυση ατόμων με
εγκεφαλική παράλυση (ν.δ. 57/1973, ν. 162/1973, άρθρο 22 του ν. 2646/1998),
ιι) εισοδηματική ενίσχυση ασθενών και αποθεραπευμένων
χανσενικών και μελών των οικογενειών τους [ν.δ. 57/1973, ν. 162/1973, άρθρο 7
του ν. 1137/1981 (Α’ 60), άρθρο 22 του ν. 2646/1998],
στ) προνοιακές παροχές, οικονομικές και εισοδηματικές
ενισχύσεις και κοινωνικές υπηρεσίες για την οικονομική στήριξη ενίσχυση ειδικών
και ευπαθών ομάδων, ιδίως:
αα) το Επίδομα Στεγαστικής Συνδρομής σε ανασφάλιστους
υπερήλικες [ν. 162/1973, άρθρο 22 του ν. 2646/1998, κοινή υπουργική απόφαση των
Υπουργών Οικονομικών και Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων
Γ3/2435/1987 (Β’ 435)], ββ) την εισοδηματική ενίσχυση Οικογενειών Ορεινών
Μειονεκτικών Περιοχών [άρθρο 27 του ν. 3016/2002 (Α’ 110), άρθρο 22 του ν.
2646/1998], γγ) την Κάρτα μετακίνησης Πολυτέκνων [άρθρο 10 του ν. 2963/2001 (Α’
268), άρθρο 17 παρ. 10 του ν. 3534/2007 (Α’ 40)],
ζ) το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης [άρθρο 235 του ν.
4389/2016 (Α’ 94), όπως το άρθρο αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο 22 του ν.
4445/2016 (Α’ 236)],
η) προγράμματα και δράσεις προνοιακής πολιτικής του
Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων που του ανατίθενται σύμφωνα με το
άρθρο 116 του ν. 4488/2017 (Α’ 137),
ηα) την υπηρεσία «Προσωπικός Βοηθός για Άτομα με Αναπηρία»,
ηβ) τη μηνιαία αμοιβή των επαγγελματιών αναδόχων του άρθρου
16 του ν. 4538/2018 (Α’ 85),
θ) η χορήγηση ασφαλιστικής ικανότητας στους μοναχούς και
μοναχές που είναι εγγεγραμμένοι στα μοναχολόγια Ιερών Μονών ή Μητροπόλεων της
Ελλάδας, εγκαταβιούν στις Ιερές Μονές ή τα εξαρτήματα αυτών και δεν
συνταξιοδοτούνται από Φορέα ημεδαπής, πλην Ο.Π.Ε.Κ.Α., ή αλλοδαπής. Το δικαίωμα
αυτό παρέχεται και στους Έλληνες το γένος, κληρικούς και μοναχούς των Πατριαρχείων
της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, καθώς και μοναχούς της Ιεράς Μονής Σινά,
ι) κάθε άλλη παροχή που χορηγείται, σύμφωνα με ειδικότερες
διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας και δεν έχει καταργηθεί μέχρι σήμερα,
ια) με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών
Υποθέσεων ή με κοινή απόφαση του ανωτέρω και των κατά περίπτωση συναρμόδιων
Υπουργών, μπορεί να ανατίθενται στον Ο.Π.Ε.Κ.Α. η υλοποίηση ή η διαχείριση κάθε
άλλου προνοιακού προγράμματος ή οικονομικής ενίσχυσης κοινωνικής πολιτικής.».
Άρθρο 58
Ατομικό σχέδιο οικογενειακής αποκατάστασης και επαγγελματική
αναδοχή – Τροποποίηση άρθρων 5, 14, 16, 24 και 26 ν. 4538/2018
1.Στην παρ. 7 του άρθρου 5 του ν. 4538/2018 (Α’ 85), περί
του Ατομικού Σχεδίου Οικογενειακής Αποκατάστασης (Α.Σ.Ο.Α.) που συντάσσεται για
κάθε ανήλικο εγγεγραμμένο στο Εθνικό Μητρώο Ανηλίκων, επέρχονται οι ακόλουθες
τροποποιήσεις: α) το πρώτο εδάφιο τροποποιείται, ώστε: αα) η σύνταξη και
καταχώριση του Α.Σ.Ο.Α. να διενεργείται από τον φορέα που έχει τον ανήλικο υπό
την προστασία του, και όχι από την κατά περίπτωση αρμόδια για την εγγραφή του
Μονάδα Παιδικής Προστασίας και Φροντίδας, αβ) η προθεσμία για τη σύνταξη και
καταχώρηση του Α.Σ.Ο.Α. να εκκινεί από την ανάληψη της φροντίδας, και όχι από
την τοποθέτηση του ανηλίκου σε Μονάδα Παιδικής Προστασίας και Φροντίδας, και
αγ) να αναφέρεται στο βέλτιστο συμφέρον του ανηλίκου, και όχι του παιδιού, β)
το δεύτερο εδάφιο καταργείται, και η παρ. 7 διαμορφώνεται ως εξής:
«7. Για κάθε ανήλικο εγγεγραμμένο στο Εθνικό Μητρώο Ανηλίκων
συντάσσεται και καταχωρείται στο Ειδικό Μητρώο Ανηλίκων από τον φορέα που έχει
τον ανήλικο υπό την προστασία του Ατομικό Σχέδιο Οικογενειακής Αποκατάστασης
(Α.Σ.Ο.Α.), εντός ενενήντα (90) ημερών από την ανάληψη της φροντίδας του, το
οποίο περιλαμβάνει αιτιολογημένη πρόταση αποκατάστασής του, λαμβάνοντας υπόψη
τις εξατομικευμένες ανάγκες και το βέλτιστο συμφέρον του ανηλίκου. Το Α.Σ.Ο.Α.
