Γνωμοδότηση 9/2020 της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου με θέμα : Απόλυση υπό όρο: Διαδικασία διακρίβωσης των προϋποθέσεων ευεργετικού υπολογισμού των ημερών κράτησης για ασθενείς (αναπήρους) κρατουμένους

Γνωμοδότηση 9/2020 της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου με θέμα : Απόλυση υπό όρο: Διαδικασία διακρίβωσης των προϋποθέσεων ευεργετικού υπολογισμού των ημερών κράτησης για ασθενείς (αναπήρους) κρατουμένους Συντάκτης Lawspot.gr Δημιουργία 11/08/2020 Με γνωμοδότησή της η Εισαγγελία Αρείου Πάγου παρέχει διευκρινίσεις σχετικά με τη διαδικασία διακρίβωσης των προϋποθέσεων ευεργετικού υπολογισμού των ημερών κράτησης για ασθενείς (αναπήρους) κρατουμένους προκειμένου να χορηγηθεί απόλυση υπό όρο. Αναλυτικά η γνωμοδότηση: Επί του ερωτήματος που διατυπώνεται στην αναφορά του Διευθυντή του Καταστήματος Κράτησης Κορυδαλλού I, την οποία μας διαβιβάσατε με το υπ' αριθμ. πρωτ. 4860/15-6-2020 έγγραφο σας ζητώντας να γνωμοδοτήσουμε επ' αυτού, η κατά το άρθρο 25 §2 Ν. 1756/1988 (Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών) γνώμη μας είναι η ακόλουθη: Από τη σύγκριση των διατάξεων αφενός του άρθρου 105 §7 περ.α,β του προϊσχύσαντος Ποινικού Κώδικα και αφετέρου του άρθρου 105Β §4 περ.α,β του ισχύοντος από 1-7-2019 Ποινικού Κώδικα προκύπτει ότι οι δύο διατάξεις ταυτίζονται απόλυτα κατά το βασικό τους τμήμα, καθώς προβλέπουν ότι κάθε ημέρα κράτησης υπολογίζεται ευεργετικά ως δύο (2) ημέρες εκτιόμενης ποινής για α) κρατουμένους με ποσοστό αναπηρίας 50% και άνω, που δεν μπορούν να εργαστούν, εφόσον κρίνεται ότι η παραμονή τους στο κατάστημα κράτησης καθίσταται ιδιαίτερα επαχθής λόγω αδυναμίας αυτοεξυπηρέτησης και β) κρατουμένους με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω. Συνεπώς, εξαρχής δεν τίθεται ζήτημα διαχρονικού δικαίου και εφαρμογής ηπιοτέρου νόμου (κατά το άρθρο 2 §1 και 465 ΠΚ) στο στάδιο της έκτισης της ποινής προκειμένου να χορηγηθεί απόλυση υπό όρο σε κρατούμενο των κατηγοριών αυτών (πρβλ ΓνωμΕισΑΠ 5/2019, ΠοινΧρ 2019,546 και ΠοινΔικ 2019,991, και Ελ.Συμεωνίδου-Καστανίδου, Η μεταβατική διάταξη του άρθρου 465 ΠΚ-Το διαχρονικό δίκαιο στον χώρο επιμέτρησης και έκτισης των ποινών, ΠοινΔικ 2019,937-938). Ωστόσο, σε ένα δεύτερο «τμήμα» της, η προϊσχύσασα διάταξη όριζε ότι η διακρίβωση της αναπηρίας γίνεται με ειδική πραγματογνωμοσύνη ή βεβαίωση από το Κέντρο Πιστοποίησης Αναπηρίας (άρθρο 105 §7 και 110Α §4 προϊσχ.ΠΚ), η δε νυν ισχύουσα διάταξη ορίζει ότι η διακρίβωση της αναπηρίας γίνεται με γνωμάτευση δύο ιατρών δημόσιου νοσοκομείου (άρθρο 105Β §4 και 105 §2 ΠΚ) [βλ. Στεφ.Παύλου - Κ.