επικαιροποιείται κάθε φορά που υπάρχουν ουσιαστικές μεταβολές στην κατάσταση
του ανηλίκου ή το αργότερο μετά την παρέλευση έτους από την τελευταία του
υποβολή.».
2.Στο άρθρο 14 του ν. 4538/2018, περί των προγραμμάτων
επιμόρφωσης των υποψήφιων αναδόχων γονέων, επέρχονται οι ακόλουθες
τροποποιήσεις: α) στην παρ. 1 προστίθεται τρίτο εδάφιο, β) στην παρ. 2 το
δεύτερο εδάφιο τροποποιείται, ως προς το αντικείμενο της εξουσιοδότησης, και το
άρθρο 14 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 14
Προγράμματα επιμόρφωσης υποψήφιων αναδόχων γονέων
1.Οι φορείς εποπτείας υποχρεούνται στη διενέργεια, αυτοτελώς
ή από κοινού με άλλους επιστημονικούς φορείς, των προγραμμάτων επιμόρφωσης
υποψήφιων αναδόχων γονέων. Οι ανωτέρω φορείς μπορούν, επίσης, να οργανώνουν και
να εκτελούν προγράμματα συνεχιζόμενης εκπαίδευσης των αναδόχων γονέων στους
οποίους έχει ήδη τοποθετηθεί ανήλικος, σύμφωνα με τον παρόντα. Η δαπάνη
υλοποίησης των ανωτέρω προγραμμάτων καλύπτεται από τον προϋπολογισμό του
Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων από τον οποίο μεταφέρονται οι
αναγκαίες πιστώσεις στους φορείς εποπτείας.
2.Η εκπαίδευση γίνεται από εξειδικευμένους επιστήμονες που
ορίζει ο φορέας, ιδίως, νομικούς, ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Με
κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων
καθορίζονται το ύψος της αποζημίωσης των εκπαιδευτών, τα απαιτούμενα προσόντα
τους, η διαδικασία μεταφοράς των πιστώσεων και κάθε άλλο θέμα σχετικό με την
εφαρμογή της παρούσας.
3.Μετά το πέρας των προγραμμάτων επιμόρφωσης εκδίδεται
βεβαίωση παρακολούθησης αυτών από τον φορέα, για να ολοκληρωθεί η εγγραφή στο
Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Αναδόχων Γονέων της παρ. 1 του άρθρου 6. Από την
υποχρέωση παρακολούθησης των προγραμμάτων επιμόρφωσης και έκδοσης της σχετικής
βεβαίωσης εξαιρούνται οι υποψήφιοι για αναδοχή τέκνου συζύγου ή ετέρου μέρους
συμφώνου συμβίωσης.
4.Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων,
ύστερα από γνώμη του Ε.Σ.Αν.Υ., ορίζεται το περιεχόμενο των προγραμμάτων
επιμόρφωσης, η χρονική διάρκεια, ο τόπος και τρόπος διεξαγωγής τους και κάθε
άλλο θέμα σχετικό με την εφαρμογή της παρούσας.».
3.Στο άρθρο 16 του ν. 4538/2018, περί της επαγγελματικής
αναδοχής, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) η παρ. 1 αντικαθίσταται, β)
στην παρ. 2 επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: βα) το πρώτο εδάφιο
τροποποιείται, ως προς τα εξουσιοδοτούμενα όργανα και ως προς το αντικείμενο
της εξουσιοδότησης, ββ) προστίθεται νέο, δεύτερο, εδάφιο, και το άρθρο 16
διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 16
Επαγγελματική αναδοχή
1.Ανήλικος με σωματική ή ψυχική αναπηρία,
συμπεριλαμβανομένης της νοητικής και αναπτυξιακής, ο οποίος είναι εγγεγραμμένος
στο Εθνικό Μητρώο Ανηλίκων του άρθρου 5, δύναται, με γνώμονα το βέλτιστο
συμφέρον του, να τοποθετείται σε επαγγελματία ανάδοχο, ύστερα από αξιολόγηση
της καταλληλότητάς του. Οι φυσικοί γονείς ή ο επίτροπος ή ο φορέας που έχει την
επιμέλεια του ανηλίκου καταρτίζει εγγράφως σχετική σύμβαση με τον επαγγελματία
ανάδοχο. Ο επαγγελματίας ανάδοχος αμείβεται μηνιαίως για τις υπηρεσίες που
προσφέρει προς τον ανήλικο, οι οποίες υπάγονται στην περ. θ) της παρ. 1 του
άρθρου 22 του Κώδικα Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (ν. 2859/2000, Α’ 248). Ο
επαγγελματίας ανάδοχος ασφαλίζεται καταβάλλοντας εισφορές μη-μισθωτού (πρώην
Οργανισμού Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών) στον Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα
Κοινωνικής Ασφάλισης σύμφωνα με τα άρθρα 39 και 41 του ν. 4387/2016 (Α’ 85),
για όσο χρονικό διάστημα λαμβάνει την ανωτέρω αμοιβή.
Σε επαγγελματίες αναδόχους μπορεί να τοποθετούνται και
ανήλικοι χωρίς αναπηρία, εφόσον διαπιστώνεται αιτιολογημένα από τον φορέα που
τους έχει υπό την προστασία του ότι καθίσταται αδύνατη με άλλον τρόπο η
οικογενειακή αποκατάστασή τους ή η φιλοξενία τους σε άλλο πλαίσιο εναλλακτικής
φροντίδας. Ο υποψήφιος επαγγελματίας ανάδοχος παρακολουθεί το βασικό πρόγραμμα
εκπαίδευσης των υποψηφίων αναδόχων γονέων του άρθρου 14, καθώς και ειδικό
πρόγραμμα εκπαίδευσης και επιμόρφωσης που διοργανώνει ο αρμόδιος φορέας εποπτείας
αυτοτελώς ή από κοινού με άλλους επιστημονικούς φορείς. Η δαπάνη υλοποίησης των
ανωτέρω προγραμμάτων καλύπτεται από τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εργασίας
και Κοινωνικών Υποθέσεων από τον οποίο μεταφέρονται οι αναγκαίες πιστώσεις
στους φορείς εποπτείας.
2.Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εργασίας και Κοινωνικών
Υποθέσεων, Οικονομικών και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ύστερα από γνώμη του
Ε.Σ.Αν.Υ., ρυθμίζονται τα σχετικά με τη σύσταση και τήρηση ειδικού μητρώου
επαγγελματιών αναδόχων, τη μηνιαία αμοιβή, τυχόν απαλλαγή των προσώπων αυτών
από την υποχρέωση τήρησης βιβλίων και στοιχείων και της συγκεκριμένης
δραστηριότητας από τη δημιουργία Κωδικού Αριθμού Δραστηριότητας (ΚΑΔ), τα
θέματα ασφάλισης, τα ειδικά προγράμματα εκπαίδευσής τους, τη διαδικασία μεταφοράς
των πιστώσεων για την υλοποίηση των εκπαιδευτικών και επιμορφωτικών
προγραμμάτων, το εύρος και την έκταση της εποπτείας, τις προϋποθέσεις της
επιλεξιμότητας των ωφελούμενων, το ειδικότερο περιεχόμενο του Ατομικού Σχεδίου
Οικογενειακής Αποκατάστασης του ανηλίκου, καθώς και κάθε άλλο θέμα σχετικό με
την εφαρμογή του παρόντος. Με όμοια απόφαση καθορίζονται οι ειδικότερες
προϋποθέσεις και κάθε άλλο ειδικό θέμα, τεχνικό ή λεπτομερειακό, για την
τοποθέτηση ανηλίκων χωρίς αναπηρία σε επαγγελματική αναδοχή.».
4.Στο άρθρο 24 του ν. 4538/2018, περί των προγραμμάτων
επιμόρφωσης υποψήφιων θετών γονέων, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α)
στην παρ. 1: αα) το δεύτερο εδάφιο τροποποιείται, ώστε να αναφέρεται σε
τοποθέτηση του ανηλίκου σε θετούς γονείς, σύμφωνα με τον ν. 4538/2018 και όχι
σύμφωνα με το άρθρο 24 αυτού, και αβ) προστίθεται τρίτο εδάφιο, β) στην παρ. 2
το δεύτερο εδάφιο αντικαθίσταται, και το άρθρο 24 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 24
Προγράμματα επιμόρφωσης υποψήφιων θετών γονέων
1. Οι αναφερόμενες στο άρθρο 22 αρμόδιες κοινωνικές
υπηρεσίες υποχρεούνται στη διενέργεια, αυτοτελώς ή από κοινού με άλλους
επιστημονικούς φορείς, των προγραμμάτων επιμόρφωσης υποψήφιων θετών γονέων. Οι
ανωτέρω υπηρεσίες μπορούν επίσης, να οργανώνουν και να εκτελούν προγράμματα
συνεχιζόμενης εκπαίδευσης των θετών γονέων στους οποίους έχει ήδη τοποθετηθεί
ανήλικος, σύμφωνα με τον παρόντα. Η δαπάνη υλοποίησης των ανωτέρω προγραμμάτων
καλύπτεται από τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών
Υποθέσεων, από τον οποίο μεταφέρονται οι αναγκαίες πιστώσεις στις αρμόδιες
κοινωνικές υπηρεσίες του άρθρου 22.