Κοσμάτου, Οι κυρώσεις στο νέο Ποινικό Κώδικα, 2020, σελ. 223-224]. Έτσι, λοιπόν, η καθεμία από τις δύο υπό σύγκριση διατάξεις (άρθρα 105 §7+110Α §4 προϊσχ.ΠΚ - 105Β §4+105 §2 Π Κ) συναπαρτίζεται από δύο τμήματα, υπό την έννοια ότι δεν μπορεί να συγκροτηθεί χωρίς το ένα από τα δύο. Ως ενιαία διάταξη δεν μπορεί να διασπασθεί στα εξ ων συνετέθη, πρόκειται για διάταξη «αδιαίρετη» (indivisible). Η διάσπασή της δεν είναι συμβατή ούτε με τη λογική ούτε με το άρθρο 2 του νέου ΠΚ, το οποίο επιτρέπει βέβαια σύμμειξη νόμων με συνδυασμό διατάξεων, όχι όμως και συνδυασμό επιμέρους τμημάτων των διατάξεων (βλ. Ι.Ναζίρη, Ζητήματα διαχρονικού δικαίου που απορρέουν από την εφαρμογή του νέου Ποινικού Κώδικα, ΠοινΔικ 2020, σελ.8 επ.). Εξάλλου, το (διαφοροποιούμενο) δεύτερο τμήμα καθεμιάς από τις δύο διατάξεις (το οιονεί «τεχνικό») δεν επιδέχεται αξιολόγηση ως ευμενέστερο ή δυσμενέστερο για τον καταδικασθέντα κρατούμενο και τελικά συναρτάται με την ύπαρξη αξιόπιστων μέσων-φορέων-προσώπων, που η Πολιτεία (ο κρατικός μηχανισμός) κάθε εποχή διαθέτει (και θεωρεί έγκυρα) για να πιστοποιούνται οι αναπηρίες κρατουμένων πολιτών (Υγειονομικές Επιτροπές, ΚΕ.Π.Α., ιατροί Δημόσιων Νοσοκομείων κλπ). Από αυτήν τη σκοπιά, θα μπορούσε να σημειωθεί ότι η πλέον σύγχρονη, δηλαδή η τώρα ισχύουσα ρύθμιση (επιλογή του νομοθέτη του νέου Π Κ) ανταποκρίνεται ίσως καλύτερα στις υπάρχουσες δυνατότητες του Συστήματος Υγείας της Χώρας. Είναι προφανές ότι οι γνωματεύοντες δύο ιατροί Δημόσιου Νοσοκομείου, όντας υποχρεωμένοι να κινηθούν στο πλαίσιο της ισχύουσας νομοθεσίας, δεν θα περιορίζονται στο να αποφαίνονται μόνο για την υπάρχουσα πάθηση του κρατουμένου, αλλά συνάμα θα εφαρμόζουν την ΚΥΑ Φ.80100/50885/3033/2018, δηλαδή τον Ενιαίο Πίνακα Προσδιορισμού Ποσοστού Αναπηρίας, στον οποίον «καθορίζονται τα ποσοστά αναπηρίας που συνεπάγεται κάθε πάθηση ή βλάβη ή σωματική ή ψυχική ή πνευματική εξασθένηση ή η συνδυασμένη εμφάνιση τέτοιων παθήσεων ή βλαβών ή εξασθενήσεων, καθώς και οι υποτροπές αυτών». Υπό το πρίσμα των προεκτεθεισών σκέψεων, συμπεραίνεται εντέλει ότι, αδιαφόρως του χρόνου τελέσεως των αξιόποινων πράξεων για τις οποίες έχει καταδικασθεί ο ανάπηρος κρατούμενος, προκειμένου να χορηγηθεί σ' αυτόν απόλυση υπό όρο, η διακρίβωση της αναπηρίας του (ως προϋπόθεση του ευεργετικού υπολογισμού των ημερών κράτησης) πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στον ισχύοντα Ποινικό Κώδικα (άρθρα 105Β §4 και 105 §2), δηλαδή με γνωμάτευση δύο ιατρών Δημόσιου Νοσοκομείου, είναι δε αυτονόητο ότι το αρμόδιο Συμβούλιο Πλημμελειοδικών, που αποφασίζει τη χορήγηση της απόλυσης υπό όρο, δύναται να ζητήσει τυχόν αναγκαία κατά την κρίση του συμπληρωματικά στοιχεία.