2.Η εκπαίδευση γίνεται από εξειδικευμένους επιστήμονες που
ορίζει η αρμόδια κοινωνική υπηρεσία, ιδίως νομικούς, ψυχολόγους και κοινωνικούς
λειτουργούς. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας και
Κοινωνικών Υποθέσεων καθορίζεται το ύψος της αποζημίωσης των εκπαιδευτών, τα
απαιτούμενα προσόντα τους, η διαδικασία μεταφοράς των πιστώσεων και κάθε άλλο
θέμα σχετικό με την εφαρμογή της παρούσας.
3.Μετά το πέρας των προγραμμάτων επιμόρφωσης, οι υποψήφιοι
θετοί γονείς που συμμετείχαν σε αυτά, λαμβάνουν βεβαίωση παρακολούθησης από το
φορέα για να εγγραφούν στο Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Θετών Γονέων της παραγράφου
1 του άρθρου 20. Από την υποχρέωση παρακολούθησης των προγραμμάτων επιμόρφωσης
και την έκδοση της σχετικής βεβαίωσης εξαιρούνται οι υποψήφιοι για υιοθεσία
τέκνου συζύγου.
4.Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων
ύστερα από πρόταση του Ε.Σ.Αν.Υ., ορίζεται το περιεχόμενο των προγραμμάτων
επιμόρφωσης, η χρονική διάρκεια, ο τρόπος διεξαγωγής τους και κάθε άλλο σχετικό
θέμα.».
5.Στο άρθρο 26 του ν. 4538/2018, στο οποίο περιέχονται
ρυθμίσεις για τις κοινωνικές υπηρεσίες, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις:
α) το δεύτερο εδάφιο της παρ. 1 τροποποιείται, ώστε ο πραγματογνώμονας
κοινωνικός λειτουργός να είναι εκπαιδευμένος και σε θέματα υιοθεσίας, β) στην
παρ. 2 προστίθεται δεύτερο εδάφιο, και το άρθρο 26 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 26
Ρυθμίσεις για τις κοινωνικές υπηρεσίες
1.Κοινωνική υπηρεσία που είναι αρμόδια για τη διενέργεια
έρευνας σύμφωνα με το παρόν και τα άρθρα 1533 παρ. 2, 1557, 1600, 1645, 1665
Α.Κ. και αδυνατεί να τη διεξαγάγει, δηλώνει αιτιολογημένα την αδυναμία της στη
Γενική Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες. Στην
περίπτωση αυτή, με απόφαση της Γενικής Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης του
Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, ανατίθεται η διεξαγωγή της
έρευνας σε άλλη κοινωνική υπηρεσία των φορέων που αναφέρονται στα άρθρα 13 και
22 του τόπου της κατοικίας ή της συνήθους διαμονής των αιτούντων ή, εφόσον αυτό
δεν καθίσταται δυνατό, σε πραγματογνώμονα κοινωνικό λειτουργό, εκπαιδευμένο σε
θέματα αναδοχής και υιοθεσίας από τους φορείς εποπτείας του άρθρου 13 του
παρόντος και εγγεγραμμένο σε ειδικό κατάλογο πιστοποιημένων κοινωνικών
λειτουργών που τηρεί ο Σύνδεσμος Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος (Σ.Κ.Λ.Ε.) για
τον σκοπό αυτόν. Ο οριζόμενος κοινωνικός λειτουργός οφείλει να συνεργάζεται με
τον αρμόδιο φορέα όπου είχε υποβληθεί αρχικώς το αίτημα προκειμένου να
ολοκληρώσει μέσα στο χρονικό διάστημα που προβλέπεται στα άρθρα 10 και 11 την
κοινωνική έκθεση και να την υποβάλλει στην κοινωνική του υπηρεσία, ο
προϊστάμενος της οποίας εκδίδει ακολούθως βεβαίωση ολοκλήρωσης της κοινωνικής
έρευνας.
2.Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας και
Κοινωνικών Υποθέσεων, ύστερα από πρόταση του Σ.Κ.Λ.Ε., ορίζονται οι λεπτομέρειες
για τη διαδικασία εγγραφής στον ειδικό κατάλογο πιστοποιημένων κοινωνικών
λειτουργών, ο τρόπος και το ύψος της αμοιβής των ιδιωτών πραγματογνωμόνων
κοινωνικών λειτουργών και κάθε άλλο θέμα σχετικό με την εφαρμογή του παρόντος.
Με την ίδια ή όμοια απόφαση καθορίζονται τα απαιτούμενα προσόντα των
εκπαιδευτών των πραγματογνωμόνων κοινωνικών λειτουργών του πρώτου εδαφίου, το
ύψος της αποζημίωσής τους, η διαδικασία μεταφοράς των απαιτούμενων πιστώσεων
από τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και κάθε
άλλο θέμα σχετικά με την εκπαίδευση των ανωτέρω κοινωνικών λειτουργών σε θέματα
αναδοχής και υιοθεσίας από τους φορείς εποπτείας του άρθρου 13, καθώς και την
καταβολή της αποζημίωσης των εκπαιδευτών τους.
3.Αν μετά το χρονικό διάστημα που ορίζεται με τον παρόντα
δεν έχει ολοκληρωθεί η κοινωνική έρευνα από υπαιτιότητα της αρμόδιας κοινωνικής
υπηρεσίας, οι ενδιαφερόμενοι έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν από τη Γενική
Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης να ενεργήσει σύμφωνα με όσα ορίζονται στην
παρ. 1.».
Άρθρο 59
Χρηματοδότηση φορέων παροχής προστασίας βρεφών, νηπίων,
παιδιών και ατόμων με αναπηρία – Τροποποίηση παρ. 9 άρθρου 61 ν. 4921/2022
Το πρώτο εδάφιο της παρ. 9 του άρθρου 61 του ν. 4921/2022
(Α’ 75), περί της χρηματοδότησης φορέων/δομών παροχής υπηρεσιών φροντίδας και
φιλοξενίας βρεφών, νηπίων, παιδιών και ατόμων με αναπηρία, τροποποιείται, ώστε
στο πεδίο εφαρμογής της ρύθμισης να προστεθούν οι φορείς του άρθρου 1 της υπ’
αρ. 54128/23.7.2021 κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονομικών, Εργασίας και
Κοινωνικών Υποθέσεων, Εσωτερικών και Επικρατείας (Β’ 3360), και η παρ. 9 του
άρθρου 61 διαμορφώνεται ως εξής:
«9. Για τους μήνες Ιανουάριο έως και Απρίλιο 2022, η
χρηματοδότηση των φορέων/δομών παροχής υπηρεσιών φροντίδας και φιλοξενίας
βρεφών, νηπίων, παιδιών και ατόμων με αναπηρία του άρθρου 1 της υπ’ αρ.
78812/14.7.2021 κοινής υπουργικής απόφασης και του άρθρου 1 της υπ’ αρ.
54128/23.7.2021 κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονομικών, Εργασίας και
Κοινωνικών Υποθέσεων, Εσωτερικών και Επικρατείας (Β’ 3360) εκτελείται κανονικά
για το σύνολο των ενεργοποιημένων αξιών τοποθέτησης, ανεξαρτήτως της μείωσης
της προσέλευσής τους είτε λόγω λήψης εκ μέρους της δημόσιας αρχής μέτρων
υγειονομικής προστασίας του πληθυσμού για την καταπολέμηση ή τον περιορισμό της
διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 είτε λόγω αδυναμίας συμμετοχής των βρεφών και
των παιδιών στο πρόγραμμα για λόγους προστασίας από τον κορωνοϊό COVID-19. Από
τη δυνατότητα αυτή εξαιρούνται οι περιπτώσεις δήλωσης διακοπής συμμετοχής και
λήψης των υπηρεσιών, καθώς και ως προς την κατηγορία Κ.Δ.ΑΠ. Α.με.Α.. Οι
περιπτώσεις παιδιών ή ατόμων με αναπηρία, για τα οποία δεν έχει τηρηθεί καθόλου
η υποχρέωση της περ. 1β του άρθρου 206 του ν. 4820/2021 ή δεν έχει ολοκληρωθεί
ο προβλεπόμενος κύκλος εμβολιασμού τους. Προϋπόθεση για την εφαρμογή των
προηγούμενων εδαφίων είναι η λειτουργία των φορέων/δομών με το προσωπικό που
αναλογεί στις ενεργές αξίες τοποθέτησης («vouchers») για τις υπηρεσίες που
προβλέπονται από την απόφαση του πρώτου εδαφίου.».
Άρθρο 60
Διαπίστωση αναπηρίας και ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών
μαθητών – Τροποποίηση παρ. 1,2 και 8 άρθρου 4 και παρ. 5 άρθρου 5 ν. 3699/2008
1.Στις παρ. 1, 2 και 8 του άρθρου 4 του ν. 3699/2008 (Α’
199), περί των διαγνωστικών, αξιολογικών και υποστηρικτικών φορέων για τη διαπίστωση
της αναπηρίας και των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών των μαθητών, επέρχονται οι
ακόλουθες τροποποιήσεις: α) στην παρ. 1: αα) το πρώτο εδάφιο τροποποιείται,
ώστε το Παιδικό Αναπτυξιακό Κέντρο «Μιχαλήνειο» του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας
Περιφέρειας Αττικής να περιληφθεί στους φορείς που διερευνούν και διαπιστώνουν
την αναπηρία και τις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών, αβ) το δεύτερο
εδάφιο τροποποιείται, ώστε να εναρμονιστεί προς την τροποποίηση του πρώτου
εδαφίου, β) στην παρ. 2 η περ. α) τροποποιείται, ώστε με κοινή απόφαση του
Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων και του κατά περίπτωση συναρμόδιου Υπουργού
να καθορίζονται τα κριτήρια, η διαδικασία και τα αρμόδια όργανα για την
αναγνώριση από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων των διαγνώσεων –
γνωματεύσεων και του Παιδικού Αναπτυξιακού Κέντρου «Μιχαλήνειο» του Κέντρου
Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Αττικής, γ) στην παρ. 8 το πρώτο εδάφιο
τροποποιείται, ώστε να έχουν μόνιμη ισχύ, αν δεν ορίζεται άλλως, οι αξιολογικές
εκθέσεις και του Παιδικού Αναπτυξιακού Κέντρου «Μιχαλήνειο» του Κέντρου
Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Αττικής, και το άρθρο 4 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 4
Διαγνωστικοί, αξιολογικοί και υποστηρικτικοί φορείς
1.Η αναπηρία και οι ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες των
μαθητών διερευνώνται και διαπιστώνονται από τα Κέντρα Πιστοποίησης Αναπηρίας
(ΚΕ.Π.Α.), τις Ανώτατες Υγειονομικές Επιτροπές Πιστοποίησης Αναπηρίας της παρ.
2 του άρθρου 17 του ν. 4058/2012 (Α’ 63), τα Κέντρα Διεπιστημονικής
Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.), τα Κοινοτικά Κέντρα
Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων (Κο.Κ.ε.Ψ.Υ.Π.Ε.), τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας
και το Παιδικό Αναπτυξιακό Κέντρο «Μιχαλήνειο» του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας
Περιφέρειας Αττικής. Τα ΚΕ.Π.Α., οι Ανώτατες Υγειονομικές Επιτροπές
Πιστοποίησης Αναπηρίας, τα Κο.Κ.ε.Ψ.Υ.Π.Ε., τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας και το
Παιδικό Αναπτυξιακό Κέντρο «Μιχαλήνειο» του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας
Περιφέρειας Αττικής δεν έχουν αρμοδιότητα, για τα ζητήματα για τα οποία
επιφυλάσσεται αποκλειστική αρμοδιότητα στα ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ..
2.Με κοινή απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων
και του κατά περίπτωση συναρμόδιου Υπουργού, καθορίζονται: α) τα κριτήρια, η
διαδικασία και τα αρμόδια όργανα για την αναγνώριση από το Υπουργείο Παιδείας
και Θρησκευμάτων των διαγνώσεων γνωματεύσεων των Κο.Κ.ε.Ψ.Υ.Π.Ε., των Κέντρων
Ψυχικής Υγείας και του Παιδικού Αναπτυξιακού Κέντρου «Μιχαλήνειο» του Κέντρου
Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Αττικής και β) ο τρόπος και η διαδικασία
διασύνδεσης των ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. με τα Κο.Κ.ε.Ψ.Υ.Π.Ε., τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας και
τις υπηρεσίες των δημόσιων νοσοκομείων.
3.Tα ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. δύνανται να αξιολογούν μαθητές που φοιτούν
μέχρι και την Γ’ τάξη Λυκείου όλων των τύπων και έως το δέκατο όγδοο (18) έτος
της ηλικίας τους. Άτομα άνω των δεκαοκτώ (18) ετών, που έχουν μέχρι την ηλικία
αυτήν αξιολογηθεί από ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. ως άτομα με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές
ανάγκες, εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. για την έκδοση αξιολογικών
εκθέσεων που αφορούν στη φοίτηση σε εκπαιδευτικές δομές, εφόσον δεν έχουν
υπερβεί το τριακοστό (30ό) έτος της ηλικίας τους. Τα ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. δύνανται να
αξιολογούν Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες μαθητών που φοιτούν μέχρι και την Α’
τάξη Λυκείου όλων των τύπων, οι οποίοι δεν έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο
(18ο) έτος της ηλικίας τους.
4.Η αξιολόγηση πραγματοποιείται από διεπιστημονική ομάδα,
που απαρτίζεται από έναν (1) εκπαιδευτικό Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης
(Ε.Α.Ε.) Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης των κλάδων ΠΕ02 Φιλολόγων ή
ΠΕ03 Μαθηματικών ή ΠΕ04 Φυσικών Επιστημών, έναν (1) Ψυχολόγο ΠΕ23 και έναν (1)
Κοινωνικό Λειτουργό ΠΕ30.
Στη διεπιστημονική ομάδα καλούνται και μέλη οποιουδήποτε
κλάδου του Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού (Ε.Ε.Π.), καθώς και εκπαιδευτικοί
Ε.Α.Ε., κατά περίπτωση, η συνδρομή των οποίων κρίνεται απαραίτητη για την
έκδοση της σχετικής αξιολογικής έκθεσης, οι οποίοι υπηρετούν στο οικείο
ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. ή σε άλλο ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. της Περιφερειακής Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας και
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Τα πρόσωπα του προηγούμενου εδαφίου συμμετέχουν ως
μέλη της διεπιστημονικής ομάδας και συνυπογράφουν τη σχετική αξιολογική έκθεση.
Τα μέλη του Ε.Ε.Π. και οι εκπαιδευτικοί Ε.Α.Ε. που υπηρετούν σε άλλο
ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. διατίθενται μερικώς προς τον σκοπό αυτόν με απόφαση του
Περιφερειακού Διευθυντή Εκπαίδευσης, που εκδίδεται ύστερα από εισήγηση του
Προϊσταμένου του ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.. Η εισήγηση του Προϊσταμένου του ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.,
σύμφωνα με το τέταρτο εδάφιο, εκδίδεται ύστερα από εισήγηση της διεπιστημονικής
ομάδας του κέντρου.
5.Μετά από το τέλος της αξιολόγησης η διεπιστημονική ομάδα
συντάσσει αξιολογική έκθεση. Στην έκθεση προσδιορίζονται και περιγράφονται το
είδος των εκπαιδευτικών αναγκών ή των μαθησιακών ή ψυχοκοινωνικού τύπου
δυσκολιών του μαθητή, οι κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του, καθώς και οι πιθανοί
φραγμοί στη μάθηση που προκύπτουν από το σχολικό περιβάλλον. Στην αξιολογική
έκθεση προσδιορίζονται, επιπλέον, το κατάλληλο εκπαιδευτικό πλαίσιο ένταξης και
φοίτησης, η αλλαγή σχολικού πλαισίου, όποτε κρίνεται σκόπιμη, η αναγκαία
ψυχοπαιδαγωγική και διδακτική υποστήριξη, καθώς και τα απαραίτητα τεχνικά
βοηθήματα και εκπαιδευτικά υλικά που διευκολύνουν την εκπαίδευση και την
επικοινωνία του μαθητή. Η αξιολογική έκθεση συνοδεύεται από πλαίσιο
Εξατομικευμένου Προγράμματος Εκπαίδευσης (Ε.Π.Ε.), το οποίο περιλαμβάνει βασικούς
άξονες και γενικές υποδείξεις. Η διαμόρφωση των βασικών αξόνων του Ε.Π.Ε.
γίνεται σε συνεργασία με την Επιτροπή Διεπιστημονικής Υποστήριξης (Ε.Δ.Υ.),
τους γονείς ή κηδεμόνες του μαθητή με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες
ή και τον ίδιο τον μαθητή, όπου αυτό καθίσταται δυνατόν. Η τελική αξιολογική
έκθεση και οι βασικοί άξονες του Ε.Π.Ε. παραδίδονται στους γονείς ή τους
κηδεμόνες και κοινοποιούνται με εμπιστευτική αλληλογραφία στη σχολική μονάδα,
στην οποία φοιτά ο μαθητής, εφόσον τούτο ορίζεται στο πρωτόκολλο συνεργασίας
της παρ. 3 του άρθρου 5. Με μόνη την εισήγηση της Ε.Δ.Υ. ή του συλλόγου
διδασκόντων, η οποία υποβάλλεται μετά από γνώμη του Συμβούλου Εκπαίδευσης
Ε.Α.Ε., ο οποίος έχει την παιδαγωγική ευθύνη της σχολικής μονάδας για την
ενταξιακή εκπαίδευση ή, εάν δεν υφίσταται, του Συμβούλου Εκπαίδευσης που έχει
την παιδαγωγική ευθύνη της σχολικής μονάδας και μέχρι την έκδοση της
αξιολογικής έκθεσης από το ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ., οι μαθητές μπορούν να υποστηρίζονται
στα Τμήματα Ένταξης με τη συναίνεση των γονέων ή κηδεμόνων.
6.Τα ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. υποχρεούνται να εκδίδουν τις αξιολογικές
εκθέσεις εντός προθεσμίας εξήντα (60) ημερών από την υποβολή της σχετικής
αίτησης. Αν για αντικειμενικούς λόγους υπάρχει ανάγκη παράτασης της ανωτέρω
προθεσμίας, για την παράταση αυτήν αποφασίζει η Ολομέλεια του ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. με
ειδικώς αιτιολογημένη απόφασή της.
7.Οι γονείς και κηδεμόνες μπορούν, με αίτησή τους προς το
ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ., να λαμβάνουν αντίγραφα των αξιολογικών εκθέσεων και των εισηγήσεων
όλων των μελών της διεπιστημονικής ομάδας, καθώς και αυτών που καλούνται να
συμμετάσχουν σε αυτήν, σύμφωνα με την παρ. 4.
8.Αν δεν ορίζεται άλλως, οι αξιολογικές εκθέσεις των
ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ., των Κο.Κ.ε.Ψ.Υ.Π.Ε., των Κέντρων Ψυχικής Υγείας και του Παιδικού
Αναπτυξιακού Κέντρου «Μιχαλήνειο» του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας
Αττικής έχουν μόνιμη ισχύ. Οι αποφάσεις για κατάλληλο πλαίσιο στήριξης,
παράλληλη στήριξη, κατ’ οίκον διδασκαλία, όπου απαιτείται εξειδίκευση ειδικής
αγωγής και παροχή Ειδικού Βοηθητικού Προσωπικού (Ε.Β.Π.) επανακαθορίζονται σε
χρονικά διαστήματα που προσδιορίζονται υποχρεωτικά στην αξιολογική έκθεση του
ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. Το χρονικό διάστημα ισχύος της αξιολογικής έκθεσης του δεύτερου
εδαφίου δεν μπορεί να υπερβαίνει τα τρία (3) σχολικά έτη.».
2.Στην παρ. 5 του άρθρου 5 του ν. 3699/2008, περί της
διαδικασίας διάγνωσης των αισθητηριακών διαταραχών της όρασης και της ακοής,
των κινητικών ή άλλων σωματικών προβλημάτων, των ψυχικών και νοητικών
αναπηριών, καθώς και των σοβαρών ή χρόνιων προβλημάτων υγείας, επέρχονται οι
ακόλουθες τροποποιήσεις: α) το δεύτερο εδάφιο τροποποιείται, ώστε να υπάρχει
δυνατότητα προσφυγής στην Ειδική Διαγνωστική Επιτροπή Αξιολόγησης και όταν
υφίσταται διάσταση μεταξύ της αξιολογικής έκθεσης του Κέντρου Διεπιστημονικής
Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης και της αντίστοιχης γνωμάτευσης του
Παιδικού Αναπτυξιακού Κέντρου «Μιχαλήνειο» του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας
Περιφέρειας Αττικής, β) το πέμπτο εδάφιο τροποποιείται, ώστε να εναρμονιστεί
προς την τροποποίηση του δεύτερου εδαφίου, και η παρ. 5 του άρθρου 5
διαμορφώνεται ως εξής:
«5. Σε κάθε Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης λειτουργεί Ειδική Διαγνωστική Επιτροπή Αξιολόγησης (Ε.Δ.Ε.Α.). Εάν υφίσταται διάσταση μεταξύ της αξιολογικής έκθεσης του ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. και της αντίστοιχης γνωμάτευσης Κο.Κ.ε.Ψ.Υ.ΠΕ. ή Κέντρου Ψυχικής Υγείας ή του Παιδικού Αναπτυξιακού Κέντρου «Μιχαλήνειο» του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Αττικής ή εάν υφίσταται διαφωνία των γονέων ή κηδεμόνων του μαθητή με την αξιολογική έκθεση του ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ., οι γονείς ή κηδεμόνες δύνανται να προσφύγουν στην Ε.Δ.Ε.Α. εντός τριάντα (30) ημερών από τη λήψη της αξιολογικής έκθεσης του ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.. Μέχρι την έκδοση της αξιολογικής έκθεσης της Ε.Δ.Ε.Α., η οποία είναι οριστική, υπερισχύει η αξιολογική έκθεση του ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.. Οι αξιολογικές εκθέσεις της Ε.Δ.Ε.Α. κοινοποιούνται με εμπιστευτική αλληλογραφία στο αρμόδιο ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. και τη σχολική μονάδα, στην οποία φοιτά ο μαθητής. Αν υπάρχει διάσταση απόψεων μεταξύ των αξιολογικών εκθέσεων των ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. και των Κο.Κ.ε.Ψ.Υ..Π.Ε. ή των Κέντρων Ψυχικής Υγείας ή του Παιδικού Αναπτυξιακού Κέντρου «Μιχαλήνειο» του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Αττικής για τον ίδιο μαθητή και οι γονείς ή κηδεμόνες δεν προσφεύγουν στην Ε.Δ.Ε.Α., υπερισχύει η αξιολογική έκθεση των ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ..».